پیشگیری و درمان سردرد؛ سردرد عارضه بسیار شایعی است که اکثر ما در طول زندگی بارها آن را تجربه می‌کنیم. علامت اصلی سردرد، درد در ناحیه سر یا صورت است که ممکن است ضربان‌دار، مداوم، شدید یا خفیف باشد. بسیاری از سردردها با تغییر و اصلاح سبک زندگی، رفتاردرمانی و استفاده از درمان‌های خانگی قابل کنترل هستند.
پیشگیری از سردرد
پیشگیری و درمان سردرد، به چند مورد از روش های ساده برای پیشگیری از سردرد می پردازیم:
- آب بنوشیم:
نرسیدن آب به بدن یکی از عواملی است که موجب سردردهای مکرر می‌شود. توصیه می‌شود تا کسانی که دچار سردرد می‌شود حتما آب بنوشند، زیرا اگر در هنگام سردرد آب به میزان لازم بنوشیم درد در مدت نیم ساعت کاهش یافته و یا متوقف می‌شود.
- کاهش استرس:
یکی از شایع‌ترین علت‌های سردرد ناشی از استرس است. برای رفع این مشکل افراد باید تا حد امکان از تنش و استرس دوری کنند. مثبت اندیشی در کاهش استرس نقش مهمی را ایفاء می‌کند.
- ورزش منظم:
انجام حداقل روزی نیم ساعت ورزش به لحاظ تنظیم گردش خون موجب پیشگیری از سر درد می‌شود. همچنین ورزش به صورت منظم باعث آزاد شدن “آندورفین “در بدن شده که این هورمون باعث بهتر شدن خلق و خوی فرد نیز شود.
- خواب مناسب:
کمتر از ۶ ساعت و بیشتر از ۸ ساعت خواب برای انسان مضر است. کاهش خواب خصوصا خواب‌های شبانه باعث بروز سردردهای مداوم می‌شود.
- تغذیه مناسب:
تغذیه مناسب و مصرف میوه و سبزیجات تازه و غذا‌های حاوی امگا ۳ مانند روغن زیتون، روغن ذرت و روغن هسته انگور و ماهی نقش مهمی در پیشگیری از سردرد ایفاء می‌کند.
- مدیریت زمانی صرف غذا:
حتما زمان مشخصی را برای صرف غذا در نظر گرفته و هر روز در همان زمان غذا را صرف کنید. زیرا بی برنامه بودن در صرف غذا خود با عث بروز سردرد خواهد شد. همچنین زمان صرف غذا در وعده شام باید حداقل ۲ ساعت قبل خواب باشد.
- استفاده نکردن از سیگار :
مصرف دخانیات به دلیل اینکه یک عامل مهم محرک اعصاب است باعث به وجود آمدن سردرد می‌شود.
- استفاده نکردن از مواد غذایی محرک:
غذا‌های محرک اعصاب مانند ادویه ها، نمک، و قند بالا و یا استفاده از قهوه هر کدام به دلایل مختلف باعث تحریک شدت اعصاب و ایجاد سردرد و یا تشدید آن می‌شود.قهوه به دلیل وجود کافئین باعث عادت به استفاده از آن شده و در نتیجه ترک آن باعث سردرد می‌شود.
- استفاده مدوام از قرص‌های مسکن:
افرادی که با هر سردردی به صورت سر خود از قرص‌های مسکن استفاده می‌کنند زودتر دچار سردرد می‌شوند.مصرف بیش از ۱۰ بار قرص مسکن در طول ماه به لحاظ تاثیرات منفی که روی سیستم اعصاب مرکزی و عروقی می‌گذارد به جای اینکه باعث کاهش سردرد شود می‌تواند تشدید کننده و یا عامل آن باشد.
درمان‌های خانگی برای از بین بردن سردرد:
کمپرس سرد
قراردادن تکه‌های یخ پیچیده شده درحوله یا یک کیسه سبزیجات یخ زده بر روی پیشانی یا حتی دوش آب سرد، ممکن است درد ناشی از سردرد میگرنی را کاهش دهد. باید کمپرس را به مدت ۱۵ دقیقه روی سر خود نگه داشته و سپس به مدت ۱۵ دقیقه استراحت کنیم.
کمپرس گرم
قراردادن پارچه یا حوله گرم بر روی گردن یا پشت سر به کاهش درد ناشی از سردرد تنشی کمک می‌کند. در صورتی که سردرد ما سینوسی باشد، باید پارچه یا حوله گرم را در ناحیه‌ای که درد دارد، قرار دهیم. دوش آب گرم نیز ممکن است در این زمینه کمک‌کننده باشد.
