بیماری آپاندیسیت؛ عمل جراحی آپاندیس یکی از شایع‌ترین جراحی‌ها است که حتماً خیلی اوقات شنیده‌اید که اطرافیان شما مجبور به عمل و خارج کردن آن شده‌اند. اما آیا می‌دانید آپاندیس درکجای بدن قرار دارد؟ یا حتی درد آپاندیس کجاست؟

آپاندیس زائده‌ی باریک  با طول ده سانتی‌متر و قطر نیم سانتی‌متر است که با نام روده‌ی کور هم شناخته می‌شود.

همه ساله بسیاری از افراد به علت التهاب آپاندیس یا ابتلا به آپاندیسیت تحت جراحی قرار می‌گیرند و به اصطلاح آپاندیس‌شان را در می‌آورند، پس آپاندیس به چه دردی می‌خورد؟

وظیفه اصلی آپاندیس کمک به هضم مواد غذایی گیاهی است و به همین علت این عضو در بدن موجودات گیاهخوار در مقایسه با دیگر موجودات بزرگ‌تر است.

هنوز درباره اضافی یا مفید بودن آپاندیس توافق جمعی میان دانشمندان شکل نگرفته است. برخی دلیل وجود آن را مربوط به مراحل اولیه فرگشت می‌دانند که اکنون کاربرد خود را از دست داده، و برخی آن را همچون کارخانه تولید باکتری مفید در روده و سبب تقویت این باکتری‌ها در دستگاه هاضمه بویژه برای مقابله با بیماری‌هایی همچون وبا می‌پندارند.

بررسی‌های انجام شده نشان داده است آپاندیس هیچ عملکرد شناخته شده‌ای در بدن ندارد، اما باید توجه داشت این عضو که محل استقرار شماری از سلول‌های لنفاوی است و پادتن‌هایی را در روده ترشح می‌کند، بخشی از سیستم ایمنی بدن را تشکیل می‌دهد.

اگرچه در افرادی که آپاندیس آنها برداشته شده است نیز هیچ عوارضی دیده نشده و بدن آنها بدون وجود آپاندیس نیز می‌تواند به کارکردهای حیاتی خود ادامه دهد.

بیماری آپاندیسیت Appendicitis

آپاندیسیت یک بیماری است که طی آن آپاندیس شما ملتهب و پر از چرک می شود. آپاندیس شما یک کیسه انگشتی شکل است که از روده بزرگ منشعب شده و در سمت راست پایین شکم قرار دارد.

آپاندیسیت دردی را ایجاد می کند که معمولاً در اطراف ناف شما شروع شده و سپس به سمت راست پایین شکم منتقل می شود. درد آپاندیسیت معمولاً طی یک دوره 12 الي 18 ساعته افزایش می یابد و در نهایت بسیار شدید می شود.

آپاندیسیت هر شخصی را می تواند تحت تاثیر قرار دهد اما اغلب در افراد سنین 10 الي 30 سال رخ می دهد. درمان استاندارد آپاندیسیت عمل جراحی جهت برداشتن آپاندیس می باشد.

پیشگیری از آپاندیس

بیماری آپاندیسیت؛ به طور کل روش مشخصی برای جلوگیری از ملتهب شدن آپاندیس وجود ندارد اما با تغذیه مناسب می‌شود احتمال آن را کاهش داد.

مصرف میوه و به خصوص میوه‌های حاوی فیبر باعث جلوگیری از جمع شدن مواد مضر در آپاندیس می‌شود.

در همه حال توصیه می‌شود که مصرف سبزیجات در برنامه غذایی باشد. از جمله فواید مصرف سبزیجات پاکسازی دستگاه گوارش است که شامل آپاندیس نیز می‌شود.

غلات از جمله مواد دیگری می‌باشد که در سلامت روده موثر است و مانع بروز آپاندیسیت می‌شود.

