زخم معده

زخم معده، یک نوع بیماری یا زخم باز است که درد بسیاری را در ناحیه شکم ایجاد کرده و نوعی بیماری گوارشی محسوب می شود و در جداره داخلی معده و یا قسمت بالایی یا ابتدایی روده کوچک ایجاد می شود و به آن، زخم دوازدهه نیز می گویند.

زخم معده در دو ناحیه اتفاق می افتد که عبارتند از :

• زخم‌هایی که در درون معده به وجود می آیند.
• زخم‌های که در درون قسمت بالایی یا ابتدایی روده‌ی کوچک به وجود می آیند و زخم های اثنی عشری نام دارند.

یک لایه ضخیم مخاطی در معده وجود دارد که از مایعات گوارشی معده که اسیدی هستند محافظت می نماید. اگر این لایه ضخیم مخاطی کوچک تر و یا باریک تر شود، باعث می شود تا اسیدهای گوارشی، بافت های داخل معده را از بین برده و معده را زخمی کند. برای هر کسی ممکن است این اتفاق بیفتد، اما مهم ترین مساله این است که درمان به موقع و مناسب صورت بگیرد تا این زخم شدیدتر نشده و عارضه های بیش تری ندهد.

نشانه ها و علائم زخم معده 

بسیاری از کسانی که به زخم معده دچار می شوند، معمولا علائمی ندارند، ولی در برخی از موارد نشانه هایی از خود بروز می دهند که عبارتند از :

• شکم درد داشتن
• حس سوزش شدید معده
• استفراغ در حالت های شدیدتر ( استفراغ ها یا به صورت معمولی و یا خونی و اغلب به رنگ سیاه یا قرمز هستند. )
• داشتن التهاب یا انقباض در قسمت شکم و معده
• میل نداشتن و حس سیری
• کم شدن وزن بدون دلیل
• ناتوانی در هضم غذاهای چرب
• مدفوع قیری رنگ و گاها خونی در حالت های شدیدتر
• حس تنگی نفس
• حس سوزش در ناحیه قفسه سینه

مواردی که برای پیشگیری از زخم معده باید رعایت کرد

هنگام استفاده از مسکن ها مراقب باشید

افرادی که از درد مزمن آرتروز یا دیگر بیماری های مشابه رنج می برند، هفته ها و ماه های متوالی دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) را مصرف می نمایند تا درد و ورم ها را کاهش دهند. ولی این دارو ها ممکن است بر مواد مخاطی که در برابر اسید معده از آن محافظت می نمایند، تأثیر بگذارند و احتمال ابتلا به زخم معده را در شما افزایش دهند. این قبیل مسکن ها عبارتند از:

•  آسپرین
• ایبوپروفن
•  سدیم ناپروکسین

موارد دیگر برای پیشگیری:

• از مصرف غذا هایی که موجب سوزش یا برانگیختن معده می شوند، خودداری کنید. در این مورد از حس عام موجود پیروی کنید: اگر غذا معده شما را ناراحت می نماید، از خوردن آن دست بکشید. البته هر فردی خصوصیات خاص خود را دارد، اما معمولاً غذا های تند، مرکبات و غذا های چرب را سوزش آور می دانند.
• استعمال دخانیات را متوقف کنید. احتمال ابتلای افراد سیگاری به زخم اثنی عشری (دوازدهه) نسبت به اشخاص غیر سیگاری بیشتر است.
• حد اعتدال را در مصرف نوشیدنی های الکلی رعایت کنید. پژوهشگران به این نتیجه رسیده اند که مصرف فراوان الکل نقش مهمی در ایجاد زخم معده به عهده دارد. پس برای پیشگیری از زخم معده، مصرف الکل را به حدأقل برسانید.
• دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی را با غذا مصرف کنید. به این ترتیب خطر سوزش پوشش معده را کاهش می دهید.
• کنترل استرس خود را یاد بگیرید. ورزش منظم و فنون استراحت ذهنی و بدنی (از قبیل: تصاویر راهنمایی شده و یوگا یا تای چی) فعالیت های مفیدی در این زمینه هستند.
• روزانه بیش از دو نوشیدنی الکلی مصرف نکنید.
• الکل را با دارو مخلوط نکنید.
• دست های خود را به طور منظم بشوئید تا از آلودگی جلوگیری گردد.
• مصرف ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن را محدود کنید.

