اگزما(درماتیت)

اگزما(درماتیت) عارضه‌ای است که ممکن است هرکسی را دچار کند، از هر ۵ نفر یک نفر در طول زندگی خود به نحوی درماتیت را تجربه می‌کند.

درماتیت یک واژه ی کلی برای توصیف التهاب پوست است. در درماتیت پوست فرد معمولا خشک، متورم و قرمز دیده می‌شود. بسته به نوع درماتیت، علت آن نیز فرق دارد. توجه کنید که این بیماری مسری نیست.

درماتیت ممکن است برای برخی افراد ناخوشایند باشد. شدت خارش پوست می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. انواع مختلفی از درماتیت می‌توانند مدت ها ادامه داشته باشند در حالیکه انواع دیگر نیز می‌توانند به صورت فصلی و یا در اثر استرس و مواجهات خاص تشدید شوند.

برخی انواع درماتیت در کودکان و برخی نیز در بالغین شایع ترند. ممکن است بتوان با استفاده داروها و کرم های موضعی علائم درماتیت را برطرف نمود. در صورت وجود عفونت، درد و ناراحتی در پوست و یا گسترش درماتیت و شدیدتر شدن آن باید حتما به پزشک متخصص مراجعه شود.

انواع اگزما

انواع اگزما عبارتند از:

• اگزمای آلرژیک تماسی (درماتیت): پوست بعد از تماس با ماده‌ای که سیستم ایمنی بدن آن را به عنوان یک عامل خارجی تشخیص می‌دهد، واکنش نشان می‌دهد.
• اگزمای تماسی: یک واکنش موضعی است که در آن پوست با یک ماده‌ی آلرژی‌زا تماس داشته است.
• اگزمای دیشیتروتیک: نوعی التهاب پوست در کف دست‌ها و کف پاها که مشخصه‌ی آن تاول زدن است.
• نورو درماتیت: پوست پوسته شدن نقاطی از پوست سر، ساعد، مچ دست و پایین پاها که ناشی از خارش‌های موضعی مانند گزیدگی حشرات است.
• درماتیت سکه‌ای: نواحی از پوست که ملتهب شده به شکل دایره هستند و ممکن است پوسته پوسته شوند و خارش داشته باشند.
• اگزمای سبورئیک: نقاطی از پوست که چرب و زردرنگ هستند و معمولاً روی پوست سر و صورت ظاهر می‌شوند.
• درماتیت استازیز: پوست ناحیه‌ی پایین پا ملتهب می‌شود و دارای سوزش است؛ این نوع درماتیت معمولاً با مشکلات گردش خون مرتبط است.

موارد دیگر نظیر پسوریاسیس ،جرب (گال)،کمبود زینک ارثی،نقص ایمنی و…نیز وجود دارد.

علت بروز اگزما(درماتیت)

تا به حال دلیل مشخصی برای اگزما شناخته نشده است، اما اعتقاد بر این است که دلیل بروز اگزما ترکیبی از عوامل ارثی (ژنتیکی) و زیست محیطی است.
کودکان بیشتر مستعد ابتلا به اگزما هستند، مخصوصاً اگر پدر و مادرشان قبلاً دچار اگزما و یا سایر بیماری‌های آتوپیک شده باشند.
برخی عوامل زیست محیطی نیز شناخته شده‌اند که باعث بروز علائم اگزما می‌شوند؛ این علائم عبارتند از:

• محرک‌ها: صابون، مواد شوینده، شامپو، مواد ضدعفونی کننده، عصاره‌ی میوه‌های تازه، گوشت و یا سبزیجات.
• مواد آلرژی‌زا: گرد و غبار، حیوانات خانگی، گرده گیاهان، کپک قارچی، شوره سر.
• میکروب‌ها: باکتری‌هایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس، ویروس‌ها، برخی قارچ‌ها.
• دماهای گرم و سرد: آب و هوای گرم، رطوبت بالا و پایین، عرق کردن ناشی از ورزش.
• مواد غذایی: محصولات لبنی، تخم‌مرغ، آجیل و دانه‌ها، محصولات سویا، گندم.
• استرس: استرس دلیل بروز اگزما نیست اما می‌تواند علائم آن را تشدید کند.
• هورمون‌ها: ممکن است زنان در زمان‌هایی که سطوح هورمونی آنها تغییر می‌کند، علائم بیماری‌شان بدتر شود؛ برای مثال در زمان بارداری و دوره‌های قاعدگی.

علائم اگزما(درماتیت)

علائمی مانند: خشکی پوست، خارش (که معمولا در شب‌ها تشدید می‌شود)، لکه‌های قرمز تا قهوه‌ای و خاکستری بر روی پوست، ضایعات برآمده و کوچک همراه با ترشح مایع، ضخیم شدگی پوست، ترک خوردگی پوست و پوسته پوسته شدن، حساس و متورم شدن به دنبال خاراندن پوست علائم رایج اگزما هستند. با این حال علائم درماتیت آتوپیک بسته به سن فرد و همچنین از شخصی به شخص دیگر متفاوت است.

