درباره دیابت بی مزه چه می دانید؟

دیابت بی مزه چیست؟

دیابت بی مزه که به اختصار DI نامیده می‌شود، نوعی بیماری نادر است و هنگامی رخ می دهد که کلیه ها قادر به ذخیره آب نیستند. دیابت بی مزه ربطی به دیابت قندی ندارد، دیابت قندی اغلب بنام دیابت شناخته می شود. این بدان معناست که فرد می تواند بدون اینکه دیابت داشته باشد به DI مبتلا شود. در حقیقت، دیابت بی مزه می تواند در هر کسی رخ دهد.
این بیماری منجر به تشنگی شدید، تکرر ادرار، ادرار رقیق و بدون بو می شود. انواع مختلفی از DI وجود دارد و اغلب می توان آنها را با موفقیت درمان کرد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این بیماری به خواندن ادامه دهید.

علائم

علائم اصلی DI تشنگی بیش از حد است که می تواند باعث ولع مصرف غیرقابل کنترل آب و حجم بیش از حد ادرار شود. یک بزرگسال سالم معمولاً کمتر از 3 چهارم ادرار در روز ادرار می کند. افراد مبتلا به DI ممکن است روزانه حداکثر 16 چهارم ادرار را از بین ببرند.
ممکن است لازم باشد در طول شب برای ادرار کردن مرتبا از خواب بیدار شوید یا شب ادراری را تجربه کنید.
علائم احتمالی در کودکان خردسال و نوزادان عبارتند از:

• نق نق کردن و تحریک پذیری
• پوشک مرطوب یا خیس کردن رختخواب یا خروج بیش از حد ادرار
• تشنگی بیش از حد
• کمبود آب بدن
• تب شدید
• پوست خشک
• تاخیر در رشد

بزرگسالان می توانند برخی از علائم فوق را به همراه گیجی یا رخوت تجربه کنند. دیابت بی مزه می تواند منجر به کم آبی شدید نیز شود که در صورت عدم درمان منجر به تشنج، آسیب مغزی و حتی مرگ می شود.
اگر شما یا فرزندتان این علائم را دارید، باید سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.

تنظیم طبیعی مایعات

مایعات تا 60 درصد از کل بدن را تشکیل می دهند. حفظ مقدار مناسب مایعات در بدن برای سلامت کلی بسیار مهم است. مصرف آب و غذا در طول روز به تأمین مایعات در بدن کمک می کند و از طرف دیگر، ادرار، تنفس و تعریق به دفع مایعات از بدن کمک می کند.
بدن انسان از سیستم اندام‌ها و سیگنال های هورمونی برای تنظیم مایعات بدن استفاده می کند. کلیه ها با حذف مایعات اضافی از جریان خون، نقش مهمی در این تنظیم مایعات دارند. مثانه تا زمان ادرار، این زباله های مایع را در خود ذخیره می کند. بدن انسان میزان مایعات را با تولید ادرار کمتر در صورت نیاز به جایگزینی مایعات از دست رفته در اثر تعریق، یا با تولید ادرار بیشتر در صورت وجود مایعات بیش از حد در بدن، تنظیم می کند.
مغز از چند طریق این روند را تنظیم می کند. هیپوتالاموس (بخشی از مغز)، احساس تشنگی و نیاز به نوشیدن آب را تنظیم می کند. مغز همچنین هورمونی ضد ادرار (ADH) تولید می کند که به آن وازوپرسین نیز گفته می شود، این هورمون پس از تولید در غده هیپوفیز ذخیره می شود.
هنگامی که بدن نیاز به نگهداری آب دارد، غده هیپوفیز وازوپرسین را در جریان خون آزاد می کند. هنگامی که نیاز به خلاص شدن از آب دارید، این هورمون یا به مقدار کم ترشح می شود یا به طور کلی آزاد نمی شود که در این صورت بیشتر از حد معمول ادرار خواهید کرد.
هر بخشی از این سیستم تنظیم خراب شود، می تواند منجر به دیابت بی مزه شود.

انواع دیابت بی مزه

چهار نوع DI وجود دارد:

دیابت بی مزه مرکزی

این نوع، رایج ترین شکل DI است و در اثر آسیب به غده هیپوفیز یا هیپوتالاموس ایجاد می شود. این آسیب به این معنی است که ADH نمی تواند به طور عادی تولید، ذخیره یا آزاد شود. بدون ADH، مقدار زیادی از مایعات تبدیل به ادرار می شوند.
این نوع DI اغلب نتیجه شرایط زیر است:

• ضربه به سر
• بیماری هایی که باعث تورم مغز می شوند
• عمل جراحي
• تومورها
• از دست دادن خون رسانی به غده هیپوفیز
• شرایط نادر ژنتیکی
• دیابت بی مزه نفروژنیک

برخی نقایص ژنتیکی می تواند به کلیه ها آسیب برساند و باعث شود آنها نتوانند به ADH پاسخ دهند.

دیابت بی مزه نفروژنیک می تواند ناشی از موارد زیر نیز باشد:

• داروهایی مانند لیتیوم یا تتراسایکلین
• مقادیر بالای کلسیم در بدن
• سطح پایین پتاسیم در بدن
• بیماری مزمن کلیوی
• انسداد مجاری ادراری

دیابت بی مزه دیسپوژنیک

این شکل از بیماری در اثر اختلال عملکرد مکانیسم تشنگی در هیپوتالاموس ایجاد می شود. این مسئله می تواند باعث احساس تشنگی بیش از حد و نوشیدن بیش از حد مایعات شود. همان مواردی که منجر به DI مرکزی می شوند می توانند منجر به دیابت بی مزه دیسپسوژنیک شوند . این نوع دیابت بی مزه با برخی بیماری های روانی و داروهای دیگر نیز همراه بوده است.