هنگامی که اسید در دستگاه گوارش به سطح داخلی معده یا روده کوچک آسیب رسانده باشد، می گوییم که به زخم معده مبتلا شده اید. اسید معده می تواند موجب پیدایش زخم باز دردآوری گردد که احتمال خونریزی هم دارد. دستگاه گوارش انسان با لایه ای از مواد مخاطی پوشیده شده است. وظیفه معمول این ماده محافظت از معده در برابر اسید است. ولی اگر مقدار اسید افزایش یابد یا برعکس، از مقدار مواد مخاطی کاسته گردد، آن وقت امکان ابتلای به زخم معده به وجود می آید.

درمان زخم معده

تغییر شیوه زندگی و درمان خانگی زخم معده

• برای درمان زخم معده رژیم غذایی سالم داشته باشیم: در برنامه غذایی خود مقدار زیادی میوه (به‌خصوص میوه‌های دارای ویتامین‌های آ و ث)، سبزی و غلات سبوس‌دار بگنجانیم. اگر غذاهای سرشار از ویتامین نخوریم، ترمیم زخم معده به‌کندی پیش می‌رود.
• خوردنی‌‌های دارای پروبیوتیک بیشتر بخوریم: مانند ماست پروبیوتیک، پنیر کمی مانده و قدیمی، کلم قرمز مانده در سرکه و نوشیدنی کفیر (نوعی نوشیدنی تخمیری حاصل از شیر).
• غذاها و نوشیدنی‌های تشدیدکننده درد معده را حذف کنیم: باید بیشتر دقت کنیم. خوردن بعضی از غذاها ممکن است درد معده را تشدید کند. از خوردن این غذاها بپرهیزیم. این غذاها فهرست ثابتی ندارند و هر فردی باید غذاهایی که دردش را بیشتر می‌کنند خودش پیدا کند.
• به تغییر داروی مسکن فکر کنیم: اگر برای یک درد ساده مدت زیادی است در حال مصرف یک داروی مسکن غیر نسخه‌ای هستیم، حتماً آن را با دکتر داروساز یا پزشک معالج مطرح کنیم. شاید تغییر دادن آن به یک داروی مسکن که روی معده تأثیر ندارد به روند درمان کمک زیادی بکند.
• برای کمک به درمان زخم معده، استرس را کنترل کنیم: فشار روانی، درد زخم معده را بدتر می‌کند. منشأ استرس خود را بیابیم و اگر می‌توانیم از آن دوری کنیم. برخی استرس‌ها قابل‌اجتناب نیستند، اما می‌توانیم کاری کنیم که استرس کمتری به ما وارد شود یا تأثیر آن روی سلامت ما کمتر شود. انجام مرتب یک ورزش سبک مانند پیاده‌روی، نوشتن احساسات به‌طور کامل در یک دفتر خاطرات کاغذی یا دیجیتال و گذراندن وقت با دوستان خوب از بهترین راه‌ها برای کاهش تأثیر استرس محسوب می‌شوند.
• از دود دخانیات دور باشیم: استعمال انواع دخانیات، حفاظت لایه داخلی معده را ضعیف می‌کند و بدین ترتیب، فرد، مستعد ابتلا به زخم معده می‌شود. استعمال دخانیات میزان تولید اسید معده را هم زیاد می‌کند.
• از نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزیم: مصرف بیش‌ازحد نوشیدنی‌های الکلی باعث آسیب به لایه داخلی معده و روده می‌شود و تداوم آن می‌تواند به التهاب و خونریزی بیانجامد.
• به‌اندازه کافی بخوابیم: خواب خوب بزرگ‌ترین کمک به دستگاه ایمنی بدن و راهی مؤثر برای کاهش تأثیر استرس به شمار می‌آید.