نوزادان:

• نقاط ملتهب و خارشی که معمولاً روی پوست سر و گونه‌ها ظاهر می‌شوند.
• جوش‌دانه‌های ریزی که معمولاً قبل از خارج شدن مایعی از آنها، حباب می‌زنند.
• التهاب پوست می‌توانند باعث خارش شدیدی شود که این ممکن است باعث بروز مشکلاتی در خوابیدن نوزاد شود. مالیدن و خاراندن مداوم نواحی ملتهب، می‌تواند منجر به عفونت‌های پوستی شود.

کودکان، از 2 سال تا سن بلوغ:

• نقاط ملتهبی که معمولاً در پشت چین آرنج و یا زانوها ظاهر می‌شوند.
• این نقاط ملتهب در گردن، مچ دست، مچ پا و چین بین پا و باسن نیز شایع هستند.

با گذشت زمان، علائم زیر می‌توانند آشکار شوند:

• محل‌های ملتهب می‌توانند برآمده شوند.
• رنگ نقاط ملتهب می‌تواند روشن یا تیره شود.
• محل‌های ملتهب می‌توانند ضخیم باشند (که به آن لیکنیفیکاسیون (lichenification) می‌گویند) و سپس به صورت گره‌هایی دربیایند و به صورت دائمی خارش داشته باشند.

بزرگسالان:

• نقاط ملتهبی که معمولاً در چین آرنج، زانو و یا در پشت گردن ظاهر می‌شوند.
• این نقاط ملتهب، بسیاری از نواحی بدن را پوشش می‌دهند.
• نقاط ملتهب مخصوصاً می‌توانند بر روی گردن، صورت و اطراف چشم حساس باشند.
• نقاط ملتهب می‌توانند باعث خشکی شدید پوست شوند.
• نقاط ملتهب می‌توانند به صورت دائمی خارش داشته باشند.
• نقاط ملتهب می‌توانند باعث پوسته پوسته شدن پوست شود.
• نقاط ملتهب می‌توانند منجر به بروز عفونت‌های پوستی شوند.

افراد بزرگ‌سالی که در دوران کودکی به درماتیت آتوپیک مبتلا شده‌اند اما بعد از آن دیگر علائمی را مشاهده نکرده‌اند، ممکن است هنوز هم پوستی خشک داشته باشند و یا پوستشان به راحتی تحریک و ملتهب شود، به اگزمای دست مبتلا شوند و مشکلات چشمی داشته باشند.
ظاهر پوستی که به درماتیت آتوپیک مبتلا است، به میزان خاراندن آن توسط شخص و اینکه آیا پوست دچار عفونت است یا خیر بستگی دارد. هرچه فرد محل ملتهب را بیشتر بخاراند و مالش دهد، التهاب افزایش می‌یابد و احساس خارش شدیدتر می‌شود.

تشخیص اگزما(درماتیت)

هیچ تست آزمایشگاهی برای شناسایی درماتیت آتوپیک (اگزما) وجود ندارد. پزشک شما احتمالا تشخیص خود را با بررسی پوست و بررسی سابقه پزشکی شما انجام خواهد داد. او همچنین ممکن است از تست پچ یا آزمایش‌های دیگر برای تشخیص سایر بیماری‌های پوستی یا شرایطی که ممکن است همراه با اگزمای شما باشد، استفاده کند. با این حال تشخیص دقیق نیاز به بررسی تمام سطح پوست داشته و گاهی اوقات نمونه برداری از پوست (بیوپسی) ممکن است انجام شود. اگر مشکوک هستید که یک غذای خاص باعث بروز اگزمای پوستی در کودک شما شده با پزشک مشورت کنید و در مورد شناسایی آلرژی‌های غذایی ازاو سوال کنید.

درمان اگزما(درماتیت)

مراقبت‌های خانگی

اقدامات متعددی برای درمان اگزما پوستی وجود دارد که افراد مبتلا به اگزما می‌توانند با انجام آنها سلامتی پوست خود را تضمین کنند و علائم خود را کاهش دهند. نمونه‌هایی از این اقدامات عبارتند از:
گرفتن حمام گرم به طور منظم، می‌تواند به کاهش علائم اگزما کمک کند.

• به طور منظم حمام گرم بگیرید.
• سه دقیقه بعد از حمام گرفتن، روی پوست خود مرطوب کننده بمالید تا رطوبت پوست را حفظ کنید.
• هر روز پوست خود را مرطوب کنید.
• لباس‌های پنبه‌ای و نرم بپوشید و از پوشیدن لباس‌های زبر، خارش‌آور و تنگ بپرهیزید.
• در هنگام شستشو از صابون‌های ملایم و یا مواد غیرصابونی استفاده کنید.
• بعد از حمام گرفتن، اجازه دهید پوستتان خودش خشک شود و یا حوله را به آرامی روی آن بکشید.
• از تغییرات سریع دمایی و فعالیت‌هایی که باعث عرق کردن شما می‌شوند بپرهیزید (در صورت امکان).
• در مورد محرک‌های اگزما اطلاعات کسب کنید و از آنها بپرهیزید.
• در آب و هواهای خشک و سرد از دستگاه مرطوب‌کننده هوا استفاده کنید.
• برای جلوگیری از خاراندن پوست ملتهب، ناخن‌های خود را همیشه کوتاه نگه دارید.

