مسمومیت با آهن
مسمومیت آهن در گذشته دلیل اصلی مرگ و میر ناشی از مصرف بیش از حد دارو میان کودکان زیر 6 سال در ایالات متحده بود. اگرچه، این عارضه هنوز هم یک خطر جدی برای کودکان محسوب می شود. مسمومیت آهن معمولاً به دلیل آهن بسیار زیاد در غذا نیست بلکه، تقصیر به گردن مکمل ها و مولتی ویتامین هایی است که شبیه به آب نبات هستند. این مکمل ها می توانند برای کودکان کوچک، بسیار وسوسه انگیز باشند.
مصرف مقدار مناسب آهن برای عملکرد مغز، ماهیچه ها و سلول های قرمز خون بسیار اهمیت دارد. اما بدن نمی تواند دوزهای بالای آهن را متابولیزه کند. آهن بیش از حد می تواند باعث تحریک مخاط دستگاه گوارش شود. در این صورت ممکن است عوارض جدی به همراه داشته باشد.
علائم مسمومیت با آهن
از جمله علائم اولیه مسمومیت آهن می توان به حالت تهوع و درد شکم اشاره کرد. استفراغ خون نیز ممکن است رخ دهد. مسمومیت آهن می تواند منجر به اسهال و کم آبی بدن نیز شود. گاهی اوقات، آهن بسیار زیاد باعث سیاه و خونی شدن مدفوع می شود. این علائم معمولاً طی شش ساعت ایجاد می شوند. پس از آن، ممکن است علائم برای یک روز یا بیشتر بهبود یابند.
پس از این علائم اولیه، ممکن است در طی 48 ساعت پس از مصرف بیش از حد آهن، عوارض جدی دیگری ایجاد شود، مانند:
- سرگیجه
- فشار خون پایین و نبض سریع یا ضعیف
- سردرد
- تب
- تنگی نفس و مایع در ریه ها
- رنگ مایل به خاکستری یا مایل به آبی در پوست
- زردی (زردی پوست به دلیل آسیب کبدی)
- تشنج
درمان مسمومیت آهن
اگر مشکوک هستید که فرزند شما مسمومیت آهن یا هر نوع مسمومیت ناشی از مصرف بیش از حد دارو یا مکمل دارد، با شماره 115 تماس بگیرید. مسمومیت دارویی می تواند وضعیتی اضطراری و تهدید کننده برای زندگی باشد. مسمومیت آهن همیشه نیاز به ارزیابی در اتاق اورژانس دارد.
وقتی با 115 تماس می گیرید، سعی کنید اطلاعات زیر را در دسترس داشته باشید:
- سن، وزن و علائم کودکتان و همچنین سایر شرایط سلامتی
- نام محصول آهن، از جمله مواد تشکیل دهنده و قدرت آن
- مقدار بلعیده شده
- زمان بلعیده شدن
همین اطلاعات برای بزرگسالانی که ممکن است مسمومیت آهن داشته باشند نیز لازم است. این بیماری در بزرگسالان کمتر از کودکان است. اما اگر این اتفاق بیفتد، رسیدگی سریع نیاز است.
درمان مسمومیت آهن معمولاً شامل روشی به نام شستشوی کامل روده است. در این روش، محلول خاصی بلعیده می شود یا از طریق لوله ای از راه بینی به شکم منتقل می شود. این محلول کمک می کند که آهن اضافی از بدن پاک شود.
در موارد بسیار جدی، ممکن است درمان به روش شلات (chelation) نیاز باشد. در این روش، نوعی ماده شیمیایی که از بین برنده آهن و سایر فلزات سنگین موجود در بدن است از طریق خط وریدی (IV) تزریق می شود. بعد از تزریق، آهن از طریق ادرار از بدن خارج می شود.
