آریتمی قلبی
بیماری آریتمی، ریتمی قلبی به معنای ضربان غیرطبیعی قلب است. در این حالت که قلب خیلی سریع یا خیلی کند می‌زند یا ضربان نا منظمی دارد. وقتی سیگنال‌های الکتریکی که مسئول هماهنگ ساختن ضربان‌ها هستند به درستی فعالیت نمی‌کنند آریتمی رخ می‌دهد. این مشکل در اکثر مواقع بی خطر است. اما اگر علت آن به وجود آمدن نارسایی قلبی یا نقص باشد ممکن است باعث به وجود آمدن مشکلات جدی برای فرد شود. در این مقاله قصد داریم تا انواع آریتمی ،علل و درمان آن را مورد بررسی قرار دهیم.
ضربان قلب نرمال:
پزشکان برای اندازه‌گیری ضربان قلب نرمال از ضربان قلب در حالت استراحت استفاده می‌کنند. ضربان قلب استراحت تعداد ضربان‌ها در دقیقه در حال استراحت (bpm) است.
میزان نرمال ضربان قلب در حال استراحت برای افراد متفاوت است. انجمن قلب آمریکا (AHA) این عدد را بین ۶۰ تا ۱۰۰ (bpm) تعیین کرده است.
قلب باید با ریتم منظمی بتپد و بین هر ضربان فواصل منظمی وجود داشته باشد. هر ضربان دو بخش دارد:
- انقباض : برای اکسیژن رسانی به خونی که از بدن برگشته است.
- پمپاژ : بیرون رفتن خون تمیز و غنی از اکسیژن از قلب به بدن
اندازه گیری ضربان قلب با نبض هم امکان پذیر است. بهترین محل‌هایی که می‌توان از روی نبض آن‌ها ضربان را اندازه‌گیری کرد عبارتند از:
- مچ دست
- داخل بازوها
- کنار گردن
- بالای پا
علت آریتمی قلبی
وجود هرگونه اختلالی در سیگنال‌های الکتریکی که انقباض‌های قلبی را ایجاد می‌کنند می‌تواند منجر به آریتمی قلبی شود. عوامل مختلفی باعث اختلال در کارکرد قلب می‌شوند. از جمله:
- سوء مصرف الکل
- دیابت
- اختلال سوء مصرف مواد
- مصرف بیش از حد قهوه وکافئین
- بیماری‌های قلبی مثل نارسایی احتقانی قلب
- فشار خون بالا
- تیروئید پرکار
- تیروئیدکم کار
- استرس
- اسکار قلب (ایجاد بافت همبند بعد از حمله قلبی)
- سیگار کشیدن
- مصرف برخی مکمل‌های گیاهی و تغذیه‌ای
- مصرف برخی داروهای خاص
- تغییرات ساختاری در قلب
- آپنه خواب
- ژنتیک
انواع آریتمی قلب:
آریتمی تاکی کاردی یا سریع
آریتمی سریع (بیش از ۱۰۰ ضربان در دقیقه) تاکی کاردی نامیده می‌شود. تاکی کاردی خود شامل چند نوع مختلف می‌شود.
- فیبریلاسیون دهلیزی: زمانی که سیگنال‌دهی قلب نامنظم می‌شود، ضربان قلب سریع و ناهماهنگ شده و ممکن است این وضعیت موقتی یا طولانی شود. برخی از دوره‌های آن با درمان متوقف شده و از عوارض جدی آن سکته مغزی است.
- فلوتر دهلیزی: این مورد شبیه به فیبریلاسیون دهلیزی بوده و تفاوت آن در این است که ضربان منظم‌تر است. فلوتر نیز با سکته مغزی در ارتباط است.
- تاکی کاردی فوق بطنی: این اصطلاح تمامی آریتمی‌هایی را شامل می‌شود که از بالای بطن شروع می‌شوند. باعث تپش قلب‌هایی می‌شود که به طور ناگهانی شروع شده و پایان می‌یابد.
- فیبریلاسیون بطنی: این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که سیگنال‌های الکتریکی سریع و نامنظم باعث اختلال در بطن‌ها شوند. در این حالت بطن به جای پمپاژ خون فقط می‌لرزد.
- تاکی کاردی بطنی: سیگنال‌های الکتریکی معیوب از بطن شروع شده و ضربان قلب سریع اجازه نمی‌دهد که بطن‌ها از خون پر شوند. در افرادی که قلب سالم دارند، این حالت مشکلی ایجاد نمی‌کند.
آریتمی برادی کاردی یا آهسته
بیماری آریتمی؛ آریتمی آهسته (آهسته‌تر از ۶۰ ضربان در دقیقه) برادی کاردی نامیده می‌شود. اختلال عملکرد گره سینوس، ضربان قلب آهسته به دلیل گره SA غیر طبیعی و بلوک قلبی از انواع برادی آریتمی هستند.
