بیماری کمبود کلسیم

بیماری کمبود کلسیم چیست؟

کلسیم یک ماده معدنی حیاتی است. بدن شما از آن برای ساخت دندان ها و استخوان های قوی استفاده می کند. برای اینکه قلب و سایر ماهیچه ها به خوبی کار کنند نیاز به کلسیم دارند. وقتی کلسیم کافی مصرف نمی کنید خطر ایجاد اختلالات زیر را افزایش می دهید:

• پوکی استخوان
• استئوپنی (کاهش تراکم استخوان)
• بیماری کمبود کلسیم (هیپوکلسمی)

کودکانی که به اندازه کافی کلسیم دریافت نمی کنند ممکن است به اندازه طبیعی رشد نکنند.
شما باید مقدار کلسیم مورد نیاز روزانه بدن خود را از طریق خوراکی ها، مکمل ها یا ویتامین ها تامین کنید.

چه عواملی باعث کمبود کلسیم می شود؟

بسیاری از افراد با بالا رفتن سنشان در معرض خطر فزایندۀ کمبود کلسیم قرار می گیرند. این کمبود می تواند بواسطه عوامل مختلفی باشد، نظیر:

• مصرف کم کلسیم در طی یک دوره طولانی مدت، به ویژه در کودکی
• مصرف داروهایی که ممکن است جذب کلسیم را کاهش دهند
• حساسیت شدید غذایی نسبت به غذاهای غنی از کلسیم
• تغییرات هورمونی، به ویژه در زنان
• عوامل ژنتیکی خاص

مهم است که از مصرف مناسب کلسیم در همه سنین مطمئن شوید.

مقدار توصیه شده روزانه کلسیم برای کودکان و نوجوانان هر دو جنس (دختر و پسر) یکسان است. طبق اعلام موسسه ملی بهداشت آمریکا مقدار مصرف روزانه به شرح زیر است:

بر اساس دستورالعمل های رژیم غذایی دولت ایالات متحده مقدار کلسیم مورد نیاز برای بزرگسالان به شرح زیر است:

زنان با رسیدن به سنین میانسالی باید نسبت به مردان کلسیم بیشتری مصرف کنند. تأمین کلسیم لازم به ویژه با نزدیک شدن به سن یائسگی برای یک زن بسیار مهم است.

در دوران یائسگی، زنان باید میزان کلسیم دریافتی خود را افزایش دهند تا خطر پوکی استخوان و بیماری کمبود کلسیم را کاهش دهند. کاهش هورمون استروژن در دوران یائسگی باعث لاغر شدن سریعتر استخوان های زن می شود.

اختلال هورمونی (hypoparathyroidism) نیز می تواند باعث بیماری کمبود کلسیم شود. افراد مبتلا به این بیماری به اندازه کافی هورمون پاراتیروئید تولید نمی کنند این هورمون مقدار کلسیم را در خون کنترل می کند.

از دیگر دلایل کمبود کلسیم می توان به سوءتغذیه و سوء جذب اشاره کرد. سوتغذیه زمانی اتفاق می افتد که مواد مغذی کافی مصرف نمی کنید، در حالی که سوءجذب هنگامی اتفاق می افتد که بدن نمی تواند ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز را از غذایی که می خورید، جذب کند. سایر دلایل کمبود کلسیم عبارتند از:

• مقادیر کم ویتامین D ، که جذب کلسیم را دشوار می کند
• داروها ، مانند فنی توئین، فنوباربیتال، ریفامپین ، کورتیکواستروئیدها و داروهایی که برای درمان افزایش میزان کلسیم استفاده می شوند
• پانکراتیت
• کمبود منیزیم و منیزیم بیش از حد
• کمبود مسفات
• شوک عفونی (سپتیک)
• تزریق خون زیاد
• نارسایی کلیه
• داروهای شیمی درمانی خاص
• “سندرم استخوان گرسنه” که ممکن است پس از جراحی بخاطر پرکاری پاراتیروئید رخ دهد
• حذف بافت غده پاراتیروئید به عنوان بخشی از جراحی حذف غده تیروئید

اگر دوز کلسیم روزانه خود را فراموش کردید، نگران نباشید زیرا یک شبه دچار کمبود کلسیم نخواهید شد. اما سعی کنید روزانه مقدار کافی کلسیم مصرف کنید به دلیل اینکه بدن به سرعت از آن استفاده می کند. گیاهخواران به دلیل عدم مصرف محصولات لبنی سرشار از کلسیم، به سرعت دچار کمبود کلسیم می شوند.