• زنجبیل
  بسیاری از افراد بر این باورند که زنجبیل دارای اثرات محافظت کننده دستگاه گوارش است. برخی دیگر هم از آن برای درمان زخم معده و مشکلات گوارشی همچون یبوست، نفخ و سو هاضمه استفاده می‌کنند.مشاهده نتایج برخی آزمایش‌ها در سال ۲۰۱۳ نشان داد که زنجبیل می‌تواند به درمان زخم‌های گوارشی ناشی از هلیکوباکتر پیلوری کمک کند. مصرف زنجبیل ممکن است از بروززخم‌های که به وسیله مسکن‌های غیر استروئیدی ایجاد می‌شوند پیشگیری کند. البته بسیاری از نتایج آزمایش‌ها ازتحقیقات حیوانی حاصل شده است، بنابراین خیلی دقیق نمی‌توان اذعان داشت که آیا اثرات مشابهی روی انسان دارند یا خیر.

• انواع میوه‌ها
  بسیاری از میوه‌ها حاوی ترکیباتی به نام فلاونوئید هستند که پلی فنول نامیده می‌شوند. فلاونوئید‌ها با رنگ‌های برخی از میوه‌ها ارتباط دارند.با توجه به بررسی که در سال ۲۰۱۱ انجام شد، مشخص شد پلی فنول‌ها احتمالا در درمان طبیعی زخم معده موثر باشند. آن‌ها همچنین به رفع طیف وسیعی از مشکلات گوارشی از جمله اسپاسم و اسهال کمک می‌کنند.فلاونوئید‌ها از دیواره معده در برابر ایجاد زخم محافظت می‌کنند؛ و این کار را بوسیله افزایش مخاط معده انجام می‌دهند که از رشد H.pylori پیشگیری می‌کند. فلاونوئید‌ها دارای خواص آنتی اکسیدانی هستند.

  میوه‌های زیر حاوی فلانوئیدهستند:
  • سیب
  • بلوبری
  • گیلاس
  • لیمو و پرتقال
  • مغز‌های خوراکی

• موز پلانتنین
  پلانتین گونه‌ای از موز است که قند کمتری دارد. پژوهشی در سال ۲۰۱۱ نشان داد که پلانتین ممکن است اثرات مثبت و مفیدی بر زخم‌های گوارشی داشته باشد.پلانتین حاوی یک فلاونوئید به نام لوکوسیانیدین است. لوکوسیانیدن‌ها در افزایش مخاط معده بسیار موثر هستند. این میوه احتمالا در کاهش اسیدیته، پیشگیری و درمان علائم زخم معده مفید باشد.

• عسل
  عسل شیرین کننده محبوب طبیعی در سراسر دنیا و آمریکا است. افرادی که به طور منظم از عسل استفاده می‌کنند به احتمال قوی از فواید بی نظیر آن برای سلامتی بسیار لذت می‌برند.یک بررسی در سال ۲۰۱۶ نشان داد که عسل مانوکا اثرات ضد میکروبی در برابر هلیکوباکتر پیلوری دارد. این مطالعه نشان داد که عسل می‌تواند برای درمان زخم معده موثر باشد.افرادی که از عسل استفاده می‌کنند می‌توانند شاهد تسکین زخم و التهابات باشند از جمله زخم‌های پوستی، سوختگی و جراحات.

• زرد چوبه
  زرد چوبه ادویه زرد رنگ محبوبی که در هند و جنوب غربی آسیا به میزان زیادی استفاده می‌شود اوریه‌هایی نظیر فلفل‌های چیلی و زرد چوبه حاوی ترکیبی به نام کورکومین است. محققان به دلیل خواص و مزایای سلامتی فراوان آن مرتبا در حال تحقیق در رابطه با خواص شگفت انگیز این ماده خوراکی هستند.نتایج یک بررسی در سال ۲۰۱۳ نشان داد که کورکومین فعالیت‌های ضد باکتریایی و آنتی اکسیدانی دارد که ممکن است به پیشگیری از زخم معده کمک کند. البته آزمایش‌های انجام شده بر روی انسان‌ها بسیار محدود است.در حقیقت برای بررسی چگونگی تاثیر زرد چوبه در درمان زخم معده نیازمند تحقیقات بیشتری می‌باشیم. با این وجود نتایج اولیه، مطلوب بوده است. دانشمندان امیدوارند که زردچوبه بتواند به درمان علائم زخم معده و درمان زخم‌های دیگر کمک کند.

