آزمایش T3چیست؟
آزمایش T3؛ تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که نحوه استفاده بدن از انرژی و حساسیت بدن به هورمون‌های دیگر را کنترل می‌کند.پس هر گونه اختلال در عملکرد غده تیروئید باعث می شود که بیماری هایی در بدن رخ دهد.
تیروئید هورمونی به نام تری یدوتیرونین تولید می‌کند که به T3 معروف است. همچنین هورمونی به نام تیروکسین تولید می‌کند که به T4 معروف است. این هورمون‌ها در کنار هم دمای بدن، متابولیسم و ضربان قلب را تنظیم می‌کنند.
هنگامی که تیروئید شما به درستی کار نمی‌کند، می‌تواند بر کل بدن شما تأثیر بگذارد. اگر بدن شما بیش از حد هورمون تیروئید تولید می‌کند، می‌توانید به بیماری پرکاری تیروئید مبتلا شوید. اگر بدن شما هورمون تیروئید بسیار کمی تولید کند، به آن کم کاری تیروئید می‌گویند. هر دو بیماری جدی هستند و باید تحت مراقبت پزشک قرار گیرند. برای اطمینان از سلامت تیروئید خود می‌توانید آزمایش تیروئید را انجام دهید. آزمایش تیروئید در واقع یک پنل از تست‌هایی است که عملکرد تیروئید را اندازه‌گیری می‌کند.
هورمون T3 تیروئید
هورمون اصلی که تیروئید تولید می کند، تیروکسین (T4) نام دارد.پس از آن سلول های بدن T4 را به T3 تبدیل می کنند. هورمون تری یدوتیرونین به همراه تیروکسین مسئول بسیاری از عملکردهای بدن از جمله ضربان قلب، دمای بدن و متابولیسم بوده و بر وزن بدن تأثیر می گذارد.
انواع هورمون تری یدوتیرونین
دو نوع هورمون تری یدوتیرونین در خون وجود دارد:
این فرم از هورمون T3 فراوان ترین نوع است.
هورمون تری یدوتیرونین محدود، به پروتئین هایی که به گردش هورمون در بدن کمک می کنند، متصل است.
این نوع از هورمون T3 به پروتئین ها وصل نبوده و در بدن آزادانه حرکت می کند.
مقدار آن از T3 محدود کمتر بوده اما شکل فعالی از این هورمون است.
آزمایش T3
آزمایش T3 می تواند به صورت FT3 یا T3 توتال (متصل و غیر متصل) برای اندازه گیری مقادیر این هورمون در خون استفاده شود. بیشتر هورمون تولید شده توسط تیروئید T4 است. این هورمون نسبتاً غیرفعال است ، اما در کبد و سایر بافت ها به T3 بسیار فعال تر تبدیل می شود.
سطح T3 توسط سیستم باز خورد که بدن برای حفظ مقادیر پایدار هورمون های تیروئید در خون استفاده می کند تنظیم می شود. T4 و TSH به همراه هورمون تنظیم کننده تیروتروپین هورمون تنظیم کننده (TRH) که از هیپوتالاموس حاصل می شود نیز بخشی از سیستم بازخورد هستند.
هنگامی که سطح خونی هورمون های تیروئید کاهش می یابد ، غده هیپوفیز در پاسخ به تحریک TRH، TSH را تولید و آزاد می کند. TSH سپس غده تیروئید را تحریک می کند تا T4 و T3 بیشتری تولید کند و یا آزاد کند. هنگامی که سطح هورمون تیروئید در خون افزایش می یابد ، غده هیپوفیز TSH کمتری تولید می کند و تیروئید T4 و T3 کمتری تولید می کند.
هنگامی که هر سه عضو (هیپوتالاموس ، هیپوفیز و تیروئید) به طور عادی کار می کنند ، تولید تیروئید برای حفظ سطح نسبتاً پایدار هورمون های تیروئید در خون تنظیم می شود. اگر غده تیروئید مقادیر بیش از حد T4 و T3 ایجاد کند ، ممکن است در فرد مبتلا علائم مرتبط با تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) مانند عصبی بودن ، لرزش دست ها ، کاهش وزن ، بی خوابی و پف اطراف چشم های خشک ، تحریک شده و در بعضی موارد چشم های بیرون زده وجود داشته باشد. بیماری گریوز شایع ترین علت پرکاری تیروئید است. (جهت کسب اطلاعات بیشتر در مورد بیماری گریوز می توانید به مقاله آزمایش پانل تیروئید مراجعه فرمایید.)
اگر غده تیروئید مقدار کافی T4 و T3 تولید نکند ، ممکن است فرد علائم و نشانه هایی در ارتباط با تیروئید غیر فعال (کم کاری تیروئید) و متابولیسم کند مانند افزایش وزن ، خشکی پوست ، خستگی و یبوست داشته باشد. تیروئیدیت هاشیموتو شایع ترین علت کم کاری تیروئید در کشور ایران است (برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله مربوط به تیروئیدیت هاشیموتو در آزمایش پانل تیروئید در بالا کلیک کنید.)