کمبود کلسیم علائم کوتاه مدت ایجاد نمی کند زیرا بدن کمبود کلسیم را با مصرف مستقیم از استخوان ها جبران می کند. اما مقدار پایین کلسیم در طولانی مدت می تواند اثرات جدی داشته باشد.

علائم کمبود کلسیم چیست؟

در مراحل اولیه کمبود کلسیم ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد. اما به مرور زمان با پیشرفت بیماری، علائم ایجاد می شوند.

علائم شدید کمبود کلسیم عبارتند از:

• گیجی یا از دست دادن حافظه
• اسپاسم عضله
• بی حسی و سوزن سوزن شدن در دست ها ، پاها و صورت
• افسردگی
• توهم
• گرفتگی عضلات
• ناخن ضعیف و شکننده
• شکستگی آسان استخوان ها

کمبود کلسیم می تواند بر تمام قسمت های بدن تأثیر بگذارد، که نتیجه آن داشتن ناخن های ضعیف، کندی رشد مو و پوست شکننده و نازک می باشد.

کلسیم هم در ترشح انتقال دهنده عصبی و هم در انقباضات عضلانی نقش مهمی دارد. بنابراین، کمبود کلسیم می تواند باعث تشنج در افراد سالم شود.

اگر علائم عصبی مانند از دست دادن حافظه، بی حسی و سوزن سوزن شدن، توهم یا تشنج دارید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

بیماری کمبود کلسیم چگونه تشخیص داده می شود؟

اگر پزشک شما به کمبود کلسیم مشکوک باشد، یک نمونه خون برای بررسی میزان کلسیم خون شما می گیرد. پزشک کل کلسیم ، آلبومین و کلسیم یونیزه یا “آزاد” شما را اندازه گیری می کند. آلبومین پروتئینی است که به کلسیم متصل شده و آن را از طریق خون منتقل می کند. میزان پایین کلسیم پایدار در خون می تواند تشخیص بیماری کمبود کلسیم را تأیید کند.

طبق کتاب راهنمای Merck ، میزان کلسیم طبیعی برای بزرگسالان می تواند از 8.8 تا 10.4 میلی گرم در دسی لیتر باشد. اگر مقدار کلسیم زیر 8.8 میلی گرم در دسی لیتر باشد ممکن است در معرض خطر بیماری کمبود کلسیم باشید. میزان کلسیم خون در کودکان و نوجوانان به طور معمول بیشتر از بزرگسالان است.

کمبود کلسیم در نوزادان

کمبود کلسیم نوزادی بلافاصله بعد از تولد نوزاد رخ می دهد. بیشتر کمبود کلسیم نوزادان در دو روز ابتدایی تولد رخ می دهد. اما کمبود کلسیم دیررس می تواند سه روز پس از تولد یا دیرتر اتفاق بیفتد.

از عوامل خطرناک کمبود کلسیم نوزادان می توان به کوچک بودن نسبت به سن و دیابت مادر اشاره کرد. کمبود کلسیم نوع دیررس اغلب در اثر نوشیدن شیر گاو یا شیر خشک دارای مقدار زیاد فسفات ایجاد می شود.

