دیکلوفناک _ Diclofenac

دیکلوفناک، دارویی ضد التهابی غیر استروئیدی است که با کاهش موادی در بدن که موجب درد و التهاب می شوند، باعث بهبودی درد می شود.

داروهای تسکین دهنده ی درد ضد التهاب مانند دیکلوفناک که به ضد درد های NSAIDs معروف هستند. دیکلوفناک به صورت دو ملح تولید می شود: ديكلوفناك سدیم و دیکلوفناک پتاسیم .

دیکلوفناک با مسدود کردن اثر آنزیم سیکلوکسیژناز،منجر به کاهش ساخت ماده ای شیمیایی به نام پروستاگلاندين در بدن می شود که مسئول ایجاد درد و التهاب در ناحیه ی آسیب دیده می باشند.در نتیجه با مهار آنزیم های سکلوکسیژناز و کاهش تولید پروستاگلاندين،درد و التهاب کاهش می یابد

تفاوت اصلی بین این دو نوع این است که جذب دیکلوفناک پتاسیم در بدن سریع تر می باشد در نتیجه با اثر سریع تر در درد های حاد و ناگهانی که نیاز به تسکین سریع درد وجود دارد،دیکلوفناک پتاسیم انتخاب بهتری می باشد.

انواع داروی دیکلوفناک

• قرص
• کپسول
• شیاف
• آمپول
• قطره چشمی
• پماد
• ژل
• چسب و پد

قرص، کپسول و شیاف بیشتر از سایر اشکال دارویی آن تجویز می‌شوند.

موارد مصرف دیکلوفناک

دیکلوفناک از داروهای ضدالتهابِ غیراستروئیدی است. از آن برای درمان التهاب و درد استفاده می‌شود؛ مثلا یکی از موارد مهم مصرف دیکلوفناک برای سردرد میگرنی و التیام آن است. بهبود درد، ناراحتی و اختلال‌های مرتبط‌ با مفاصل، عضلات و استخوان‌ها، از موارد دیگر مصرف این دارو است. می‌توان از این دارو برای بهبود وضعیت علائم برخی بیماری‌ها و ناراحتی‌ها استفاده کرد. در ادامه، به تعدادی از اینها اشاره می‌کنیم:

• میگرن؛
• کمردرد؛
• دندان درد؛
• روماتیسم مفصلی، آرتروز و نقرس؛
• کشیدگی و رگ‌ به‌ رگ‌ شدن عضلات و رباط‌ها؛
• روماتیسم ستون فقرات (اسپوندیلیت آنکیلوزان/ ankylosing spondylitis)؛ این بیماری، همان ‌طور که از نام آن پیداست، علائمی مثل التهاب ستون فقرات (و قسمت‌های دیگری از بدن) دارد.

موارد احتیاط پیش از مصرف دیکلوفناک

• از مصرف خودسرانه دیکلوفناک پرهیز کنید. برخی افراد، بدون مشورت با پزشک، از شیاف دیکلوفناک برای دیسک کمر و دردهای آزاردهنده مشابه با آن استفاده می‌کنند (یا حتی از اشکال دارویی دیگر آن) که اصلا توصیه نمی‌شود. مصرف این دارو باید تحت نظر متخصص باشد.
• مصرف دیکلوفناک ممکن است باعث خون‌ریزی معده شود. استعمال دخانیات این خطر را دوچندان می‌کند. اگر سیگار می‌کشید، حتما مسئله را با متخصص در میان بگذارید.
• اگر سابقه حساسیت به داروهایی مثل آسپرین یا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (مانند ایبوپروفن و ناپروکسن) دارید، حتما پیش از شروع به مصرف دیکلوفناک، مسئله را با متخصص در میان بگذارید. دیکلوفناک ممکن است حاوی ترکیبات غیرفعالی باشد که در بروز واکنش‌های حساسیت‌زا (و برخی اختلال‌های دیگر) نقش دارند.
• داروهای گیاهی بعضا می‌توانند با دیکلوفناک تداخل ایجاد کنند. اگر از چنین داروهایی استفاده می‌کنید، مسئله را با متخصص در میان بگذارید.
• پیش از شروع به مصرف دیکلوفناک، راجع‌ به سوابق ابتلا به بیماری اطلاعات کافی در اختیار متخصص قرار دهید؛ به‌ ویژه اگر سابقه ابتلا به این بیماری‌ها را داشته‌اید: آسم (شامل تاریخچه‌ای از اطلاعات راجع‌ به وخیم‌ تر شدن شرایط آن، پس از مصرف آسپرین یا دیگر داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی)، ناراحتی‌های مرتبط ‌با خون‌ریزی یا لخته‌شدن خون، ناراحتی‌های قلبی، فشار خون بالا، نارسایی کبد، پولیپ‌های بینی، ناراحتی‌های مرتبط‌ با معده/ روده/ مری (مثلا خون‌ ریزی داخلی، زخم معده، سوزش مکرر قلب)، و سکته مغزی.