•  بابونه
  برخی افراد از گل‌های بابونه و چای بابونه برای درمان اضطراب، اسپاسم روده و التهاب استفاده می‌کنند.مرور تعدادی از تحقیقات سال ۲۰۱۲ نشان می‌دهد که عصاره بابونه ممکن است خواص ضد زخم داشته باشد. برخی از محققان بر این باورند که مصرف آن ممکن است باعث جلوگیری از بروز زخم‌های معده شود و زمان بهبود را سرعت ببخشد.البته بسیاری از این تحقیقات انجام شده بر روی حیوانات بوده است. محققین هنوز اطمینان ندارند که آیا بابونه همان اثرات مفید را روی انسان دارد یا خیر.

• سیر
  سیر در بسیاری از نقاط دنیا یک طعم دهنده محبوب برای غذا است. خواص ضد میکروبی و ضد باکتریایی دارد که برای مبارزه با عفونت‌ها بسیار مفید است.برخی تحقیقات از اثرات سیر در درمان زخم‌های گوارشی حمایت می‌کنند. به عنوان مثال یک پژوهش در سال ۲۰۱۶ که بر روی حیوانات انجام شده بود نشان داد که سیر می‌تواند در جلوگیری از بروز زخم‌ها مفید عمل کند و سرعت درمان را بهبود بخشد.با توجه به مرور آزمایش‌هایی در سال ۲۰۱۵، سیر ممکن است به پیشگیری از رشد هلیکوباکتر پیلوری کمک کند.

  یک تحقیق کوچک در سال ۲۰۱۵ نشان داد که مصرف روزانه دو حبه سیر با غذا می‌تواند اثرات ضد باکتریایی در مقابل هلیکوباکتر پیلوری داشته باشد.

  با این حال تمامی تحقیقات با اثرات سیر بر هلیکوباکتر پیلوری یا پیشگیری از زخم ها، موافق نیستند. دانشمندان بیان می‌کنند تایید این خواص نیازمند تحقیقات بیشتری است.

• شیرین بیان
  شیرین بیان از دیگر ادویه‌های محبوب است که بومی منطقه مدیترانه و آسیا محسوب می‌شود. مردم از صد‌ها سال پیش از شیرین بیان در دارو‌های سنتی بهره می‌بردند. برخی افراد تصور می‌کنند که مصرف ریشه شیرین بیان می‌تواند به رفع و پیشگیری از زخم‌ها کمک کند.البته تحقیقات بیشتر مربوط به استفاده از خود آن‌ها در مکمل‌ها است نه ریشه خشک شده شیرین بیان؛ بنابراین افراد علاقه‌مند به استفاده از این گیاه دارویی می‌توانند از آن به صورت مکمل استفاده کنند.یک تحقیق در سال ۲۰۱۳ حاکی از آن بود که مصرف مکمل‌های شیرین بیان می‌تواند به مبارزه با H..pylori کمک کند. این تحقیق نشان داد که مکمل بابونه در پیشگیری از رشد باکتری‌ها موثر است.

•  آلوئه ورا
  آلوئه ورا از گیاهان محبوبی است که در انواع لوسیون‌های موضعی، محصولات آرایشی و غذایی استفاده می‌شود.تعدادی از تحقیقات به چگونگی اثر آلوئه ورا بر نتایج مطلوب حاصل از این گیاه تاکید دارند.به عنوان مثال یک آزمایش در سال ۲۰۱۱ بر روی موش‌ها نشان داد که آلوئه ورا زخم‌ها را به روشی مشابه با دارو‌های مرسوم ضد زخم گوارشی، بهبود می‌بخشد.

  اما این نتایج بر اساس تحقیقاتی است که پژوهشگران بر روی حیوانات انجام داده اند نه انسان ها. به همین دلیل برای تایید تمامی خواص ذکر شده دانشمندان نیاز به تحقیقات بیشتری درباره اثرات مطلوب آلوئه ورا بر انسان‌ها دارند.

• آب کلم

گفته می‌شود که طبیبان چند دهه قبل از ظهور آنتی بیوتیک‌ها، برای کمک به درمان زخم معده از آب کلم استفاده می‌کردند. سرشار از ویتامین C است و به پیشگیری و درمان عفونت           هلیکوباکتر پیلوری کمک می‌کند. اخیرا چندین مطالعه روی حیوانات نیز نشان می‌دهد که آب کلم در درمان و جلوگیری از طیف وسیعی از زخم‌های گوارشی، از جمله زخم‌های معده موثر است.در یک مطالعه دیگر، همان مقدار آب کلم تازه به ۱۰۰ شرکت‌کننده مبتلا به زخم معده داده شد که اکثر آنها قبلاً تحت درمان معمول قرار گرفته بودند اما هیچ موفقیتی کسب نکرده بودند. در عرض یک هفته علائم ۸۱٪ از آنها تسکین پیدا کرد.