پرکاری تیروئید و کم کاری تیروئید هم می توانند در اثر تیروئیدیت ، سرطان تیروئید و تولید بیش از حد یا کمبود TSH ایجاد شوند. اثر این شرایط در تولید هورمون تیروئید با اندازه گیری T3 آزاد یا بعضی اوقات T3 توتال قابل شناسایی و کنترل است.
چه زمانی این آزمایش درخواست می شود؟
اگر پزشک متخصص مشکوک به مشکلات عملکرد تیروئید شما باشد تست T3را تجویز می کند. مشکلات احتمالی تیروئید عبارت اند از:
- پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم): وقتی تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید می‌کند.
- کم کاری هیپوفیز: اگر غده هیپوفیز مقدار طبیعی هورمون تولید نکند.
- کم کاری تیروئید اولیه یا ثانویه: وقتی تیروئید مقدار طبیعی هورمون تولید نمی‌کند.
- فلج دوره ای تیروتوکسیک: وقتی تیروئید مقدار زیادی هورمون تیروئیدی تولید می‌کند و در نتیجه ضعف عضلانی ایجاد می‌شود.
-
سایر علائم احتمالی عبارتند از:
- ضعف و خستگی
- مشکلات خواب
- اختلالات بینایی
- اسهال (گاهی اوقات)
- حساسیت به نور
- افزایش حساسیت به گرما یا سرما
- کاهش یا افزایش وزن
- پوست خشک یا پف کرده
- خشکی، تحریک، پف کردگی یا بیرون زدگی چشم
- ریزش مو
- لرزش دست
- افزایش ضربان قلب
- بی نظمی قاعدگی
- مشکلات تمرکز
- افزایش تعریق
- اضطراب و عصبی بودن
اگر مشکل عملکرد تیروئید شما قبلاً مورد تأیید قرار گرفته است، پزشک ممکن است از تست T3 استفاده کند تا ببیند آیا در وضعیت شما تغییری ایجاد شده است یا خیر.
شرایط لازم برای انجام آزمایش
در این آزمایش نیازی به آمادگی خاص و ناشتا بودن قبل از آزمایش نیست.
هنگامی که فرد به منظور درمان پرکاری تیروئید تحت درمان است و از داروی خاصی استفاده می‌کند، لازم است در مورد ادامه یا قطع مصرف آن در روزهای قبل از آزمایش T3 آزاد با پزشک خود مشورت کند.
در صورت استفاده از داروهای مکمل یا درمان های تزریقی با مواد رنگی (مانند آنژیوگرافی) لازم است که قبل از انجام آزمایش T3 آزاد به پزشک اطلاع داده شوند.
بیماری های حاد ممکن است بر نتایج آزمایش تیروئید تاثیر بگذارد، از این رو به طور کلی توصیه شده است که از انجام آزمایش تیروئید در بیماران بستری در بیمارستان خودداری شود و تا زمان بهبودی فرد از بیماری حاد انجام نشود.
پایین بودن سطح T3
اگر نتایج آزمایش، سطح T3 پایین را نشان دهد می توان گفت که به کم کاری تیروئید دچار شده اید. طبق گفته ATA، کم کاری تیروئید به دلیل بیماری های خود ایمنی یا در نتیجه پرتودرمانی یا جراحی تیروئید نیز اتفاق می افتد.گاهی اوقات مصرف زیاد یا کم ید نیز می توان دلیل آن باشد.گاهی اوقات تری یدوتیرونین پایین می تواند گرسنگی و سوء تغذیه را نشان دهد.درمان کم کاری تیروئید اغلب شامل مصرف داروهای لووتیروکسین است که جایگزین هورمون هایی می شود که باید توسط تیروئید تولید شوند.این دارو علائم کم کاری تیروئید را کنترل می کند، اما بیماری را درمان نمی کند.
بالا بودن سطحT3
سطح بالای تری یدوتیرونین مشکلات مختلفی از جمله پرکاری تیروئید و تیروتوکسیکوز (هورمون های اضافی در گردش خون) را نشان می دهد.در برخی موارد سطح بالای T3 نشانه ای از علائم سرطان تیروئید است اما این بیماری اغلب باعث سطح غیر طبیعی T3 نمی شود. تیروتوکسیکوز و سرطان تیروئید نادر هستند، بنابراین پرکاری تیروئید یکی از علت های اصلی سطح بالای تری یدوتیرونین است.بیش از 70% از موارد پرکاری تیروئید به دلیل بیماری گریوز است که بیشتر در خانم ها رخ می دهد. ندول ها و توده هایی که روی غده تیروئید رشد می کنند نیز می توانند باعث پرکاری تیروئید شوند. پزشکان به این وضعیت گواتر ندولر سمی می گویند.
اگر یک پزشک تشخیص دهد که به پرکاری تیروئید مبتلا هستید درمان های مناسبی را ارائه دهند که برخی از آن ها عبارتند از:
- داروهای ضد تیروئیدی که توانایی تیروئید در تولید هورمون ها را کاهش می دهد.
- بتا بلاکرها که مانع عملکرد هورمون های تیروئید می شوند.
- ید رادیو اکتیو که به روش کنترل شده ای به سلول های تیروئید آسیب می رساند.
- جراحی که در آن جراح بخشی یا کل غده تیروئید را بر می دارد.
