Dexamethasone

دگزامتازون یا دگزا داروی بسیار آشنایی برای همه ماست که تقریبا همه ما حداقل یک بار در زندگی از آن استفاده کرده ایم.دگزامتازون دارویی از خانواده کورتیکواستروئیدها (کورتون ها) می باشد.

کورتون ها به صورت طبیعی در بدن تولید می شوند تا به حفظ سلامتی کمک نمایند. مصرف کورتیکواستروئیدها به صورت دارو در بیماری های التهابی و خود ایمنی به بدن کمک می کند تا این شرایط را بهتر پشت سر بگذارد و علائم بیماری و التهاب را برطرف نماید.

 عملکرد دگزامتازون

دگزامتازون یک داروی کورتیکواستروئید با حداقل پتانسیل حفظ سدیم است. این دارو با سرکوب مهاجرت نوتروفیل ها، کاهش تولید واسطه های التهابی و معکوس شدن افزایش نفوذپذیری مویرگی، التهاب را کاهش داده و پاسخ ایمنی طبیعی را سرکوب می کند. دگزامتازون باعث القاء آپوپتوز در سلول های میلوم می شود. مکانیسم فعالیت ضد استفراغی دگزامتازون ناشناخته است. دگزامتازون از آزاد شدن موادی که باعث ایجاد التهاب در بدن می شوند، جلوگیری می کند و در درمان التهاب پوست، مفاصل و ریه کاربرد دارد.

کاربردهای دگزامتازون

دگزامتازون برای کاهش التهاب:

• آرتریت روماتوئید
• لوپوس سیستمیک
• آرتریت نقرسی
•  کولیت زخمی روده
• بیماری کرون
• آرتریت پسوریازیس

دگزامتازون برای درمان بیماری‌های مزمن پوستی :

• درماتیت هرپتیفورمیس ناشی از اختلالات گلوتنی روده
•  پمفیگوس
• پسوریازیس شدید
• درماتیت سبوره‌ای شدید

برخی عوارض شدید آلرژیک که به سایر درمان‌ها جواب نمی‌دهند ممکن است به دگزامتازون جواب دهند:

• آسم و برونشیت
• رینیت آلرژیک
• درماتیت ناشی از دارو
•  درماتیت تماسی و آتوپیک

برخی دیگر از کاربرد های دگزامتازون:

برای درمان سرطان‌های گلبول‌های سفید خون (لوسمی) و غدد لنفاوی نیز کاربرد دارد.
بیماری‌های خونی که شامل تخریب پلاکت‌های خون توسط سیستم ایمنی خود بدن می‌شوند نیز با دگزامتازون درمان می‌شوند؛ مانند پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک و کم‌خونی همولیتیک. سایر عوارض مربوط به اختلالات خونی که با دگزامتازون درمان می‌شوند نیز شامل ورم غده تیروئید و سارکوئیدوز می‌شوند.

آلرژی مزمن و عوارض التهابی یوئیت، عنبیه، ملتحمه و عصب‌های بینایی چشم‌ها نیز با دگزامتازون درمان می‌شوند.

دگزامتازون به عنوان درمان جایگزین در بیمارانی که غدد فوق کلیوی‌شان قادر به تولید کورتیکواستروئید کافی نیست به کار می‌رود. خیلی از مشکلات پزشکی که با دگزامتازون درمان می‌شوند به صورت «آف لیبل» هستند؛ یعنی مورد تائید سازمان غذا و دارو نمی‌باشند.

موارد منع مصرف دگزامتازون

• چنانچه شرایط یا بیماری خاصی دارید، قبل از تجویز این دارو، پزشک را مطلع سازید. به ویژه اگر شرایط زیر را دارید:
• حساسیت به این دارو یا دیگر مواد و داروها
• بارداری یا قصد باردار شدن
• شیردهی
• مشکلات قلبی
• بیماری روحی، روانی (مانند افسردگی)
• یک اختلال عضلانی (مانند میاستنی گراویس)
• فشار خون بالا
• مشکلات تیروئید
• مشکلات کبدی (مانند سیروز)
• دیابت
• پوکی استخوان
• مشکلات گوارشی (مانند زخم معده، کولیت اولسراتیو، دیورتیکولیت، بیماری التهابی روده)
• عفونت قارچی در هر نقطه‌ای از بدن
• مشکلات چشمی (مانند آب مروارید، گلوکوم، عفونت چشم)
• مالاریا

