هر آنچه در مورد ویتامین B12 باید بدانید

ویتامین B12 یکی از حیاتی ترین ویتامین های گروه B به شمار می‌آید. این ویتامین برای سلامت بافت عصبی، عملکرد مغز و تولید سلول های قرمز خون نیاز است. کوبالمین (Cobalamin) نام دیگر ویتامین ب 12 محسوب می‌شود.

پایین بودن مقدار B12 در بدن منجر به بیماری کمبود ویتامین B12 می شود. این مسئله می تواند باعث علائم عصبی برگشت ناپذیر شود. در حال حاضر در ایالات متحده بین 1.5 تا 15 درصد از مردم با کمبود ویتامین ب 12 درگیر هستند.
در این مقاله از داروخانه آنلاین دیجی داروبه بررسی عملکرد این ویتامین، علائم کمبود و منابع غذایِی حاوی آن می پردازیم.

حقایقی مختصر درباره ویتامین B12

ویتامین B12 برای عملکرد مغز در سنتز گلبول های قرمز مهم است.
کمبود ویتامین B12 می تواند منجر به مشکلات عصبی و کم خونی شود.
افراد بالای 14 سال باید روزانه بیش از 2.4 میکروگرم ویتامین ب 12 مصرف کنند.
ویتامین B-12 به طور طبیعی در گوشت موجود است، اما افرادی که گوشت نمی خورند مانند گیاهخواران، می توانند ویتامین B-12 را به صورت مکمل دریافت کنند.

ویتامین B12 چیست؟

ویتامین B12 مانند سایر ویتامین های گروه B، ویتامینی محلول در آب است. بدین معنی که در آب حل می شود و در میان جریان خون حرکت می کند. بدن انسان قادر است این ویتامین را تا چهار سال در بدن ذخیره کند. هرگونه ویتامین ب 12 اضافی یا ناخواسته از طریق ادرار دفع می شود.
ویتامین B12 بزرگترین و به لحاظ ساختاری پیچیده ترین ویتامین موجود است. این ویتامین به طور طبیعی در محصولات گوشتی یافت می شود و فقط می تواند به صورت صنعتی و از طریق سنتز باکتریایی تخمیر تولید شود.

خوراکی های حاوی ویتامین B12

ویتامین B12 را می توان به طور طبیعی در محصولات حیوانی مانند ماهی، گوشت، تخم مرغ و محصولات لبنی یافت. این ویتامین معمولاً در غذاهای گیاهی وجود ندارد.
منابع غذایی مناسب ویتامین ب 12 عبارتند از:

• گوشت گاو
• گوشت خوک
• ژامبون
• پرندگان اهلی (ماکیان)
• گوشت بره
• ماهی، به خصوص ماهی الاغ و ماهی تن
• محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست
• برخی از محصولات مخمر تغذیه ای
• تخم مرغ

برخی از انواع شیر سویا و غلات صبحانه سرشار از ویتامین B12 هستند.
همیشه بهتر است یک رژیم غذایی متعادل برای خود در نظر بگیرید و قبل از آن که نیاز به درمان جدی داشته باشید خودتان مقادیر سالم مواد مغذی را مصرف کنید. با یک رژیم غذایی سالم به راحتی از علائم کمبود جلوگیری می شود.

فواید

ویتامین B12 برای عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی بسیار مهم است و وجود آن برای تشکیل گلبول های قرمز خون و کمک به ایجاد و تنظیم DNA لازم و ضروری به حساب می آید.

ویتامین ب 12 در حین اینکه نقشی در سنتز اسیدهای چرب و تولید انرژی دارد متابولسیم هر سلول نیز به آن وابسته است. ویتامین B12 با کمک به بدن انسان برای جذب اسید فولیک، آزادسازی انرژی را امکان پذیر می کند.

بدن انسان هر دقیقه میلیون ها سلول گلبول قرمز تولید می کند که این سلول ها بدون ویتامین ب 12 نمی توانند به درستی تکثیر شوند. اگر ویتامین B12 خیلی کم باشد، تولید گلبول های قرمز خون کاهش می یابد. اگر تعداد گلبول های قرمز خون کاهش یابد می تواند منجر به کم خونی شود.

