همه چیز در رابطه با ویتامین K ، ویتامین انعقاد خون

با سلام و وقت بخیر خدمت دوستان و همراهان همیشگی سایت همواره تخفیف دیجی دارو ، همانطور که می دانید ویتامین K یکی از ریز مغذی‌های ضروری است که همانند سایر ویتامین‌ها نقشی اساسی در عملکرد صحیح و سلامت بدن دارد. با توجه به نقش بسیار بالای این ویتامین در انعقاد خون، ویتامین کا به عنوان ویتامین انعقاد خون نیز شناخته می‌شود. اما علاوه بر این‌، ویتامین K دیگر چه مزایایی برای بدن فراهم می‌آورد؟ این ویتامین در چه مواد غذایی یافت می‌شود و بهترین راه مصرف ویتامین K چیست؟ آیا کمبود این ویتامین می‌تواند خطراتی جدی را برای سلامتی به همراه داشته باشد؟

در این مطلب از مجله دیجی دارو با ما همراه باشید تا با بررسی جامع ویتامین K و نقش آن در بدن به همه سوالات پیرامون این ویتامین پاسخ دهیم.

ویتامین K چیست؟

برخلاف باور عموم، ویتامین K تنها در یک ریز مغذی خلاصه نشده و به گروهی از ویتامین‌های مجلول در چربی گفته می‌شود که در انعقاد خون، سلامت و متابولیسم استخوان‌ها و تنظیم سطوح کلسیم خون نقشی اساسی دارند. ویتامین K1 (فیلوکینون) نوع اول و اصلی ویتامین K است که در منابع غذاییی گیاهی یافت می‌شود. نوع دوم، ویتامین K2 (مناکینون) نام دارد که بیشتر در منابع غذایی حیوانی و غذاهای تخمیر شده یافت می‌شود.

فواید ویتامین K برای سلامتی

همانطور که عنوان شد، ویتامین K نقشی مهم در سلامت داشته و فواید آن برای سلامتی بسیار زیاد است. در این بخش بررسی خواهیم کرد که دقیقا فواید ویتامین K چیست و این ویتامین چگونه سلامت بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

فواید آنزیمی ویتامین K برای انعقاد خون و استخوان‌ها

ویتامین K در بدن به عنوان یک مکمل آنزیمی عمل می‌کند. مهم ترین آنزیمی که عملکرد صحیح آن وابسته به وجود این ویتامین است، آنزیم پروترومبین (Prothrombin) نام دارد که به نام فاکتور انعقادی ۲ (Clotting Factor II) نیز شناخته می‌شود؛ درواقع، به دلیل وجود این آنزیم است که ویتامین K به عنوان ویتامین انعقاد خون معروف شده است.

این آنزیم در ایجاد لخته و انعقاد خون در هنگام خونریزی های داخلی و خارجی نقش دارد. ویتامین K همچنین به عنوان مکمل آنزیمی برای آنزیم دیگری به نام استئوکلسین (Osteocalcin) عمل می کند که احتمالا در متابولیسم استخوان‌ها و رسوب مناسب کلسیم در آنها نقش دارد.

سلامت قلب

ویتامین K ممکن است با جلوگیری از معدنی شدن خون به حفظ فشار خون پایین‌تر کمک کند که در نتیجه آن، قلب قادر خواهد بود خون را با راحتی و آزادی بیشتر  در رگ‌ها پمپاژ کند. معدنی شدن خون در نتیجه افزایش سن به صورت طبیعی رخ خواهد داد و یکی از فاکتورهای ریسک اصلی بیماری‌های قلبی به حساب می‌آید.

علاوه بر سلامت قلب، نشان داده شده است که مصرف کافی ویتامین کا می‌تواند ریسک سکته مغزی را نیز تا حد زیادی کاهش دهد.

بهبود سلامت دندان‌ها‏

تحقیقات بر روی حیوان‌ها نشان داده است که ویتامین K2 می‌تواند باعث بهبود سلامت دندان‌ها شود؛ مسئله‌ای که با توجه به نقش ویتامین K بروی سلامت استخوان‌ها چندان دور از ذهن نیست. یکی از پروتئین‌های تنظیم کننده اصلی در سلامت دندان‌ها که استئوکالسین نام دارد و همچنین برای سلامت استخوان‌ها نیز بسیار اساسی به شمار می‌رود، توسط ویتامین K2 فعال سازی می‌شود.