کاهش فشار روی پوست سر یا سر
«سردردهای فشاری خارجی» می‌تواند ناشی از پوشیدن کلاه، سربند یا حتی عینک شنای بیش از حد تنگ باشد. کشیدن و سفت بستن موها نیز حتی می‌تواند باعث سردرد شود.
کم کردن نور محیط
نور زیاد یا چشمک‌زن می‌تواند باعث بروز سردردهای میگرنی شود. اگر مستعد چنین سردردهایی باشیم، باید پنجره‌ها را با پرده‌های تیره و ضخیم در طول روز بپوشانیم و در فضای باز از عینک آفتابی استفاده کنیم. همچنین، استفاده از صفحه‌های ضد نور بر روی صفحه مانیتور و لامپ‌های فلورسنت با طیف نور روز در وسایل روشنایی کمک‌کننده خواهد بود.
کافئین
نوشیدن کمی چای یا قهوه یا مصرف خوراکی‌های حاوی کمی کافئین در فاصله زمانی مناسب بعد از شروع درد، می‌تواند سردرد را کاهش دهد. باید به یاد داشته باشیم که مصرف بیش از اندازه کافئین هم می‌تواند منجر به سردرد شود.
منیزیم
منیزیم یک ماده معدنی مهم و ضروری برای عملکردهای بی‌شماری در بدن، از جمله کنترل قند خون و انتقال پیام‌های عصبی است.
شواهد نشان می‌دهد که کمبود منیزیم در افرادی که سردردهای میگرنی مکرر دارند، بیشتر از دیگران است. استفاده از منیزیم یک روش موثر برای کنترل سردرد است.
سبزیجات با برگ تیره مانند اسفناج، جزو بهترین منابع غذایی منیزیم هستند. یک فنجان اسفناج بین ۳۸ تا ۴۰ درصد میزان توصیه‌شده روزانه منیزیم مورد نیاز بدن ما را تامین می‌کند.
ویتامین B کمپلکس
ویتامین‌های گروه B، گروهی از ریز مغذی‌های محلول در آب هستند که نقش‌های مهم زیادی، از جمله ساخت انتقال دهنده‌های عصبی و تبدیل غذا به انرژی را در بدن ایفا می‌کنند.
برخی از ویتامین‌های گروه B ممکن است در برابر سردرد اثری محافظتی داشته باشند. چندین مطالعه نشان داده است که مصرف مکمل‌های ویتامین B، شامل ریبوفلاوین (B۲)، فولات، (B ۱۲) و پیریدوکسین (B۶) ممکن است علائم سردرد را کاهش دهد.
دارو برای سردرد
پیشگیری و درمان سردرد؛ اگر چند سالی است دائماً سردرد داشته‌اید و به دنبال راهی برای درمان آن بوده‌اید، حتماً خوردن چند قرص ضد سردرد به شما پیشنهاد شده است. استامینوفن (Acetaminiphen)، نوافن، بروفن و ژلوفن متداول‌ترین قرص‌هایی هستند که مردم برای تسکین سردرد از آن‌ها استفاده می‌کنند. البته این قرص‌ها فقط نمونه‌هایی متداول از میان مسکن‌هایی هستند که به مسکن ضد سردرد شناخته می‌شوند. همان‌طور که در بخش‌های گذشته نیز توضیح دادیم، سردردها اگر دلیلی جدی و خطرناک داشته باشند پزشک راه‌های درمانی دیگری جز مصرف مسکن‌های ضد سردرد را پیشنهاد خواهد داد.
ناپروکسن (Naprouxn)
پیشنهاد بسیاری از کسانی که دائماً با سردرد درگیر هستند، مصرف مسکن ضد سردرد ناپروکسن است. ناپروکسن علاوه بر عملکرد خوبش برای درمان سردرد، قرصی است که خانم‌ها نیز می‌توانند از آن برای تسکین درد ناشی از قاعدگی بهره بگیرند. باید دقت کنید که ناپروکسن در کنار خوبی‌هایی که دارد ممکن است عوارضی نیز به دنبال داشته باشد. اولین هشدار مصرف ناپروکسن این است اگر از زخم معده رنج می‌برید هرگز به فکر خوردن ناپروکسن به‌عنوان قرص ضد سردرد نیفتید. ناپروکسن اثر بسیار شدیدی بر روی زخم‌های گوارشی دارد و ممکن است سبب خونریزی داخلی شود.