نکات پیش از شروع مصرف دگزامتازون:

در صورت داشتن هر یک از موارد زیر به پزشک خود اطلاع دهید:

• در صورت سابقه ی حساسیت به دگزامتازون یا سایر داروهای استروئیدی(مانند بتامتازون پردنیزولون ، متیل پردنیزولون، تریامسینولون، فلودروکورتیزون …)یا در صورت درد عضلانی شدید
• داشتن فشار خون بالا
• در صورت سابقه ی حمله ی قلبی یا هرگونه ناراحتی قلبی_عروقی و نارسایی کبدی یا کلیوی
•  داشتن  سابقه ی خانوادگی دیابت یا بیماری چشمی گلوکوم( آب سیاه )
• در صورت ابتلا به هرگونه اختلال ذهنی
• چنانچه مبتلا به اختلالات تیروئید، پوکی استخوان ،صرع و اختلالات عضلانی( مانند میاستنی گراویس)، زخم معده و بیماری های روده ای می باشید.
• چنانچه باردار یا شیرده می باشید و یا تصمیم به بارداری دارید. برخی استروئیدهای خوراکی از جمله دگزامتازون را می توان در دوران شیردهی تجویز نمود با این حال بهتر است پزشک شرایط مادر و کودک را برای مصرف دارو ارزیابی نماید.
• چنانچه سابقه بیماری های انعقادی و تشکیل لخته های خون در عروق خود را دارید.
• در صورتی که در زمان شروع درمان با این دارو مبتلا به عفونت خاصی می باشید.
• سابقه ی هر گونه واکسیناسیون در چند ماه اخیر

لیست کاملی از کلیه داروها، فرآورده های مکمل و گیاهی مصرفی خود را در اختیار پزشک یا داروساز قرار دهید.

عوارض دگزامتازون  

در صورت بروز هریک از عوارض زیر با مصرف این دارو در اسرع وقت با پزشک معالج مشورت نمایید.

از جمله عوارض شایع این دارو عبارتند از:

• سردرد
• سرگیجه
• مشکل خواب
• تغییرات خلقی
• احتباس مایعات (تورم در دست یا مچ پا)
• تغییر در شکل یا محل چربی بدن (به خصوص بازوها، پاها، صورت، گردن، سینه‌ها و کمر)
• بثورات پوستی، کبودی یا تغییر رنگ
• افزایش تعریق
• تغییر در دوره‌های قاعدگی
• ناراحتی معده
• افزایش رشد مو
• افزایش اشتها
• استفراغ
• تهوع
• تشنج
• ضربان قلب آهسته یا سریع
• تنگی نفس
• خون سرفه کردن
• نبض ضعیف
• درد چشم
• تغییرات بینایی (تاری دید، دید تونلی، دیدن هاله‌هایی اطراف چراغ)
• تنگی عضله
• ضعف
• احساس لنگی
• افزایش وزن سریع
• افسردگی شدید
• داشتن افکار یا رفتار غیرمعمول
• مدفوع خونی یا قیر مانند
• پانکراتیت (که دارای علائمی مانند درد شدید در قسمت فوقانی معده که به سمت پشت گسترش می‌یابد، تهوع، استفراغ می‌باشد)
• سطح پایین پتاسیم خون (که دارای علائمی مانند ضربان قلب نامنظم، بال زدن در قفسه سینه، بی حسی یا گزگز، گرفتگی عضلات پا، افزایش تشنگی یا ادرار، یبوست می‌باشد)
• افزایش فشار خون (که دارای علائمی مانند اضطراب، سردرد شدید، تاری دید، تپش در گردن یا گوش‌ها، خون دماغ می‌باشد)

تداخلات دارویی دگزامتازون

از جمله داروهایی که با این دارو تداخل دارند، عبارتند از:

• آنتی‌بیوتیک‌ها
• دارو های درمان زوال عقل یا بیماری پارکینسون
• رقیق کننده‌های خون مانند (وارفارین، کومادین)
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) (مانند آسپرین، ایبوپروفن)
• داروهای دیابت (مانند انسولین) ‌
• قرص‌های جلوگیری از بارداری یا هورمون درمانی
• داروهای ضد قارچ