درمان پوکی استخوان

تحقیقات در مورد تاثیرات مصرف مکمل های ویتامین K در جلوگیری از پوکی استخوان (Osteoporosis) و بیماری های عروق کرونری قلب جریان دارد و هنوز نتیجه‌ای قطعی در این زمینه به دست نیامده است.

با این حال، یک تحقیق معتبر در کشور ژاپن نشان داد که مصرف مکمل های ویتامین K ممکن است باعث کاهش خطر شکستگی لگن و ستون فقرات در خانم‌ها پس از سن یائسگی گردد. از این رو، درمان با مکمل های ویتامین K در ژاپن و برخی کشورهای شرق آسیا در مورد پوکی استخوان انجام می پذیرد اما سازمان غذا و داروی آمریکا این درمان را توصیه نمی‌کند.

منابع ویتامین K؛ ویتامین کا در چیست؟

در صورتی که بدانید ویتامین کا در چیست و چه مواد غذایی آن را شامل می‌شوند، به راحتی می‌توانید نیاز روزانه خود را از این ویتامین بدون مصرف قرص ویتامین K برطرف نمایید.

ویتامین K در بسیاری از منابع غذایی گیاهی و جانوری به مقدار مناسبی یافت می شود. گیاهان برگ تیره مانند اسفناج، بروکلی و کلم کیل (Kale) بهترین منابع ویتامین K یک هستند. درواقع، مصرف تنها یک لیوان از این گیاهان می‌تواند نیاز روزانه همه افراد از این ویتامین در سنین مختلف را تامین نماید.

بسیاری از سبزیجات دیگر شامل هویج، بلوبری، کدو حلوایی و کاهو نیز حاوی ویتامین K1 هستند. منابع حیوانی شامل گوشت خوک، مرغ، زرده تخم مرغ، پنیر و سویای تخمیر شده با باکتری‌ها به نام Natto دارای ویتامین K2 می باشند.

کمبود و نحوه مصرف قرص ویتامین K

خوشبختانه، کمبود ویتامین K به ندرت در افرادی که از رژیم تغذیه مناسب پیروی می‌کنند اتفاق می‌افتد، زیرا همانطور که عنوان شد، این ویتامین با مقادیر مناسبی در بسیاری از سبزیجات و غذاهای گیاهی موجود است. با این حال، کمبود این ماده می تواند باعث اختلال در سیستم انعقاد خون گردد. این اختلال به صورت افزایش زمان بند آمدن خون خود را نشان داده که در زبان پزشکی به نام Prothrombin Time یا PT شناخته می شود.

میزان مورد نیاز روزانه ویتامین کا براساس سن و جنس افراد متفاوت است. مثلا در حالی که نوزادان به تنها ۲ میکروگرم از این ویتامین نیاز دارند، زنان بالغ باید حدود ۹۰ و مردان بالغ حدود۱۲۰ میکروگرم از این ویتامین را دریافت نمایند. نصف لیوان استاندارد کلم بروکلی پخته شده حاوی ۱۱۰ میکروگرم ویتامین K می باشد که تقریبا معادل نیاز روزانه مردان بالغ می باشد.

البته باید توجه داشت که همه ویتامین K موجود در غذای مصرف شده، جذب بدن نمی‌گردد و از آنجا که این ویتامین محلول در چربی است، برای جذب بهتر باید به همراه غذاهای حاوی چربی مصرف شود.

با این حال، کمبود ویتامین K ممکن است در دو گروه اتفاق بیافتد؛ نوزادان و افراد بیمار دچار سوء جذب مواد غذایی.

به این دلیل که عبور و انتقال ویتامین K از طریق جفت مادر به جنین ضعیف است، نوزادان در بدو تولد مستعد کمبود این ویتامین هستند. کمبود این ویتامین در نوزادان می‌تواند منجر به خونریزی در مناطق مختلف بدن گردد.