نحوه ی صحیح مصرف دیکلوفناک

• در صورت مصرف طولانی مدت ،مقدار و تعداد دفعات مصرف در روز را از پزشک خود بپرسید.نسبت به شرایط، ممکن است ۱ قرص تا چند قرص در روز نیاز داشته باشید.
• بهتر است دیکلوفناک را همراه با یک لیوان شیر یا پس از یک وعده غذا مصرف نمایید تا عوارض گوارشی ناشی از آن کمتر شود.
• امروز انواع مختلفی از قرص خوراکی دیکلوفناک ساخته شده و در بازار دارویی موجود می باشد که معمولا نوع ساخت و روکش قرص ،با هم متفاوت هستند.در نتیجه برای نصف کردن،حل کردن یا خرد کردن و همچنین نحوه ی مصرف دارو حتما بروشور موجود در جعبه را مطالعه نمایید زیرا برخی از قرص ها (مانند قرص های با روکش باز شونده در روده)نباید نصف یا جویده شوند.
• در صورت فراموشی یک نوبت مصرف دارو، از مصرف نوبت فراموش شده صرف نظر نمایید و نوبت بعدی را طبق برنامه مصرف نمایید. به هیچ وجه مقدار دارو در یک نوبت را دوبرابر ننمایید.

نحوه مصرف دیکلوفناک با توجه به نوع داروی آن:

شیاف دیکلوفناک

برای واردکردن شیاف طبق توصیه‌های زیر عمل کنید:

1. به سرویس بهداشتی بروید؛
2. قبل و بعد از استفاده از شیاف دستانتان را بشویید. بهتر است اطراف مقعد را هم با صابون ملایم و آب بشویید و خشک کنید؛
3. شیاف را از داخل بسته‌اش درآورید؛
4. نوک تیز شیاف را به‌ آرامی وارد مقعد کنید (تقریبا ۳ سانتی‌متر باید داخل شود)؛
5. حدود ۱۵ دقیقه بی‌حرکت بنشینید یا دراز بکشید. شیاف شروع به آب‌ شدن می‌کند و اثرگذاری آن به‌ مرور اتفاق می‌افتد.

استفاده از شیاف دیکلوفناک در کودکان، اگر متخصص صلاح بداند، منعی ندارد و محدود به افراد بالغ و بزرگ‌سال نیست. البته واضح است که مقدار مصرف شیاف دیکلوفناک برای کودکان کمتر است. در واقع، از تجویز دوزهای بالا و مکرر برای آنها خودداری خواهد شد.

چسب و پد دیکلوفناک

• چسب یا پد دیکلوفناکی را که تهیه کرده‌اید، روزی ۲ بار، یک بار صبح و یک بار شب، روی محلی که درد می‌کند بگذارید. با کف دست به‌ آهستگی به آن فشار بیاورید تا خوب به پوست بچسبد.
• اگر در ۲ قسمت مختلف از بدن احساس درد و ناراحتی دارید، در آنِ واحد بر روی هر دو از پد یا چسب استفاده نکنید. طی هر بار استفاده، فقط یک قسمت از بدن را با آن بپوشانید، نه بیشتر. در طول شبانه‌روز بیشتر از ۲ بار از این پدها استفاده نکنید.
• قبل از کندن پد یا چسب از روی پوست، کمی آن را نم‌دار کنید. به‌ این ‌شکل، راحت‌تر بلند می‌شود. بعد از بلند  کردن پد، پوستِ زیرِ آن را بشویید و آثار جامانده از آن را پاک کنید.

ژل، پماد و کرم دیکلوفناک

• کمی ژل، پماد یا کرم از ظرف محتوی آن بردارید یا خارج کنید.
• به‌ آهستگی آن را روی قسمتی که درد می‌کند بمالید.
• بعد از پایان کار دست‌هایتان را بشویید.

