کمبود ویتامین K
ویتامین K دو نوع اصلی دارد. ویتامین K1 که از گیاهان، به ویژه سبزیجات سبز برگ مانند اسفناج و کلم پیچ، به دست می‌آید. ویتامین K2 که به طور طبیعی در دستگاه روده ایجاد می‌شود و مانند K1 عمل می‌كند.
ویتامین K نقش مهمی در انعقاد خون (معروف به لخته شدن خون) بازی می‌کند. لخته شدن فرآیندی است که به جلوگیری از خونریزی بیش از حد در داخل و خارج بدن کمک می‌کند.
بدن شما برای تولید پروتئین‌هایی که در طی روند لخته شدن کار می‌کنند، به ویتامین K نیاز دارد. اگر کمبود ویتامین K دارید بدن شما به اندازه کافی از این پروتئین‌ها برخوردار نیست. علامت آشکار کمبود ویتامین کا، خونریزی بیش از حد است. دانشمندان همچنین معتقدند که ویتامین K به رشد و سلامت استخوان ها کمک می‌کند.
کمبود ویتامین K در بزرگسالان نادر است زیرا بسیاری از غذاهایی که می‌خوریم حاوی مقادیر کافی K1 هستند و از طرف دیگر، بدن به تنهایی K2 تولید می‌کند. همچین، بدن در بازیافت ذخیره موجود ویتامین K خود مهارت دارد. با این وجود، برخی شرایط خاص و برخی داروها می‌توانند در جذب و ایجاد ویتامین K اختلال ایجاد کنند و کمبود آن را باعث شوند.
کمبود ویتامین کا در نوزادان بسیار بیشتر است. در نوزادان، خونریزی به دلیل کمبود ویتامین K را VKDB می‌نامند.
علائم کمبود ویتامین K
علامت اصلی کمبود ویتامین K خونریزی بیش از حد است. به خاطر داشته باشید که خونریزی ممکن است در مناطقی غیر از محل بریدگی یا زخم اتفاق بیفتد. اگر علائم زیر را دارید ممکن است دچار خونریزی شده باشید:
- کبود شدن سریع و آسان بدن
- در زیر ناخن هایتان لخته های کوچک خون ایجاد می‌شود
- غشاهای مخاطی که در نواحی داخلی بدن شما قرار دارند خونریزی می‌کنند
- مدفوع شما تیره (تقریباً مانند قیر) به نظر می‌رسد و حاوی مقداری خون است
علائم کمبود ویتامین K در نوزادان عبارتند از:
- خونریزی از ناحیه بند ناف
- خونریزی در پوست، بینی، دستگاه گوارش یا سایر مناطق
- اگر کودک ختنه شده باشد، آلت تناسلی خونریزی می‌کند
- خونریزی ناگهانی در مغز، که بسیار خطرناک و تهدید کننده زندگی است
دلایل کمبود ویتامین K
اگرچه کمبود ویتامین K در بزرگسالان غیر معمول است، اما افرادی که شرایط زیر را دارند در خطر کمبود این ویتامین قرار دارند:
- افرادی که از داروهای ضد انعقاد کومارین مانند وارفارین که خون را رقیق می کند استفاده می‌کنند
- افرادی که آنتی بیوتیک مصرف می کنند
- افرادی که دچار سوء جذب چربی هستند
- افرادی که رژیم غذایی آنها به شدت فاقد ویتامین K است
داروهای ضد انعقاد کومارین در تولید پروتئین های دخیل در لخته شدن خون تداخل ایجاد می‌کنند.
بعضی از آنتی بیوتیک ها باعث می‌شوند که بدن ویتامین K کمتری تولید کند. سایر آنتی بیوتیک ها ممکن است باعث کاهش عملکرد ویتامین K در بدن شوند.