نشانه ها

علائم و نشانه های احتمالی آپاندیسیت عبارتند از:

•  درد تیر کشنده ای که در اطراف ناف شروع می شود و اغلب به سمت راست پایین شکم منتقل می شود.
• دردی که طی چند ساعت شدیدتر می شود.
• حساسیت(Tenderness)  در برابر فشاری که شما در سمت راست پایین شکم اعمال می کنید.
• هنگامی که سمت راست پایین شکم فشار داده شده و سپس فشار به سرعت برداشته می شود، درد شدیدی در این ناحیه رخ می دهد حساسیت برگشتی (rebound tenderness) 
• زمانی که شما سرفه می کنید، راه می روید یا دیگر حرکات جنبشی را انجام می دهید، درد بدتر می شود.
• تهوع
• استفراغ
• از دست دادن اشتها
• تب خفیف
• یبوست
• ناتوانی در دفع گاز
•  اسهال
• تورم شکم

محل درد ممکن است با توجه به سن شما و موقعیت آپاندیس متفاوت باشد. به خصوص در کودکان و زنان باردار ممکن است درد آپاندیسیت در مکان های مختلف احساس شود.

تشخیص آپاندیس در منزل

بیماری آپاندیسیت؛ با بروز درد در ناحیه‌ی شکم از کجا بفهمیم درد آپاندیس است یا به عبارت دیگر درد آپاندیس چه ویژگی‌هایی دارد؟ قطعاً اولین نشانه درد است. این درد در ناحیه‌ی شکم ایجاد می‌شود. در حد فاصل ۱۲ تا ۲۴ ساعت درد در این قسمت گسترش پیدا می‌کند و حتی به سمت چپ بدن کشیده می‌شود. با چند عمل ساده‌ و لمس کردن شکم می‌توانید درد آپاندیس را از سایر دردهای گوارشی تشخیص دهید.

• درصورتی‌که با لمس کردن پایین شکم درد را احساس می‌کنید، همچنین با فشار دادن شکم و رها کردن آن شدت درد بیشتر شود احتمالاً مبتلا به آپاندیسیت هستید.
• شکم را با انگشت فشار دهید. اگر شکم شما به طور غیر عادی سفت است ممکن است نفخ داشته باشید و مبتلا به آپاندیسیت شده باشید.
• درد آپاندیس با صاف ایستاندن و قدم زدن همچنان ادامه دارد.

مراجعه به پزشک

بیماری آپاندیسیت؛ بعد از مراجعه به پزشک اولین اقدام تهیه‌ی شرح حال پزشکی است. به همین خاطر پزشک از شما سوالات زیر را می‌پرسد.

• پزشک محل دقیق درد و شدت آن را می‌پرسد.
• پزشک در مورد زمان شروع درد به اطلاعات دقیق نیاز دارد.
• علائم دیگری که همراه با درد شکم است مانند تهوع، استفراغ برای پزشک اهمیت دارد.
• پزشک در مورد سابقه‌ی اعتیاد به سیگار یا الکل از شما سوال می‌کند.
• همچنین باید داروهایی را که مصرف می‌کنید به پزشک گزارش کنید.

سپس بدن شما را معاینه می‌کند و برای اطمینان بیشتر از آزمایش خون یا سونوگرافی و حتی عکس شکمی استفاده می‌کند.

آزمایش خون: در آزمایش خون برای تشخیص آپاندیسیت میزان گلبول سفید خون شمرده می‌شود و بالا بودن نشانه‌ی عفونت است.

آزمایش ادرار: درخواست آزمایش ادرار برای این است که مشخص شود علت دردها عفونت کلیه نیست.

تست‌های تصویربرداری: انواع تست‌های تصویربرداری برای تشخیص دقیق آپاندیس از دردهای دیگر انجام می‌شود. به عنوان نمونه پرتونگاری شکمی، اسکن توموگرافی کامپیوتری یا CT ، تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی یا MRI تست‌های کمکی برای تشخیص دقیق آپاندیسیت هستند.

یک توصیه مهم:

با شروع درد آپاندیس هیچ اقدام خانگی نباید انجام دهید و اولین اقدام شما باید مراجعه به پزشک باشد. به عنوان مثال هیچگاه روی محل درد از کیسه‌ی آب گرم استفاده نکنید. زیرا ممکن است منجر به پاره شدن آپاندیس و ایجاد مشکلات بزرگتر شود. همچنین به هیچ عنوان به صورت خودسرانه دارو مصرف نکنید که شرایط وخیم‌تری ایجاد شود.