استامینوفن و ایبوبروفن
قرص سردرد میگرنی
در کنار ناپروکسن به‌عنوان یک مسکن ضد سردرد قوی، دو نمونه از قرص‌هایی که بسیار معروفند استامینوفن و بروفن هستند. استامینوفن به‌عنوان یک قرص ضد درد قدیمی راسته‌ی کار کسانی است که به‌صورت روزانه با سردردهای حاصل از افزایش فشار کاری و استرس مواجه هستند. البته باید توجه کنید که نباید در مصرف استامینوفن زیاده‌روی کنید چراکه مانند تمام قرص‌های دیگر ممکن است عوارضی برای شما داشته باشد.
ایبوبروفن مسکن ضد سردردی است که معمولاً برای سردردهای خیلی شدید و غیرقابل‌تحمل استفاده می‌شود. افراد مبتلا به سردردهای خفیف و موضعی زمانی که در معرض فشارهای بیرونی قرار بگیرند ممکن است به خوردن ایبوبروفن نیاز پیدا کنند. ایبوبروفن اثر شدیدتری دارد و می‌تواند در مدت‌زمان کمتری سردردهای موضعی را تسکین دهد.
قرص ادوالژین (Advalene)
در شرایطی که ممکن است سردردهای موضعی آن‌قدر آزاردهنده باشند که از توان فرد خارج شوند، مصرف مسکن ضد درد ادوالژین می‌تواند پیشنهاد بسیار خوبی باشد. ادوالژین (Advalene) به دلیل آنکه زود جذب می‌شود و به‌سرعت می‌تواند بر روی دستگاه عصبی تأثیر بگذارد، معمولاً انتخاب افرادی است که به حمله‌های میگرنی شدید دچارند. البته در مصرف ادوالژین هم باید توجه کنید که اگر زخم معده دارید مصرف آن برای شما ممنوع است چراکه ممکن است سبب خونریزی و افزایش درد شما شود.
آمپول کترولاک
از میان آمپول‌هایی که به‌عنوان آمپول مسکن برای سردرد استفاده می‌شوند، آمپول کترولاک (ketrolak) نیز در موارد بسیار شدید می‌تواند مفید باشد. کترولاک یک داروی ضددرد و ضدالتهاب است و می‌توان در تسکین دردهای سر عملکردی بسیار قوی‌تر نسبت به قرص ضد سردرد داشته باشد. البته نمی‌توان این آمپول را خودسرانه و برای درمان سردردهای روزمره استفاده کرد. علاوه بر این باید توجه داشته باشید که کترولاک با داروهای بسیاری تداخل دارد و لازمه‌ی تزریق آن این است که این داروها را مصرف نکنید. مثلا داروی لیتیوم که معمولاً برای درمان بیماری‌های مربوط به افسردگی مصرف می‌شود با کترولاک به شدت واکنش می‌دهد و ممکن است حال فرد را بسیار بد کند. علاوه بر این اگر داروهای مربوط به بیماری‌های خونی مثل هپارین (Heparin) را مصرف می‌کنید، در استفاده از آمپول کترولاک هوشیار باشید و حتی‌المقدور با پزشک مشورت کنید.
مورفین
مورفین به‌عنوان یک مسکن ضد درد قدیمی است سال‌هاست که در پزشکی و در بیمارستان‌ها به بیمارانی تزریق می‌شود که علاوه بر درد فراوان از نواحی مختلف بدن، بی‌قرار هم هستند. مورفین با اثر ضددردی که دارد می‌تواند درد را ساکت و آرامش را به بدن شما برگرداند. اما مورفین نیز از آن دسته داروهایی است که بدون تجویز پزشک نمی‌توان به‌راحتی مصرف کرد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
پیشگیری و درمان سردرد؛ پزشکان مختلف معتقدند در مواجهه با دردهای مختلفی که ممکن است با آن‌ها برخورد کنید و ما را آزار دهند، نباید عجولانه عمل کرد و برای هر نوع دردی سریعاً مسکن ضد درد مصرف کنیم. دردها برخی مواقع یک نشانه هستند تا ما به فکر درمان بیفتیم و بتوانیم با مشاوره از پزشک مشکلاتی را که ممکن است به سلامتی‌مان آسیب بزنند، پیدا کنید. پس توجه داشته باشید که در کنار معرفی مسکن‌های مختلف به شما پیشنهاد می‌کنیم با با پزشک مشورت کنید. دردهای عصبی مثل سردردهای عصبی لزوماً با استفاده‌ی همیشگی از مسکن ضد درد بهبود پیدا نمی‌کنند و گاهی لازم است اقدامی عملی‌تر انجام دهید.
