اصطلاح “اختلال چربی” در برگیرندۀ طیف وسیعی از شرایط است که باعث ایجاد میزان غیرطبیعی لیپیدها یا چربی ها در خون می شود.
این چربی ها، لیپوپروتئین های کم چکالی معروف به کلسترول بد و اسیدهای چرب معروف به تری گلیسیرید را شامل می‌شوند. نوع دیگر آن که در خون وجود دارد، لیپوپروتئین های با چگالی بالا معروف به کلسترول خوب است.
در این مقاله علائم اختلالات چربی، علل آنها و روش های درمانی موجود از جمله تغییر در سبک زندگی برای جلوگیری یا کاهش کلسترول بالا را بررسی می‌کنیم.
اختلال چربی چیست؟
اختلال چربی به طور معمول مقدار لیپوپروتئین های کم چکالی، تری گلیسیریدها یا هر دو را افزایش می دهد. لیپوپروتئین های با چگالی بالا به عنوان کلسترول خوب شناخته می شوند به سبب اینکه در خارج کردن کلسترول بد به بدن کمک می‌کنند.
تجمع لیپوپروتئین های کم چکالی و تری گلیسیریدها می تواند باعث تجمع مواد چربی در بافت های بدن از جمله در رگ ها شود. این مسئله می تواند عواقب جدی برای سلامت قلب و عروق داشته باشد و خطر ابتلا به مشکلاتی مانند بیماری های قلبی را افزایش دهد.
آكادمی پزشكان خانواده آمریكا می گوید از هر 3 بزرگسال 1 نفر در ایالات متحده دارای میزان بالای كلسترول لیپوپروتئین های کم چکالی است. به همین دلیل متخصصان مراقبت های بهداشتی به مردم توصیه می کنند که برای از بین بردن کلسترول بد خون، غذاهای چرب را کاهش دهند و سطح لیپوپروتئین های با چگالی بالای خود را افزایش دهند.
علائم اختلال چربی
ذکر این نکته مهم است که در بیشتر اوقات، فرد تا زمانی که دچار یک مشکل قابل توجه مانند سکته مغزی یا حمله قلبی نشود، هیچ علامتی از اختلال چربی نخواهد داشت.
با این حال، گاهی علائم زیر در برخی از افراد با سطح چربی بسیار بالا دیده می شود:
- برجستگی های مایل به زرد، چربی یا چین های زرد روی پوست که در اثر تجمع رسوبات چربی در اطراف تاندون ها و مفاصل ایجاد می شود (گزانتوما)
- قوسهای سفید اطراف قرنیه چشم (arcus senilis)، که گاهی اوقات در افراد جوان با کلسترول بالا رخ می‌دهد
- توده های زرد و برجسته در گوشه داخلی چشم‌ها (گزانتالاسما)
علل اختلال چربی
مجموعه ای از عوامل می توانند باعث اختلالات چربی شوند، از جمله عوامل ژنتیک، سبک زندگی و سایر بیماری های زمینه‌ای.
عوامل ژنتیکی
بسیاری از اختلالات چربی ارثی هستند. به عنوان مثال هایپرکلسترولمیای خانوادگی (FH) زمانی رخ می دهد که کلسترول بالا در یک خانواده شایع است.
تخمین زده می شود که از هر 200–500 نفر در سراسر جهان 1 نفر مبتلا به هایپرکلسترولمیای خانوادگی هستند اما بیشتر در نژاد فرانسوی کانادایی، یهودی اشکنازی، لبنانی یا آفریکانر (یک قوم آفریقای جنوبی) دیده می شود.
دانستن سابقه خانوادگی در ابتلا به کلسترول و بیماری های قلبی کمک می کند تا فرد برای بررسی کلسترول خون بالا از آزمایش خون استفاده کند.
رژیم غذایی و سبک زندگی
غذاهایی که چربی های اشباع شده زیادی دارند باعث کلسترول خون بالا و میزان بالای تری گلیسیرید می شوند. غذاهایی که حاوی چربی های اشباع هستند عبارتند از:
- محصولات لبنی مانند پنیر، خامه و کره
- غذاهای شیرین مانند کیک، کلوچه و بستنی
- گوشت های چرب یا پخته شده مانند سوسیس، کالباس، و سالامی
- غذاهای حاوی روغن نارگیل، روغن نخل یا چربی خوک
غذاهایی که حاوی چربی های ترانس هستند بسیار خطرناک هستند، به سبب اینکه کلسترول بد خون را بالا می برند و کلسترول خوب را کاهش می دهند. غذاهایی که حاوی چربی های ترانس هستند عبارتند از:
- محصولات پخته شده مانند کلوچه، پای و شیرینی
- غذاهای سرخ شده و چرب مانند مرغ سوخاری، سیب زمینی سرخ کرده و دونات
- مارگارین های پرچرب و روغن های گیاهی
- خامه های مصنوعی و غیر لبنی قهوه
سایر عوامل رژیم غذایی و سبک زندگی که می توانند کلسترول را افزایش دهند عبارتند از:
- سیگار کشیدن یا قرار گرفتن در معرض دود تنباکو
- از نظر جسمی بی تحرک بودن
- داشتن اضافه وزن یا چاقی
- نوشیدن بیش از حد الکل
- مصرف برخی از داروها مانند دیورتیک ها
بیماری های زمینه ای
بیماری های زمینه ای ممکن است سطح کلسترول خون را افزایش دهند، از جمله:
- دیابت
- کم کاری تیروئید
- بیماری کلیوی
- بیماری کبد
تشخیص اختلال چربی
پزشک با آزمایش خونی به نام پروفایل لیپید یا صفحه لیپید می تواند ابتلا به اختلال چربی را تشخیص دهد. این آزمایش میزان کلسترول کامل، لیپوپروتئین های کم چکالی، لیپوپروتئین های با چگالی زیاد و تری گلیسیریدها را اندازه گیری می کند.