غذاهای ممنوعه برای درمان زخم معده

درست مانند برخی از غذاها که می‌توانند از تشکیل زخم معده جلوگیری کرده یا به بهبود سریعتر آن‌ کمک کنند، برخی از غذاها تأثیر معکوس دارند. پس اگر می‌خواهید زخم معده خود را التیام بخشید یا از ایجاد آن پیشگیری کنید، باید مصرف مواد غذایی زیر را به حداقل برسانید:

• شیر: اگرچه مصرف آن برای کاهش اسیدیته معده و تسکین درد توصیه می‌شود اما تحقیقات طب سنتی جدید نشان می‌دهند که شیر ترشح اسید معده را افزایش می‌دهد و افرادی که دارای زخم معده هستند باید از آن اجتناب کنند.
• الکل: مصرف الکل می‌تواند به معده و دستگاه گوارش آسیب برساند و احتمال بروز انواع زخم گوارشی را افزایش دهد.
• قهوه و نوشابه: قهوه و نوشابه حتی اگر فاقد کافئین باشند، می‌توانند تولید اسید معده را افزایش دهند. این مسئله می‌تواند تولید مخاط معده را نیز تحریک کند.
• غذاهای تند و چرب: غذاهای بسیار تند یا چرب می‌توانند در برخی افراد باعث احساس سوزش معده شوند.

 انواع داروی زخم معده

وقتی پزشک معالج در مورد تشخیص زخم معده مطمئن شد، بر اساس این‌که علت زخم معده چه بوده است برای ما درمان زخم معده را تجویز می‌کند. درمان زخم معده ممکن است شامل برخی از موارد زیر باشد:

• آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری:

 اگر آزمایش‌ها نشان دهد که در معده، عفونت با هلیکوباکتر پیلوری وجود دارد، پزشک معالج مجموعه‌ای از چند آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند. پزشک معالج بر اساس محل زندگی و وضعیت مقاومت هلیکوباکتر پیلوری نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها، آنتی‌بیوتیک مناسب را تجویز می‌کند. دوره مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها دو هفته است. علاوه بر آنتی‌بیوتیک‌ها، پزشک داروهای دیگر هم تجویز خواهد کرد.

• داروهای متوقف کننده تولید اسید و تسهیل‌کننده ترمیم زخم:

داروهای مهارکننده پمپ پروتون با متوقف کردن کارکرد بخشی از سلول‌های معده، باعث می‌شوند تولید اسید معده بسیار کم شود. برخی از این داروها نسخه‌ای و فقط با تجویز پزشک قابل تهیه هستند و بعضی از آن‌ها غیر نسخه‌ای محسوب می‌شوند و با مشورت با دکتر داروساز می‌توانیم آن‌ها را تهیه کنیم.

• داروهایی برای کاهش تولید اسید معده:

داروهایی که به مهارکننده هیستامین (H2) معروف هستند، میزان اسیدی که از سلول‌های معده تولید می‌شود را کم می‌کنند. کم شدن اسید، درد زخم معده را کم و ترمیم زخم معده را تسهیل می‌نماید.

• داروهای ضد اسید:

پزشک معالج ممکن است داروی ضد اسید (یا همان آنتی‌اسید) تجویز کند. این داروها با خنثی کردن اسید تولیدشده در معده، به‌سرعت باعث کاهش درد می‌شوند، اما روی ترمیم زخم معده تأثیری ندارند.

• داروهای محافظ لایه داخلی معده و روده باریک:

پزشک معالج ممکن است برای برخی از بیماران، داروهای محافظ سلول‌های معده تجویز نماید. این داروها از لایه داخلی معده و روده در برابر تأثیر مخرب اسید محافظت می‌نمایند.

