زخم مری، حفره‌ای است که یا دقیقاً در غشای مخاطی مری به وجود می‌آید و یا لایه‌های عمیق‌تر مری را نیز درگیر می‌نماید. زخم مری در اثر ورود اسید معده به داخل مری و تحریک غشای مخاطی آن توسط مواد اسیدی اتفاق می‌افتد. این زخم‌ها معمولاً در افرادی ایجاد می‌شود که از بیماری رفلاکس معده رنج می‌برند، اما با وجود آنکه رفلاکس معده مهم‌ترین علت ایجاد زخم مری به شمار می‌رود، تنها عاملی نیست که باعث این عارضه می‌شود. اولسر یا زخم‌ها، جراحات یا ضایعاتی هستند که معمولا در امتداد دستگاه گوارش فوقانی ایجاد می‌شوند. تمام زخم‌هایی که در این ناحیه تشکیل می‌شوند، در مجموع به عنوان زخم‌های گوارشی (Peptic ulcers) شناخته می‌شوند
زخم مری معمولاً در نتیجه عفونت با باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری شکل می‌گیرد. همچنین می‌تواند در اثر فرسایش ناشی از اسید معده در حال حرکت به سمت مری ایجاد شود. در برخی موارد، سایر انواع عفونت های حاصل از مخمر و ویروس‌ها نیز می توانند منجر به زخم مری شوند.
علت زخم های مری
علل اصلی زخم معده عبارتند از:
قرار گرفتن در معرض اسید معده:
موجب التهاب مزمن و تحریک مری می شود به طوری که زخم هایی به وجود می آیند قرار گرفتن بیشتر در معرض اسید معده در افراد با سایر بیماری های دستگاه گوارش رخ می دهد این می تواند شامل فتق های هیتال و GERD یا بیماری ریفلاکس گوارشی باشد که بیشتر به عنوان سوزش سردل شدید گزارش شده است.
داروها:
بعضی از داروها، از جمله آسپیرین، ایبوپروفن، بیسفسفونات ها و بعضی از آنتی بیوتیک ها، می توانند باعث ازوفاژیت یا التهاب مری و زخم های مری شود.
عفونت:
زخم های ناشی از عفونت کمتر رایج است اما عفونت قارچی شناخته شده به عنوان کاندیدا، هرپس و ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) همه با زخم های مری مرتبط است.
آسیب ناشی از مواد زائد:
زخم های مری ممکن است در اثر مواد خورنده ایجاد شود این نوع آسیب بیشتر به کودکان مربوط می شود اما این می تواند در بزرگسالان مبتلا به روان درمانی، گرایش های خودکشی یا افرادی که از الکل استفاده می کنند رخ دهد.
جراحی و درمان‌های خاص:
انواع خاصی از جراحی معده یا جسم خارجی نیز می تواند باعث زخم های مری شود.
نشانه‌ها و علائم زخم مری
هرگاه فردی در بلعیدن غذا مشکل داشته باشد، می‌توان آن را یکی از اولین علائم زخم مری دانست. به موازات آن ممکن است بیمار علائم دیگری شامل موارد زیر را نیز تجربه کند:
- سرگیجه و حالت تهوع
- کم اشتهایی
- طعم تلخ در دهان
- استفراغ که ممکن است همراه با خون باشد.
- احساس سوزش در قفسه سینه
- مشکل در بلعیدن غذا (دیسفاژی)
- کاهش ناگهانی وزن
- سرفه مداوم
- درد شکم و معده
- سوزش گلو
- تنگی نفس
- تب شدید، سر درد و دردهای عضلانی
تشخیص زخم مری
آندوسکوپی زخم مری
آندوسکوپی از قسمت فوقانی مری، برای مشاهده قسمت داخلی مری انجام می‌شود. این آزمایش به پزشک این امکان را می‌دهد تا زخم را بررسی کند. در طول این آزمایش، از اندوسکوپ استفاده می‌شود. اندوسکوپ یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر است که یک دوربین و چراغ کوچک در انتهای آن قرار دارد. اندوسکوپ در دهان قرار می‌گیرد و سپس به سمت پایین مری هدایت می‌شود. ممکن است برس‌های کوچکی از داخل اندوسکوپ عبور داده شوند تا سلول‌های دیواره مری را شل کنند. علاوه بر این، ممکن است ابزار دیگری نیز برای برداشتن نمونه‌های کوچک بافت (بیوپسی) از داخل اندوسکوپ عبور داده شوند. این نمونه‌ها سپس برای مطالعه بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند.