درمان دارویی اگزما(درماتیت)

داروهای متعددی وجود دارد که با کمک آن‌ها می‌توان علائم اگزما را کنترل کرد، از جمله:

• کرم‌ها و پماد‌های موضعی کورتیکواستروئید: نوعی از داروهای ضد التهابی هستند و علائم اصلی اگزما، مانند التهاب پوست و خارش را از بین می‌برند و به ترمیم پوست کمک می‌کنند. این داروها را باید بعد از مرطوب شدن پوست، به صورت مستقیم به روی پوست آسیب دیده بمالید. استفاده بیش از حد از این دارو‌ها ممکن است عوارض جانبی، از جمله نازک شدن پوست را به دنبال داشته باشد.
• کورتیکو استروئید سیستمیک: اگر درمان‌های موضعی موثر نباشد، کورتیکواستروئیدهای سیستمیک می‌توانند تجویز شوند. این داروها به صورت تزریقی یا خوراکی (مانند پردنیزون) موجود است اما به دلیل عوارضی که ایجاد می‌کنند فقط برای مدت کوتاهی می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند.
• آنتی بیوتیک‌ها: زمانی تجویز می‌شوند که اگزما در کنار عفونت باکتریایی پوست اتفاق می‌افتد.
• داروهای ضد ویروسی و ضد قارچی: این داروها نیز عفونت‌های قارچی و ویروسی ایجاد شده را درمان می‌کنند.
• آنتی هیستامین‌ها: این داروها با ایجاد خواب آلودگی باعث کاهش خارش‌های شبانه می‌شوند.
• مهار کننده‌های موضعی کلسی نئورین: مانند تاکرولیموس (Protopic) و پیمکرولیموس (Elidel) که بر سیستم ایمنی بدن تاثیر گذاشته و فعالیت آن را مهار می‌کنند، التهاب را کاهش می‌دهند و به پیشگیری از عود علائم کمک می‌کنند. این داروها در افراد بالای ۲ سال برای کنترل واکنش‌های پوستی استفاده می‌شوند. بعد از اینکه پوست شما مرطوب شد آن را به صورت مستقیم بر روی پوست خود بمالید. همچنین به یاد داشته باشید که هنگام استفاده از این داروها از نور مستقیم خورشید اجتناب کنید.
• پانسمان مرطوب: یک درمان مؤثر برای درماتیت آتوپیک شدید شامل بسته شدن ناحیه آسیب دیده با کورتیکواستروئیدهای موضعی و باند‌های مرطوب است. گاهی اوقات این کار در بیمارستان برای افراد مبتلا به ضایعات گسترده انجام می‌شود، زیرا این کار نیاز به پرستار با مهارت دارد.
• نور درمانی (فتوتراپی): این روش درمانی در افرادی استفاده می‌شود که به درمان‌های موضعی پاسخ نداده یا پس از درمان، دوباره به سرعت عود می‌کنند. ساده ترین شکل فتوتراپی شامل قرار گرفتن پوست در مقابل مقادیر طبیعی نور خورشید است. اشکال دیگر استفاده از نور ماوراء بنفش A مصنوعی (UVA) و اشعه ماوراء بنفش B یا موج محدود (UVB) است که به تنهایی یا با دارو مورد استفاده قرار می‌گیرد. با وجود درمان موثر فتوتراپی، در درازمدت اثرات مضری از جمله پیری زودرس پوست و افزایش خطر ابتلا به سرطان پوست داشته به همین علت، فتوتراپی در کودکان کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و به نوزادان فتوتراپی داده نمی‌شود.

عوارض اگزما(درماتیت)

درماتیت عصبی (Neurodermatitis) – خارش و خاراندن طولانی مدت پوست باعث افزایش شدت خارش و درنتیجه ابتلا به درماتیت عصبی (lichen simplex chronicus) می‌‌شود.

درماتیت عصبی مشکلی است که در آن ناحیه ای از پوست که دائما خارانده می‌‌شود، سفت و چرم مانند می‌‌شود.

عفونت‌های پوست – بعضی اوقات خاراندن پوست باعث شکستن آن شده و در نتیجه زخم‌های باز و آماده به آلوده شدن به وجود می‌‌آید.

عوارض چشمی‌‌- درماتیت آتوپیک شدید می‌‌تواند باعث عوارض چشمی‌‌ شده و در نتیجه ممکن است آسیب دائمی‌‌ به چشم وارد شود.

زمانیکه این عوارض رخ دهد، خارش درون و دور پلک‌ها شدید می‌‌شود. اگر شک دارید عوارض اگزما باعث مشکلات چشمی‌‌ در شما شده، سریعا به پزشک مراجعه نمایید.