سوء جذب چربی که منجر به کمبود ویتامین K شود، ممکن است در افرادی دارای شرایط زیر رخ دهد:
- بیماری سلیاک
- فیبروز سیستیک
- اختلال در روده یا مجاری صفراوی (کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی)
- بخشی از روده آنها برداشته شده است
نوزادان تازه متولد شده به دلایل مختلف در معرض خطر کمبود ویتامین K هستند که این دلایل عبارتند از:
- شیر مادر دارای ویتامین K بسیار کمی است
- ویتامین K از جفت مادر (placenta) به نوزاد منتقل نمی‌شود
- کبد نوزاد تازه متولد شده از ویتامین موثر استفاده نمی‌کند
- نوزادانی که در چند روز اول زندگی خود ویتامین K2 تولید نمی‌کنند
تشخیص کمبود ویتامین K
پزشک ابتدا باید سابقه پزشکی شما را بداند تا بفهمد که آیا در معرض کمبود ویتامین K هستید. افراد در معرض خطر معمولاً کسانی هستند که:
- از داروهای ضد انعقاد استفاده می‌کنند
- آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند
- دارای عوارضی هستند که برای جذب چربی مشکل ایجاد می‌کنند
به احتمال زیاد پزشک شما آزمایش انعقادی به نام آزمایش پروترومبین زمان (PT) را انجام می‌دهد تا ببیند کمبود ویتامین K باعث ایجاد علائم شما شده است یا خیر. این آزمایش انعقادی، آزمایش خونی است که مدت زمان لخته شدن خون را اندازه گیری می کند.
در آزمایشگاه با استفاده از یک سوزن کوچک از خون شما نمونه برداری می‌شود. سپس مواد شیمیایی را به نمونه اضافه می‌کنند تا ببینند چگونه واکنش نشان می‌دهد. لخته شدن خون به طور استاندارد حدود 11 تا 13.5 ثانیه طول می‌کشد. اگر لخته شدن خون بیشتر طول بکشد، پزشک می‌تواند کمبود ویتامین K را تشخیص دهد.
همچنین آزمایشگاه ممکن است با اندازه گیری نسبت نرمال بین المللی (INR) نتایج را بررسی کند. INR براساس مقیاسی است که نتایج آزمایشگاه های مختلف در سراسر جهان را مقایسه می‌کند. INR طبیعی حدود 0.9 تا 1.1 است. برای کسی که رقیق کننده خون مصرف می‌کند، ممکن است حدود 2 تا 3.5 باشد.
درمان کمبود ویتامین K
درمان ویتامین K داروی فیتونادیون است که ویتامین K1 است. بیشتر اوقات پزشکان آن را به عنوان داروی خوراکی تجویز می‌کنند. پزشک یا پرستار نیز ممکن است آن را در زیر پوست تزریق کند (رگ یا عضله). مقدار مصرف برای بزرگسالان از 1 تا 25 میلی گرم است.
پزشکان برای کسی که داروی ضد انعقادی مصرف می‌کند، دوز فیتونادیون کمتری تجویز می‌کنند. به طور معمول این دوز در حدود 1 تا 10 میلی گرم است. این امر برای جلوگیری از عارضه ای است که به دلیل تداخل داروهای ضد انعقاد در تولید ویتامین K بدن ایجاد می‌شود.
آكادمی اطفال آمریكا توصیه می‌كند که نوزادان تازه متولد شده یک دوز 0.5 تا 1 میلی گرمی ویتامین K1 دریافت كنند. اگر مادر داروهای ضد انعقادی یا ضد تشنج مصرف کرده باشد، ممکن است دوز بالاتر لازم باشد.
چشم انداز طولانی مدت برای کمبود ویتامین K
کمبود ویتامین k اگر در بزرگسالان درمان نشود، می‌تواند منجر به خونریزی بیش از حد و خطرناک شود. با این وجود تقریباً در همه موارد، کمبود ویتامین کا قابل درمان است.
در نوزادان خونریزی ناشی از کمبود ویتامین کا، سریعاً شناسایی و درمان می‌شود. با این حال، اگر خونریزی از نوعِ خونریزی داخل جمجمه باشد و بیش از حد طولانی شود یا درمان نگردد، می‌تواند منجر به آسیب مغزی یا مرگ شود.
چگونه می توان از کمبود ویتامین K جلوگیری کرد
مقدار مشخصی از ویتامین K وجود ندارد که هر روز باید مصرف کنید. اما روزانه به طور متوسط، متخصصان تغذیه 120 میکروگرم برای مردان و 90 میکروگرم را برای زنان کافی می‌دانند. برخی از غذاها، از جمله سبزیجات سبز برگ، دارای ویتامین K بسیار بالایی هستند و تمام نیازهای شما را در یک وعده برآورده می‌کنند.
یکبار مصرف ویتامین K در بدو تولد می‌تواند از بروز مشکل در نوزادان جلوگیری کند.
افرادی که مبتلا به سوء جذب چربی هستند باید در مورد مصرف مکمل ویتامین K و کنترل میزان آن با پزشکان خود صحبت کنند. در مورد افرادی که وارفارین و داروهای ضد انعقاد مشابه استفاده می‌کنند نیز همین مورد وجود دارد.
منبع: healthline.com