اگر نتایج آزمایش خون افزایش کلسترول را نشان دهد، پزشک ممکن است آزمایش های دیگری نظیر آزمایش تیروئید یا کبد را تجویز کند.
گاهی اوقات، اگر پزشک تشخیص دهد که بیمار به درمان فشرده احتیاج دارد، در این صورت ممکن است آزمایش پیشرفته چربی را تجویز کند که در آن غلظت لیپوپروتئین ها در خون بررسی می شود تا به پیش بینی دقیق بیماری های قلبی عروقی کمک می کند.
درمان اختلال چربی
درمان اختلال چربی به میزان کلسترول، سن و بیماری های زمینه ای بستگی دارد.
یک متخصص مراقبت های بهداشتی معمولاً تغییر سبک زندگی را به عنوان یک درمان اولیه برای مقابله با کلسترول بالا توصیه می کند. این تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- کاهش یا قطع مصرف چربی های اشباع شده و ترانس
- مصرف غذای سالم تر و پیروی از رژیم غذایی با ماهی های روغنی، برنج قهوه ای و ماکارونی و میوه و سبزیجات
- انجام ورزش متوسط برای کاهش وزن – حداقل 150 دقیقه در هفته
- ترک سیگار معمولی یا الکترونیکی
- ترک الکل
برای کنترل سطح کلسترول ممکن است دارو لازم باشد، بنابراین بسیاری از متخصصان مراقبت های بهداشتی ترکیبی از داروها و تغییر سبک زندگی را توصیه می کنند. داروهای که برای مدیریت کلسترول خون استفاده می شوند شامل موارد زیر هستند:
استاتین ها
استاتین ها گروهی از داروها هستند که از تولید کلسترول بد در کبد جلوگیری می کنند. این داروها به صورت قرص هایی تهیه می شوند که روزی یک بار به صورت خوراکی مصرف می شوند. گاهی لازم است که افراد در ساعات مشخصی از روز مقداری استاتین مصرف کنند.
استاتین هایی که معمولاً تجویز می شوند شامل فلوواستاتین (لسکول)، آتورواستاتین (لیپیتور) و پرواواستاتین (پراواچول) هستند. ممکن است پزشک در طول درمان نیاز به تنظیم میزان دارو داشته باشد.
مهار کننده های کلسترول
مهار کننده های جذب کلسترول با محدود کردن توانایی بدن در جذب کلسترول، میزان آن را کاهش می دهند. پزشک ممکن است آنها را به تنهایی یا در ترکیب با استاتین تجویز کند. ازترول (Ezetimibe) دارویی رایج در این زمینه است.
مواد گیرنده اسید صفراوی
این داروها با به دام انداختن و اتصال اسیدهای صفراوی که حاوی کلسترول هستند مانع از جذب آن توسط بدن می شوند و در نتیجه باعث کاهش کلسترول می گردند.
مواد گیرنده اسید صفراوی به صورت پودر یا قرص موجود هستند. برخی از افراد هنگام مصرف این داروها مشکلات گوارشی مانند یبوست را گزارش می کنند.
فیبرات درمانی
پزشکان ممکن است فیبرات را بهمراه مهارکننده های استاتین و کلسترول تجویز کنند. فیبرات برای کاهش تری گلیسیرید و افزایش سطح کلسترول خوب در خون به کار می روند.
مصرف مکمل و اختلال چربی
اسیدهای چرب امگا 3 به کاهش کلسترول خون کمک می کنند. این اسیدها در ماهی های چرب مانند قزل آلا و روغن های گیاهی وجود دارند. افرادی که کلسترول بالا دارند ممکن است مایل به مصرف روزانه مکمل اسید چرب امگا 3 باشند. نیاسین(نوعی ویتامین (B می تواند به کاهش تری گلیسیرید و تقویت کلسترول خوب کمک کند.
افرادی که مایل به مصرف نیاسین برای کلسترول بالا هستند، ابتدا باید با پزشک خود صحبت کنند. دلیل این امر آنست که این دارو برای موثر بودن نیاز به مصرف دوزهای بیش از حد معمول دارد.
افرادی که نیاسین را با دوز بالاتر و بدون توصیه پزشکی مصرف می کنند، ممکن است عوارض جانبی جدی مانند آسیب کبدی یا خونریزی مغزی را تجربه کنند.
چای سبز و سیاه
در 2013 مطالعه ای بر روی صدها شرکت کننده نشان داد که چای سیاه و چای سبز هر دو باعث کاهش قابل توجه کلسترول بد می شوند. با این حال، برای اطمینان از مزایای بلند مدت، تحقیقات بیشتری لازم است.
کلام آخر
اختلالات چربی مانند کلسترول بالا، در همه کشورها رایج است.
یک رژیم غذایی و سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش کلسترول کمک کند، به خصوص اگر با دارو ترکیب شود.
افرادی که نگران سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا علائم مرتبط با اختلالات چربی هستند باید با یک پزشک متخصص صحبت کنند.
منبع: medicalnewstoday.com
