شپش سر

شپش سر؛ در برخی موارد شپش به راحتی  با شوره سر اشتباه گرفته می‌شود، و این یک مشکل بسیار رایج است. شپش هجوم موقت حشرات است، درحالی که شوره سر یک عارضه‌ی پوستی مزمن است.

شپش یک حشره کوچک است. این انگل هم در کودکان و هم در بزرگسالان دیده می‌شود.

شپش نوعی حشره‌ی ۶ پا است که رنگ صورتی، سفید، قهوه‌ای، خاکستری و مشکی دارد و در موی سر زندگی می‌کند. این حشره اندازه کوچکی دارد و معمولا می‌توان آن را با کمی دقت در پوست سر فرد مبتلا پیدا کرد. شپش‌ها از خون انسان تغذیه می‌کنند. هر یک از این حشرات بالغ برای تخم‌گذاری به مصرف دو وعده خون نیاز دارند. هر کسی که روی سر خود مو داشته باشد، می‌تواند میزبان این حشره باشد.

اصولا این حشرات در موی خشک بیشتر تکثیر می‌شوند. هر شپش بالغ روزانه ۸ تخم می‌گذارد که این تخم‌ها ته ساقه مو به رنگ سفید دیده می‌شوند. به تخم شپش، رشک هم می‌گویند. به دلیل رنگ سفید رشک‌ها بیشتر مواقع، آن‌ها با شوره سر اشتباه گرفته می‌شوند؛ اما تفاوت آن با شوره سر این است که سخت‌تر از ساقه مو جدا می‌شوند.

علت ابتلا به شپش سر 

داشتن شپش سر آزاردهنده است، اما خطرناک نیست و باعث شیوع بیماری نمی‌­شود. علت شپش سر در بزرگسالان یا علت شپش سر در کودکان، نشانه این نیست که بهداشت فرد ضعیف بوده است. شپش سر به خون احتیاج دارد و فرقی نمی­‌کند که این خون متعلق به فردی تمیز است که بهداشت را کاملاً رعایت می­‌کند یا فردی که نامرتب و غیربهداشتی است.

علائم شپش سر

وجود شپش بر روی پوست سر:

شپش ممکن است قابل مشاهده باشد اما پیدا کردن آن‌ها دشوار است زیرا آن‌ها کوچکند، از نور فراری هستند و به سرعت حرکت می‌کنند.

زیادشدن شوره سر:

اگر به شپش سر مبتلا شده باشید، احساس می کنید که روی موهایتان شوره سر دیده می­‌شود اما در حقیقت آنها تخم­ شپش هستند که گاهی با شوره سر اشتباه گرفته می­‌شوند. شوره سر را به‌ راحتی می­‌توان با شانه زدن مو یا حتی فقط مالش تشخیص داد. به ­‌علاوه، شوره سر به‌ ­راحتی از روی مو جدا می­‌شود اما تخم شپش سر محکم به ساقه مو وصل است و به‌ ­سختی و تنها با نوک ناخن جدا می­‌شود.

خارش:

خارش  پوست سر، گردن و گوش شایع‌ترین علامت است. خارش واکنشی آلرژیک به بزاق شپش است. هنگامی که فرد برای اولین بار به شپش آلوده می‌شود، ممکن است دو تا شش هفته پس از آلودگی، خارش رخ ندهد.

برجستگی­‌های قرمزرنگ روی پوست سر، گردن و شانه:

شپش‌­ها پوست سر، گردن و شانه‌­هایتان را می­‌گزند و جای گزش آن­ها تبدیل به برجستگی­‌هایی جوش مانند می‌­شود.

انتقال شپش سر

• انتقال شپش بیشتر به­‌صورت مستقیم و رودررو رخ می­‌دهد چون شپش سر می­‌خزد، اما قادر به پرش یا پرواز نیست.
• پوشیدن لباس­‌های آلوده، مانند کلاه، روسری، کت، لباس ورزشی یا اکسسوری­‌های مو
• استفاده از شانه، برس یا حوله آلوده
• استفاده از هدفون آلوده
• تماس با فردی که قبلاً آلوده بوده است در طول بازی، مدرسه یا فعالیت­‌های ورزشی و در مدرسه­، خانه­، مهمانی
• درازکشیدن روی تخت، کاناپه، بالش، فرش یا حیوانی که اخیراً با فرد مبتلا به شپش در تماس بوده است
• انتقال غیرمستقیم شپش، روشی غیرمعمول است و می‌­تواند از طریق لباس‌هایی که در کنار هم به چوب ­‌رختی آویزان شده‌­اند، انجام شود. به‌ عنوان‌ مثال، کلاه یا روسری ­‌هایی که به یک قلاب آویزان شده یا در یک کمد مشترک نگهداری می­‌شوند.