سایر درمان ها شامل آب افزایی (rehydration) می شود، به خصوص اگر مایعات زیادی از طریق استفراغ و اسهال از بین رفته باشد. اگر تنفس دشوار باشد، ممکن است به یک لوله تنفس و دستگاه تهویه نیاز باشد تا تنفس به حالت طبیعی برگردد.
علل مسمومیت با آهن
طبق گفته دفتر مکمل های غذایی آمریکا، از سال 1983 تا 2000، مصرف دوزهای آهن بالاتر از 35 میلی گرم در هر کیلوگرم وزن بدن منجر به مرگ 43 کودک در این کشور شده است. در بزرگسالان سالم، علائم می توانند همزمان با مصرف دست کم 20 میلی گرم در کیلوگرم آهن اساسی شروع شوند. مسمومیت بسیار جدی آهن در حدود 60 میلی گرم در کیلوگرم و بالاتر برای کودکان و بزرگسالان رخ می دهد.
آهن اساسی مقدار آهنی است که در یک مکمل وجود دارد. یک مکمل حاوی مواد دیگری نیز است، بنابراین مهم است که برچسب روی مکمل ها را به دقت بخوانید تا بدانید دقیقاً مقدار آهن اساسی در هر قرص چقدر است.
بیشتر علل مسمومیت آهن زمانی اتفاق می افتد که فرد (معمولاً کودک) مقدار زیادی مکمل یا ویتامین آهن را می بلعد. مادران باردار اغلب در دوران بارداری از مکمل های آهن استفاده می کنند. اگر این مکمل ها در اطراف خانه رها شوند، می توانند به هدف کودکان کنجکاو تبدیل شوند.
مکمل های آهن یا مولتی ویتامین ها از هر نوعی می توانند برای کودکان خطرناک باشند. با محبوبیت ویتامین های صمغی و قابل جویدن برای بزرگسالان، خطر مسمومیت تصادفی حتی بیشتر نیز می شود. درقبال این مسئله، تولیدکنندگان ویتامین ها شروع به ساختن مکمل های آهن قبل از تولد و ویتامین های مشابه در قرص هایی می کنند که کمتر از گذشته به شکل آب نبات باشد.
اگر به توصیه پزشک خود از مکمل استفاده می کنید، از طریقه مصرف آن آگاه باشید و هرگز بیش از آنچه دکتر توصیه کرده مصرف نکنید. اگر در خانه شما کودک است، مکمل های آهن را در ظروف ضد کودک و به دور از او نگه دارید.
عوارض و خطرات مسمومیت آهن
در صورت عدم درمان مسمومیت آهن، در عرض چند روز نارسایی کبدی بوجود می آید. خونریزی یا مشکلات لخته خون نیز ممکن است در این مدت ایجاد شود.
اگر نارسایی کبدی اتفاق نیفتد و مسمومیت آهن به طور موثر درمان نشود، ممکن است زخم معده و زخم روده ایجاد شود که می تواند باعث مشکلات عمده گوارشی شود.
مسمومیت آهن می تواند زخم های دائمی کبد (معروف به سیروز) را نیز به دنبال داشته باشد.
شایع ترین دلایل مرگ ناشی از مسمومیت آهن، نارسایی کبد و شوک به سیستم گردش خون است.
حرف آخر
مسمومیت آهن در صورت درمان به موقع باعث آسیب کمتری می شود. اگر درمان بلافاصله پس از مصرف بیش از حد شروع شود، علائم و سایر عوارض ممکن است طی 48 ساعت از بین بروند.
اما از آنجا که خطر نارسایی کبدی و سایر مشکلات وجود دارد، مهم است هر کس (کودک یا بزرگسال) که ممکن است آهن زیادی مصرف کرده باشد، مورد ارزیابی قرار گیرد. آزمایش خون و ادرار می تواند به سرعت میزان آهن موجود در بدن را نشان دهد. برای ارزیابی کامل تأثیر میزان آهن در بدن، ممکن است آزمایش های دیگری نیز نیاز باشد.