دیابت بی مزه حاملگی

این نوع DI فقط در دوران بارداری و زمانی اتفاق می افتد که آنزیم ساخته شده توسط جفت، ADH مادر را از بین ببرد. همچنین ممکن است به دلیل افزایش سطح ماده شیمیایی شبه هورمونی باشد که باعث می شود کلیه ها کمتر به ADH حساس شوند. جفت نقش مهمی در تبادل مواد مغذی و مواد زائد بین جنین و مادر دارد. این وضعیت باید پس از بارداری برطرف شود.

چگونه دیابت بی مزه تشخیص داده می شود؟

پزشک در مورد علائم با شما صحبت می‌کند و تعیین می کند که چه آزمایش‌هایی لازم است. پزشک ممکن است از چندین آزمایش برای تشخیص استفاده کند که شامل موارد زیر است:

آزمایش ادرار

پزشک برای آزمایش نمک و غلظت سایر مواد زائد، نمونه ای از ادرار شما را می گیرد. اگر مبتلا به DI باشید، در ادرار شما غلظت زیادی از آب و غلظت کمی از سایر مواد زائد وجود خواهد داشت.

آزمایش محرومیت از آب

قبل از آزمایش از شما خواسته می شود که نوشیدن آب را برای مدت زمان مشخصی متوقف کنید. سپس نمونه خون و ادرار می دهید و پزشک تغییرات در موارد زیر را اندازه گیری می کند:

• میزان سدیم و اسمولالیته خون
• وزن بدن
• خروجی ادرار
• ترکیب ادرار
• سطح ADH خون

این آزمایش تحت نظارت دقیق انجام می شود و برای اطمینان از انجام ایمن آن ممکن است نیاز به بستری در افراد خاص باشد.

تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)

این آزمایش از دستگاهی استفاده می کند که با استفاده از آهن ربا و امواج رادیویی از بافت مغز عکس می گیرد. سپس پزشک برای اطمینان از آسیبب بافت مغز این تصاویر را بررسی می کند.

پزشک همچنین تصاویر هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز را از نظر صدمه یا ناهنجاری به دقت بررسی می کند.

غربالگری ژنتیکی

این غربالگری ممکن است برای یافتن فرم ارثی DI بر اساس سابقه خانوادگی انجام شود.

چگونه دیابت بی مزه درمان می شود؟

درمان بستگی به نوع DI و شدت آن دارد. در موارد خفیف DI توصیه می شود که مصرف آب را به میزان مشخصی در روز مدیریت کنید.

درمان هورمونی

رایج ترین روش درمانی برای انواع DI، دسموپرسین است. دسموپرسین، هورمونی مصنوعی است که می تواند توسط قرص، اسپری بینی یا تزریق مصرف شود. این هورمون، شکل مصنوعی از هورمون وازوپرسین است. هنگام مصرف این دارو، تنظیم میزان مصرف آب و نوشیدن فقط در هنگام تشنگی از اهمیت زیادی برخوردار است.
دسموپرسین برای درمان DI مرکزی استفاده می شود و ممکن است برای DI شدید حاملگی نیز تجویز شود.

درمان دارویی

در DI نفروژنیک، درمان علت بیماری ممکن است منجر به درمان خود بیماری شود. سایر درمان ها شامل مصرف مقادیر بالای دسموپرسین، همراه با سایر داروها مانند داروهای مدر، به تنهایی یا همراه با آسپرین یا ایبوپروفن یا انواع دیگر این کلاس دارویی مانند ایندومتاسین است. هنگام مصرف این دارو، نوشیدن آب فقط در هنگام تشنگی مهم است.

اگر این بیماری به دلیل داروهای مصرفی شما باشد، پزشک با شما کار خواهد کرد تا این داروها را جایگزین یا متوقف کنید. اما بدون اینکه با پزشک خود صحبت کنید، هیچ دارویی را قطع نکنید.

درمان بیماری های زمینه ای

اگر DI شما ناشی از بیماری دیگری مانند تومور یا مشکل غده هیپوفیز باشد، پزشک ابتدا آن بیماری ها را درمان می کند و سپس تشخیص می دهد که آیا DI هنوز هم نیاز به درمان دارد.

درمان خاصی برای DI دیپسوژنیک وجود ندارد، اما درمان علائم یا بیماری روانی اولیه ممکن است علائم را تسکین دهد.

اصلاح سبک زندگی و تغییرات رژیم غذایی

اصلاح سبک زندگی در درمان دیابت بی مزه بسیار مهم است. مهمترین مسئله جلوگیری از کمبود آب بدن است. همیشه آب همراه خود داشته باشید و در صورتی که کودک شما به این بیماری مبتلا است، هر چند ساعت به او آب دهید. پزشک به شما کمک می کند تا بدانید چه مقدار مایعات در روز باید بنوشید.

یک کارت هشدار پزشکی در کیف پول خود داشته باشید یا یک دستبند پزشکی بپوشید تا دیگران در موارد اضطراری از DI شما مطلع شوند. کمبود آب بدن می تواند به سرعت اتفاق بیفتد، بنابراین اطرافیان شما باید از وضعیت شما آگاه شوند.