تست بلع باریوم
این کار برای عکس‌برداری از مری با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود. این آزمایش به پزشکتان کمک می‌کند تا زخم‌ها را بررسی کند. برای این آزمایش، باید یک مایع که حاوی ماده‌ای به نام باریوم است را بنوشید. باریوم، مری را می‌پوشاند و کمک می‌کند که به طور واضح در تصویربرداری اشعه ایکس نمایان شود.
آزمایش خون
آزمایش خون، وجود عفونت‌هایی نظیر ویروس‌های هرپس سیمپلکس ۱ (HSV-1) و سیتومگالوویروس (CMV) در مری را بررسی می‌کند. برای این منظور، یک نمونه کوچک از خون شما گرفته می‌شود و سپس برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
درمان زخم های مری
در موارد رفلاکس اسید، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروها، مانند آنتی اسیدها، مسدود کننده های گیرنده H-2 و مهار کننده های پمپ پروتون (PPI).
- تغذیه و تغییر در سبک زندگی، برای کمک به هضم.
- جراحی، برای موارد شدید است انواع جراحی ها شامل تنگ کردن LES ( اسفنکتر تحتانی مری) در بالای قسمت معده و یا قرار دادن یک دستگاه مغناطیسی برای کمک به عملکرد دریچه LES است.
- زخم های مری که توسط GERD ایجاد نمی شود ممکن است نیاز به مداخلات متفاوت داشته باشند به عنوان مثال، آنتی بیوتیک ها یا ضد قارچ ها ممکن است در موارد زخم های ناشی از عفونت تجویز شوند.
- تغییر در شیوه زندگی و رژیم غذایی می تواند در کاهش ریفلاکس اسید و GERD که علل شایع تشکیل زخم مری است، مفید باشد.
- تغییر سبک زندگی و تغذیه
تغییرات شیوه زندگی برای درمان زخم ها عبارتند از: - به آرامی خوردن.
- هرگز بیش از اندازه نخورید.
- اجتناب از دراز کشیدن تا حدود 3 ساعت پس از خوردن.
- حفظ وزن بدن سالم.
- پوشیدن لباس های شل برای کاهش فشار معده.
- ترک سیگار، سیگاری ها در معرض خطر بیشتر GERD هستند.
- بالا بردن سر تخت برای کاهش رفلاکس اسید شبانه.
تغییرات غذایی برای درمان زخم ها شامل خوردن رژیم غذایی متعادل از پروتئین بدون چربی، دانه های کامل، آجیل، دانه ها، میوه ها و سبزیجات است.
بعضی از غذاها و نوشیدنی ها باعث ایجاد GERD می شوند و باید از آنها اجتناب کرد که آنها عبارتند از:
- ادویه جات، گیاهان، مرکبات و سیر.
- هنگام درمان زخم باید از ادویه ها، نعناع، مرکبات و سیر استفاده نکنید.
- الکل
- کافئین
- شکلات
- مرکبات
- غذاهای سرخ شده
- سیر
- غذاهای پر چرب
- نعنا
- پیازها
- غذاهای تند
- گوجه فرنگی و غذاهای بر پایه گوجه فرنگی
از آنجایی که غذاهایی که باعث ریفلاکس اسید و GERD می شوند در بین افراد متفاوت است داشتن دفترچه برای یاداشت غذای مصرفی روزانه، می تواند مفید باشد.
عوارض جانبی زخم مری
چندین حالت می تواند خطر ابتلا به زخم مری را افزایش دهد که آنها عبارتند از:
- زخم معده
- زخم های دوازدهه
- GERD
- ازوفاژیت
- کاندیدیازیس یا عفونت مخمر اوروفارنکس
- اچ آی وی و ایدز
- دیابت
- سرطان مری
- عوارض ناشی از داشتن زخم مری عبارتند از:
- در موارد نادر خونریزی گوارش فوقانی،
- زخم معده عود کننده.
- تنگی مری که مری را محدود می کند.
- سرطان مری.
- از دست دادن وزن بیش از حد به علت از دست دادن اشتها و مشکل در بلع.
- پارگی مری
- مرگ در موارد نادر در اثر خونریزی زخم یا سوراخ شدن.