برخی از داروهای معده درد:

• رابپرازول (rabeprazole)  درمان زخم معده – درمان میکروب هلیکوباکتر – رفلکس معده
• رانیتیدین (Ranitidine) درمان رفلاکس و اصطلاح ترش کردن
• فاموتیدین (Famotidine) درمان زخم معده و گاستریت
• امپرازول (Omeperazole)درمان زخم‏های خوش خیم معده و دوازدهه
• موتیدون (Motidon) ناراحتی های معده
• سیزاپراید (Cisapride) درمان ریفلاکس از قبیل دیس پپسی، ترش کردن و پس زدن غذا
• قرص دومپریدون (Domperidone) حالت تهوع و رفلاکس معده یا اصطلاحا ترش کردن
• بیسموت ساب سیترات (Bismuth Subcitrate)درمان زخم معده و روده و نیز اسهال مسافرتی
• آلومینیوم ام جی اس  درمان اولسر پپتیک، ریفلاکس، زخم دوازدهه و سوءهاضمه
• منیزیوم هیدروکساید (Magnesium hydroxide)درمان ریفلاکس و یبوست
• پنتوپرازول (Pantosec) کاهش اسید معده

عوامل شکست درمان زخم معده 

گاهی زخم‌های معده با وجود درمان، ترمیم نمی‌شوند یا به‌اصطلاح، زخم مقاوم به درمان هستند. علل زیر ممکن است باعث مقاومت به درمان شوند:

• مصرف نکردن داروها طبق دستور پزشک
• مقاومت برخی از گونه‌های هلیکوباکتر پیلوری نسبت به برخی آنتی‌بیوتیک‌ها
• ادامه استعمال دخانیات
• ادامه مصرف داروهای ضدالتهاب غیرکورتونی
• تولید بسیار زیاد اسید معده به دلیل سایر بیماری‌ها
• عفونت معده با میکروبی غیر از هلیکوباکتر پیلوری
• سرطان معده
• سایر بیماری‌هایی که موجب ایجاد ضایعات زخم‌مانند در معده یا روده می‌شوند، مانند بیماری کرون

به طور مشخص، برای درمان زخم معده مقاوم لازم است عاملی که از ترمیم زخم جلوگیری می‌کند، برطرف شود.

می‌دانیم اگر زخم معده درمان نشود باعث بروز عوارضی مانند خونریزی یا حتی سوراخ شدن معده می‌شود که عمل جراحی را ضروری می‌سازد.

اهمیت تغذیه در بهبود زخم معده

پیشگیری و درمان زخم معده، شکی نیست که رعایت نکات مهم تغذیه و داشتن یک برنامه غذایی متعادل و سالم در افزایش سطح سلامتی بدن و پیشگیری و درمان تقریبا همه بیماری‌ها نقشی اساسی ایفا می‌کند. در مورد زخم معده هم این امر صدق می‌کند و پیروی از برنامه غذایی متوازن با مزایای زیر در پیشگیری و درمان زخم معده تاثیر بسیاری دارد:

• بهبود حفاظت از مخاط معده و دستگاه گوارشی
• تسریع ترمیم ضایعات معده
• تسهیل هضم غذا
• تسکین درد

زخم معده یک بیماری مزمن است که به طور متناوب بهبود می‌یابد و دوباره عود می‌کند. بنابراین، تغییر عادات غذایی در درازمدت و دقت در مصرف غذای مناسب برای برآورده کردن نیاز بدن به مواد ضروری در طولانی‌مدت بسیار اهمیت دارد.

 مواد ضروری در ترمیم زخم معده 

برخی مواد برای ترمیم هر نوع زخم در بدن مانند زخم معده باید در سطح ایده‌آل در خون و در بافت وجود داشته باشند که «پروتئین» مهم‌ترین آنهاست. برخی از سایر مواد لازم عبارتند از:

• روی (زینک): برای بهبود فعالیت سیستم ایمنی و به عنوان یک آنتی‌اکسیدان
• سلنیوم: برای تسریع التیام ضایعه
• ویتامین آ: در مقادیر کم برای ترمیم بهتر (هویج از منابع خوب ویتامین آ به شمار می‌آید.)

برنامه غذایی فرد از جهت ترکیب کلی کربوهیدرات، پروتیین و چربی، با رژیم غذایی عادی افراد تفاوتی ندارد، اما تامین مواد بالا باید با مشورت با کارشناس تغذیه یا مصرف متعادل مکمل غذایی در اولویت قرار گیرد.