درمان دارویی:

درمان آپاندیسیت معمولاً شامل جراحی جهت برداشتن آپاندیس ملتهب است. با توجه به وضعیت شما ممکن است درمان های دیگر مورد نیاز باشد.

جراحی جهت برداشتن آپاندیس (آپاندکتومی:

آپاندکتومی می تواند به صورت یک عمل جراحی باز با استفاده از ایجاد یک برش در ناحیه شکم به طول 4-2 اینچ (5 – 10 CM) انجام شود. یا جراحی آپاندیسیت می تواند به صورت یک عمل لاپاروسکوپی انجام شود که شامل چند برش کوچک در ناحیه شکم است. در طول آپاندکتومی لاپاروسکوپیک، جراح ابزارهای ویژه جراحی و یک دوربین ویدئویی را به داخل شکم شما وارد می کند تا آپاندیس شما را خارج سازد.

به طور کلی، جراحی لاپاروسکوپیک به شما امکان بهبودی سریع تر و با جای زخم (اسکار) کمتر را می دهد. اما جراحی لاپاراسکوپیک برای همه مناسب نیست. اگر آپاندیس شما پاره شده و عفونت گسترش پیدا کرده باشد یا اگر یک آبسه وجود داشته باشد، شما ممکن است به آپاندکتومی باز نیاز داشته باشید. آپاندکتومی باز به پزشک امکان تمیز کردن حفره شکمی را می دهد.

انتظار می رود که بعد از آپاندکتومی یک یا دو روز در بیمارستان به سر برید.

تخلیه آبسه قبل از جراحی آپاندیس:

اگر آپاندیس شما پاره شود و یک آبسه در اطراف آن تشکیل گردد، آبسه ممکن است با قرار دادن یک لوله از طریق پوست شما و داخل آبسه تخلیه شود. آپاندکتومی می تواند چند هفته پس از کنترل عفونت انجام شود.

تغییر شیوه زندگی:

انتظار می رود که بهبودی پس از آپاندکتومی چند هفته به طول انجامد. اگر آپاندیس شما پاره شود، زمان بیشتری برای بهبودی لازم است. در طول زمان بهبودی، شما می توانید برای کمک به التیام بدن اقدامات زیر را انجام دهید:

• اجتناب از فعالیت شدید در ابتدا: اگر آپاندکتومی شما به روش لاپاروسکوپی انجام شد، فعالیت شما برای 3 تا 5 روز اول پس از جراحی محدود می شود. اگر آپاندکتومی باز انجام شد، فعالیت شما برای 10 الي 14 روز اول بعد از جراحی محدود می شود. از پزشک خود درباره زمانی که می توانید فعالیت عادی را از سرگیرید، سوال نمایید.
• از شکم خود در زمان سرفه کردن حفاظت نمایید: شما ممکن است زمان سرفه کردن، عطسه کردن یا انجام حرکات دیگر در شکم احساس درد کنید. برای محافظت از شکم خود یک بالش بر روی شکم قرار داده و قبل از انجام این حرکات فشاری را اعمال نمایید.
• در صورتیکه داروهای ضد درد اثربخش نبودند با پزشک خود تماس بگیرید: وجود درد استرس بسیاری بر بدن شما وارد کرده و سبب کند شدن فرآیند بهبودی می گردد. اگر با وجود مصرف داروهای ضد درد همچنان درد دارید، با پزشک خود تماس بگیرید.
• هنگامی که آمادگی دارید بلند شوید و حرکت کنید: فعالیت خود را به آهستگی شروع کرده و افزایش دهید. با پیاده روی های مختصر شروع کنید.
• زمانی که احساس خستگی می کنید بخوابید: هنگامی که بدن شما بهبود می یابد، شما ممکن است نسبت به حالت عادی احساس خواب آلودگی بیشتری داشته باشید. این امر طبیعی است و زمانی که نیاز دارید استراحت نمایید.
• در مورد بازگشت به کار یا مدرسه با پزشک خود صحبت کنید: شما می توانید زمانی که احساس بهبودی کردید به سرکار برگردید. کودکان ممکن است کمتر از یک هفته پس از جراحی قادر باشند به مدرسه بروند، اگرچه فعالیت شدید مانند ورزش باید برای 4-2 هفته بعد از جراحی محدود شود.