گروه دوم افرادی هستند که به علت بیماری‌های مختلف نظیر کولیت اولسراتیو (Ulcerative Colitis) و بیماری سلیاک (Celiac Disease)  دچار سوء جذب مواد غذایی هستند و یا به علت برخی عمل‌های جراحی در دستگاه گوارش، جذب چربی‌ها در آن‌ها به خوبی انجام نمی‌گیرد.

با توجه به احتمال کمبود ویتامین K در نوزادان و خطر خونریزی داخلی و خارجی به دنبال آن، انجمن متخصصان اطفال آمریکا (American Academy of Pediatrics) توصیه می‌کند که به تمامی نوزادان متولد شده، یک دوز ویتامین K در بدو تولد تزریق گردد.

افرادی هم که داروهای ضدانعقاد (Blood Thinner) نظیر وارفارین (Warfarin) با نام تجاری (Coumadin) مصرف می‌کنند، ممکن است با خطر تغییرات میزان ویتامین K و ایجاد لخته در خون مواجه شوند و از این رو باید مقادیر ثابتی از این ویتامین را در رژیم غذایی روزانه خود حفظ کنند. این افراد بهتر است در این زمینه با پزشک خود مشورت نمایند.

قرص ویتامین کا چیست؟

قرص ویتامین K یکی از انواع مکمل‎‌های ویتامین کا است که در کنار نوع تزریقی و مایع این ویتامین قرار می‌گیرد. قرص ویتامین کا در انواع و دوزهای مختلف تولید شده در دسترس است. اما همانطور که عنوان شد، این ویتامین جزء ویتامین‌های محلول در چربی است و مقدار اضافی آن در بدن ذخیره خواهد شد. بنابراین، اکیدا توصیه می‌شود که ویتامین K را بدون تجویز پزشک به صورت خودسرانه مصرف ننمایید.

مصرف بیش از اندازه قرص ویتامین کا

معمولا مصرف بیش از اندازه ویتامین‌های محلول در چربی با مسمومیت همراه خواهد بود. با این حال، احتمال مسمومیت با ویتامین کا بسیار پایین بوده و عوارض خاصی برای مصرف بیش از حد مجاز روزانه ویتامین K گزارش نگردیده است.

دلیل این مسئله به تحمل بیشتر بدن برای دوزهای بالاتر ویتامین کا برمی‌گردد اما با این حال، مصرف مکمل های این ویتامین برای افراد معمولی بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌گردد و بهتر است که برای دریافت آن به سراغ منابع ویتامین K در مواد غذایی بروید.

در صورتی که مسمویمت با ویتامین کا رخ دهد ممکن است عوارضی مثل زردی, هیپربیلی روبینمی نوزادان، کم خونی همولیتیک و اختلال مغزی کرن‌ایکتروس‌ در فرد بروز کند.

با توجه به موارد ذکرشده، اگرچه ویتامین K ماده ای حیاتی و ضروری برای بدن و وجود آن در رژیم غذایی ضروری می باشد، با این حال مصرف مکمل های این ویتامین در افراد معمولی توصیه نمی گردد. لذا شایسته است که  مصرف مکمل های این ویتامین برای اهداف درمانی با نظر پزشک انجام پذیرد.

کلام آخر

ویتامین کا یک ویتامین محلول در چربی است که خواص زیادی برای سلامتی دارد. این ویتامین نقش بسزایی در انعقاد خون و سلامت استخوان دارد. دو نوع ویتامین K1 و K2 انواع اصلی ویتامین کا را تشکیل می‌دهند. ویتامین K1 بیشتر در منابع غذایی گیاهی یافت شده و منابع غذایی حیوانی بیشتر ویتامین K2 را شامل می‌شوند. کمبود ویتامین K بسیار نادر است اما می‌تواند در برخی نوزادان یا افراد مبتلا به بیماری‌های خاص رخ دهد. با یک رژیم غذایی سالم می‌توان میزان مورد نیاز بدن از این ویتامین را تامین کرد و مصرف مکمل‌های آن مثل قرص ویتامین K بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌شود.

امیدواریم این مطلب که در آن سعی کردیم مروری کامل بر ویتامین کا داشته باشیم و به همه کنجکاوی‌های های شما در مورد این ویتامین پاسخ دهیم مورد توجهتان قرار گرفته باشد.  با تشکر ..

داروخانه همواره تخفیف – ارسال رایگان دیجی دارو