علائم کمبود کلسیم نوزادان شامل موارد زیر است:

• عصبانیت
• تغذیه ضعیف
• تشنج
• آپنه، یا تنفس کُند
• تاکی کاردی یا ضربان قلب سریعتر از نرمال

برای تشخیص کمبود کلسیم در نوزادان، خون نوزاد برای بررسی میزان کل کلسیم و کلسیم یونیزه مورد آزمایش قرار می گیرد. برای اطمینان از عدم کاهش قند خون، میزان گلوکوز نوزاد نیز آزمایش خواهد شد.
برای درمان معمولا از تزریق وریدی گلوکونات کلسیم و به دنبال آن چند روز مصرف مکمل خوراکی کلسیم استفاده می شود.

عوارض احتمالی کمبود کلسیم چیست؟

عوارض ناشی از بیماری کمبود کلسیم شامل آسیب به چشم، ضربان قلب غیر طبیعی و پوکی استخوان است.

عوارض ناشی از پوکی استخوان عبارتند از:

• ناتوانی
• شکستگی ستون فقرات یا سایر شکستگی های استخوان
• مشکل در راه رفتن

در صورت عدم درمان، بیماری کمبود کلسیم در نهایت می تواند کشنده باشد.

چگونه می توان از بیماری کمبود استخوان جلوگیری کرد؟

با قرار دادن کلسیم در رژیم غذایی روزانه خود می توانید از بیماری کمبود کلسیم جلوگیری کنید.

توجه داشته باشید که غذاهای پر کلسیم، مانند محصولات لبنی، می توانند سرشار از چربی اشباع شده و اشباع نشده نیز باشند. بنابراین گزینه های کم چرب یا بدون چربی را انتخاب کنید تا خطر ابتلا به کلسترول بالا و بیماری های قلبی را کاهش دهید.

می توانید یک سوم تا یک چهارمِ کلسیم مورد نیاز روزانه خود را از یک وعده غذایی حاوی برخی از شیرها و ماست ها دریافت کنید. بر اساس اعلام سازمان کشاورزی ایالات متحده (USDA) سایر غذاهای سرشار از کلسیم عبارتند از:

اگرچه تامین نیاز روزانه کلسیم بسیار مهم است اما باید مراقب باشید بیش از اندازه مورد نیاز مصرف نکنید.

بر اساس اعلام کلینیک مایو، حداکثر میزان مصرف کلسیم در میلی گرم برای بزرگسالان به شرح زیر است:

• 2000 میلی گرم در روز برای مردان و زنان 51 سال به بالا
• 2500 میلی گرم در روز برای مردان و زنان 19 تا 50 سال

ممکن است بر اساس رژیم غذایی خود یا دستور پزشک مصرف کننده مولتی ویتامین باشید. توجه داشته باشید که مولتی ویتامین ها ممکن است تمامی کلسیم مورد نیاز بدن شما را نداشته باشند، بنابراین حتما این مولتی ویتامین ها را با رژیم غذایی مناسب مصرف کنید. زنان باردار باید ویتامین پیش زایمانی مصرف کنند.

ویتامین D

ویتامین D از آن جهت اهمیت دارد که میزان جذب کلسیم را در خون افزایش می دهد. از پزشک خود بپرسید که به چه مقدار ویتامین D نیاز دارید.

برای افزایش مصرف کلسیم می توانید غذاهای حاوی ویتامین D را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. این غذها عبارتند از:

• ماهی های چرب مانند ماهی آزاد و ماهی تن
• آب پرتقال غنی شده
• شیر غنی شده
• قارچ شکم پر (پورتوبلو)
• تخم مرغ

همانند محصولات لبنی سرشار از کلسیم ، برخی از محصولات لبنی سرشار از ویتامین D، نیز می توانند حاوی چربی اشباع شده باشند.

نور خورشید بدن شما را به منظور ساخت ویتامین D تحریک می کند، بنابراین قرار گرفتن در معرض آفتاب به طور منظم نیز می تواند به افزایش میزان ویتامین D کمک کند.

تغییر سبک زندگی

علاوه بر حفظ میزان کلسیم و ویتامین D مورد نیاز بدن، برای داشتن استخوان سالم باید تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید که شامل موارد زیر می شود:

• حفظ وزن مناسب بدن
• ورزش منظم
• عدم مصرف دخانیات و الکل

منبع: healthline.com