ژل دیکلوفناک را معمولا بین ۲ تا ۴ بار در روز استفاده می‌کنند. اگر در طول روز ۲ بار از ژل استفاده می‌کنید، بهتر است یک بار آن صبح باشد و یک بار دیگر شب. اگر ۳ یا ۴ بار در طول روز از ژل استفاده می‌کنید، پیش از هر بار استفاده از ژل، حداقل ۴ ساعت صبر کنید. میزان ژل یا پمادی که هر بار مصرف می‌کنید به بزرگیِ ناحیه‌ای از بدن بستگی دارد که ژل باید روی آن مالیده شود.

آمپول دیکلوفناک

فرم تزریقی این دارو در مواردی مانند دردهای شدید ناشی از سنگ های کلیوی، درد استخوانی، رماتیسم و درد های مفصلی کمردرد، نقرس و درد ناشی از شکستگی استخوان در کودکان بالای ۱۲ سال و بزرگسالان استفاده می شود.
تزریق این دارو باید تنها با تجویز پزشک و در مرکز درمانی صورت بگیرد.
نحوه تزریق این دارو با توجه به شرایط ،می تواند داخل داخل عضله ی بیمار باشد. در ایران مصرف آمپول دیکلوفناک بدلیل بروز عوارض شدید محدود شده است.

تزریق آمپول دیکلوفناک فقط باید در مراکز مجهز بیمارستانی انجام شود.

عوارض جانبی دیکلوفناک

از عوارض این دارو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ناراحتی گوارشی
• حالت تهوع
• سوزش سر دل
• اسهال
• یبوست
• نفخ
• سردرد
• گیجی
• خواب آلودگی که منجر به گیجی شود

اگر هر کدام از این علائم باقی ماند یا بدتر شد، سریعا به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.

به خاطر داشته باشید که اگر پزشک این دارو را برایتان تجویز کرده، در نظر داشته است که فواید ان بیشتر از عوارضش است.

اکثر کسانی که این دارو را مصرف می کنند، عوارض جانبی جدی ای ندارند.

این دارو ممکن است فشار خونتان را بالا ببرد. فشار خونتان را به طور مداوم چک کنید و در صورت بالا بودن فشار خونتان به پزشک اطلاع دهید.

• تغییر در شنوایی
• بلع دشوار یا دردناک
• علائم نارسایی قلبی (مانند تورم مچ پا، خستگی غیرمعمول، افزایش وزن ناگهانی)

در صورت بروز این علائم نادر اما بسیار خطرناک از قبیل علائم مشکلات کلیوی (مانند تغییر در مقدار ادرار )، سفتی گردن  بدون دلیل، سریعا به پزشک مراجعه کنید.

این دارو در صورت بروز مشکلات کبدی به ندرت ممکن است موجب مرگ شود.

در صورت داشتن علائم ناراحتی های کبدی از قبیل موارد زیر سریعا به پزشک مراجعه کنید:

• ادرار تیره
• حالت تهوع مداوم
• استفراغ
• از دست دادن اشتها
• درد های شکمی
• زردی چشم ها
• زردی پوست

واکنش آلرژیک

واکنش آلرژیک به این دارو به ندرت اتفاق می افتد. با این وجود در صورت داشتن هرگونه واکنش  آلرژیک از قبیل موارد زیر از پزشک کمک بگیرید:

• دانه ی پوستی
• خارش
• تورم (به ویژه در صورت، زبان، گلو)
• سرگیجه ی شدید
• مشکلات تنفسی

تداخلات دارویی 

تداخلات دارویی ممکن است نحوه ی تاثیرگذاری داروهای شما را تغییر دهد یا خطرات عوارض جانبی را افزایش دهد.

لیست تمام محصولاتی که مصرف می کنید (اعم از داروهای تجویزی و غیر تجویزی و محصولات گیاهی) را داشته باشید و با پزشک و داروساز خود به اشتراک بگذارید.

بدون تایید پزشک دوز داروها را شروع، متوقف یا تغییر ندهید.

بعضی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند از قبیل:

• آلیسکرین
• بعضی از انواع داروهای فشارخون (مانند : کاپتوپریل، لیزینوپریل، والسارتان، لوزارتان)
• کورتیکواستروئید (مانند: پردنیزولون)
• سیدوفوویر
• لیتیوم
• متوتروکسات
• داروهای ادرار آور (مانند فوروزماید)