درمان شپش سر

داروهای بدون نسخه:

• پرمترین (Permethrin): پرمترین یک نوع ماده‌ی ساخته‌شده از پریترین است. عوارض جانبی این دارو شامل قرمزی و خارش کف سر است.

• پریترین (Pyrethrin with additives) به همراه مواد افزودنی: مواد افزودنی به منظور بهبود سمی بودن ماده‌ اصلی به آن اضافه می‌شوند. عوارض جانبی این دارو قرمزی و خارش کف سر است. اگر کودک به گل داودی و یا گیاه کهنه واش (ragweed) حساسیت داشته باشد، نباید از این دارو استفاده کرد.

داروهای تجویزی:

اگر با وجود استفاده‌ی صحیح از داروهای غیرتجویزی، درمان موثر نباشد پزشک ممکن است نسخه تجویزی را توصیه کند که شامل موارد زیر است:

• بنزیل الکل: این محصول برای شپش‌ها سمی نیست اما با محروم کردن شپش‌ها از اکسیژن آن‌ها را می‌کشد. عوارض جانبی ممکن است شامل قرمزی و خارش پوست سر باشد. استفاده از الکل بنزیل که برای ضد عفونی کردن دستگاه‌های پزشکی استفاده می‌شود، می‌تواند باعث تشنج و سایر واکنش‌های شدید در نوزادان تازه متولد شده شود. بنابراین، درمان شپش با الکل بنزیل در کودکان کم تر از ۶ ماه تایید نشده است.
• لیندان: این شامپوی دارویی دارای خطر عوارض جانبی شدید، از جمله تشنج است و تنها زمانی استفاده می‌شود که سایر درمان‌ها شکست خورده باشند. این شامپو توسط آکادمی اطفال آمریکا برای استفاده در کودکان توصیه نمی‌شود. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) هشدار می‌دهد که استفاده‌ی این دارو در افراد با وزن کمتر از ۱۱۰ پوند (۵۰ کیلوگرم)، زنان باردار یا شیرده، افراد دارای سابقه تشنج و یا دارای عفونت اچ آی وی، ممنوع است.
• ایورمکتین: برای افراد سن شش ماه یا بیش تر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محصول می‌تواند برای موهای خشک استفاده شود و باید پس از ۱۰ دقیقه با آب شستشو داده شود.
• مالاتیون: در افراد بالای ۶ سال یا بیش تر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شامپوی دارویی بر روی موی خشک استفاده می‌شود و پس از ۸ تا ۱۲ ساعت شستشو داده می‌شود. این داروی حاوی مقدار زیادی الکل است، بنابراین نمی‌توان از سشوار مو یا در نزدیکی شعله‌ی آتش از آن استفاده کرد.
• اسپینوزاد: برای افراد سن شش ماه یا بیش تر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محصول می‌تواند برای موهای خشک استفاده شود و باید پس از ۱۰ دقیقه با آب گرم شستشو داده شود. اسپینوزاد می‌تواند شپش زنده و تخم شپش را بکشد و معمولا نیازی به تکرار درمان ندارد.

پیشگیری از شپش سر

جلوگیری از گسترش شپش در میان کودکان در مراکز مراقبت از کودکان و مدارس دشوار است، زیرا تماس‌ها و ارتباطات بسیار نزدیکی وجود دارد و احتمال انتقال غیرمستقیم از وسایل شخصی کم است. با این حال، معمولا آویزان کردن لباس‌های کودکان بر روی چوب لباسی به صورت جداگانه از لباس‌های دیگر کودکان و عدم استفاده از شانه، برس، کلاه و روسری مشترک در پیشگیری از گسترش شپش می‌تواند مفید باشد. نگرانی در مورد انتقال شپش دلیل خوبی برای استفاده نکردن از کلاه ایمنی در هنگام ورزش و دوچرخه سواری نیست.