بعضی اوقات آریتمی‌های قلبی با توجه به منشاء آن‌ها به دو دسته‌ی آریتمی بطنی(با منشاء بطنی) یا آریتمی فوق بطنی(با منشاء مناطق بالای بطن یا دهلیز) طبقه بندی می‌شوند.
- آریتمی فوق بطنی: نوعی از آریتمی که در دهلیزها(اتاقک‌های فوقانی قلب) شروع می‌شود. انواع آریتمی فوق بطنی شامل این موارد هستند: انقباضات زودرس دهلیزی (PAC)، تاکی کاردی پاروکسیسمال فوق بطنی (PSVT)، تاکی کاردی با ورود مجدد در گره AV یا (AVNRT)، تاکی کاردی دهلیزی، فیبریلاسیون دهلیزی، فلوتر دهلیزی و سندروم ولف پارکینسون وایت (WPW).
- آریتمی بطنی: این آریتمی از بطن‌ها (اتاقک‌های تحتانی قلب) شروع می‌شود. انواع آریتمی بطنی شامل این موارد است: انقباضات زودرس بطنی (PVC)، تاکی کاردی بطنی (V-tach)، فیبریلاسیون بطنی (V-fib) و سندروم QT طولانی.
علائم آریتمی قلبی:
بیماری آریتمی؛ آریتمی لزوماً علائم مشخصی را از خود نشان نمی‌دهد. ممکن است پزشک در حین انجام آزمایش‌های روتین یا نوار قلب متوجه آن شود. البته حتی اگر فردی علائم آریتمی قلبی را داشته باشد لزوماً به معنی آریتمی شدید نیست. در ادامه علائم آریتمی را بسته به نوع آن بررسی می‌کنیم.
علائم تاکی کاردی
- تنگی نفس
- سرگیجه
- از حال رفتن
- احساس لرزش در سینه (مثل پر زدن)
- درد قفسه سینه
- سبکی سر
- احساس ضعف ناگهانی
علائم برادی کاردی
- درد قفسه سینه یا آنژین
- عدم تمرکز
- گیجی
- دشوار شدن انجام تمرینات ورزشی
- سرگیجه
- خستگی
- سبکی سر
- تپش قلب ناگهانی و لحظه‌ای یا احساس ایستادن ضربان قلب به صورت لحظه‌ای
- تنگی نفس
- از حال رفتن
- تعریق بیش از حد
علائم فیبریلاسیون دهلیزی
علائم آریتمی قلبی از نوع فیبریلاسیون دهلیزی معمولاً به سرعت ظاهر می‌شوند. این علائم عبارتند از:
- آنژین قلبی
- تنگی نفس
- سرگیجه
- تپش قلب ناگهانی و لحظه‌ای یا احساس ایستادن ضربان قلب به صورت لحظه‌ای
- خستگی
نحوه تشخیص آریتمی
بیماری آریتمی برای تشخیص آریتمی در ابتدا پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. باید در مورد سابقه پزشکی و علائم خود اطلاعات کاملی در اختیار متخصص قرار دهید. برای بررسی ضربان قلب نامنظم و شرایطی مانند بیماری قلبی یا بیماری تیروئید که باعث این عارضه شده‌اند، پزشک آزمایش‌هایی را توصیه می‌کند. آزمایشات مربوط به آریتمی قلب عبارت اند از:
- نوار قلب: در این روش حسگرهایی به قفسه سینه و گاهی بازوها و پاها وصل می‌شود. حسگرهای نوار قلب ضربان قلب را بررسی کرده و زمان هر مرحله الکتریکی را ثبت می‌کنند.
- مانیتور هولتر: برای ثبت عملکرد قلب در مدت‌زمان طولانی (۲۴ یا ۴۸ ساعت) این دستگاه کوچک و قابل‌حمل استفاده شده و فعالیت قلب را طی کارهای روزمره ثبت می‌کند.
- اکو قلب: در این آزمایش غیرتهاجمی دستگاهی روی قفسه سینه قرار می‌گیرد. این دستگاه از امواج صوتی برای تشکیل تصویر از قلب استفاده می‌کند. با اکو قلب می‌توان اندازه، ساختار و حرکت قلب را بررسی کرد.
اگر متخصص با این روش‌ها به تشخیص دقیق آریتمی نرسد، از روش‌های دیگری استفاده می‌کند. این روش‌ها عبارتند از:
- تست ورزش: گاهی آریتمی با انجام ورزش بدتر می‌شود. به همین دلیل از تست استرس یا تست ورزش برای تشخیص این بیماری استفاده می‌کنند. در این تست شخص روی تردمیل می‌دود یا با دوچرخه ثابت کار می‌کند و در حین تمرین عملکرد قلب کنترل می‌شود.
- تست میز شیب: اگر شخص غش کرده باشد، برای بررسی علت آن از این روش استفاده می‌شود. بیمار روی یک میز دراز کشیده و ضربان قلب و فشارخون او کنترل می‌شود. سپس میز به‌آرامی از حالت افقی به عمودی رسیده و در این حین واکنش قلب به تغییر زاویه مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