شرایط مصرف

موسسه ملی بهداشت ایالات متحده (NIH) توصیه می کند که نوجوانان و بزرگسالان بالای 14 سال روزانه 2.4 میکروگرم، زنان باردار 2.6 میکروگرم و زنان شیرده 2.8 میکروگرم ویتامین B12 مصرف کنند.

مصرف بیش از حد ویتامین B12 خاصیت سمی یا مضر را نشان نداده است. با این حال، همیشه به افراد توصیه می شود قبل از شروع مصرف مکمل ها با پزشک خود مشورت کنند.

برخی از داروها ممکن است با ویتامین ب 12 تداخل داشته باشند. این داروها شامل متفورمین، مهار کننده های پمپ پروتون و آگونیست های گیرنده h2 هستند که اغلب برای بیماری زخم معده مورد استفاده قرار می گیرند. همه این داروها امکان ایجاد تداخل در جذب ویتامین B12 را دارند. آنتی بیوتیک کلرامفنیکل یا کلرومایستین نیز می تواند در تولید سلول های قرمز خون در افراد مصرف کننده مکمل، تداخل ایجاد کند.

علائم کمبود

کمبود ویتامین B12 زمانی اتفاق می افتد که بدن به اندازه کافی ویتامین B12 دریافت نکند. این کمبود می تواند منجر به آسیب برگشت ناپذیر و شدید به سیستم عصبی و مغز شود.

حتی مقادیر کمی کمتر از حد طبیعی ویتامین ب 12 می تواند علائم کمبود مانند افسردگی، گیجی، مشکلات حافظه و خستگی را موجب شود. با این حال، این علائم به تنهایی برای تشخیص کمبود ویتامین ب 12 کافی نیستند.
سایر علائم کمبود ویتامین B12 شامل یبوست، کاهش اشتها و کاهش وزن می شوند.

در صورتی که علائم تشدید شوند این علائم می توانند به شکل تغییرات عصبی مانند بی حسی و گزگز دست و پا باشند. در این حالت فرد مبتلا ممکن است در حفظ تعادل دچار مشکل شود.
نوزادان فاقد ویتامین ب 12 ممکن است حرکات غیرمعمولی مانند لرزش صورت و مشکلات رفلکس، مشکلات تغذیه ای، عصبانیت و در صورت عدم درمان مشکلات رشد را نشان دهند.

کمبود ویتامین B12 خطر جدی آسیب عصبی و مغزی دائمی را به همراه دارد. برخی از افراد با ویتامین ب 12 ناکافی، بیشتر در معرض خطر روان پریشی، دیوانگی و زوال عقل قرار دارند.
ویتامین B12 ناکافی می تواند منجر به کم خونی نیز شود. شایعترین علائم کم خونی خستگی، تنگی نفس و ضربان قلب نامنظم است. افراد مبتلا به کم خونی ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• زخم شدن دهان یا زبان
• کاهش وزن
• رنگ پریدگی یا زردی پوست
• اسهال
• مشکلات قاعدگی

افرد مبتلا به کمبود ویتامین B12 مستعد عفونت هستند.

چه کسی در معرض خطر است؟

گیاهخواران با خطر کمبود ویتامین B12 روبرو هستند، به سبب اینکه رژیم غذایی آنها فاقد گوشت حیوانات است. گیاهخورانی که در دوران بارداری یا شیردهی هستند بیشتر در معرض کمبود ویتامین ب 12 هستند. به دلیل اینکه غذاهای گیاهی، کوبالامین کافی ندارند برای حفظ سلامت بدن کافی نیستند.

افراد مبتلا به کم خونی مخرب ممکن است فاقد ویتامین ب 12 باشند. کم خونی مخرب (pernicious anemia) یک بیماری خود ایمنی است که بر خون تأثیر می گذارد. بیماران مبتلا به این اختلال فاکتور ذاتی (IF) کافی ندارند، این فاکتور پروتئینی در معده است که به بدن اجازه می دهد ویتامین B12 را جذب کند.

سایر گروه های در معرض خطر شامل افرادی می شود که مشکلات روده باریک دارند مانند افرادی که روده کوچک آنها با جراحی کوتاه شده است. این افراد ممکن است نتوانند کوبالامین را به درستی جذب کنند. گفته می شود افراد مبتلا به بیماری کرون نیز در معرض خطر هستند، اما محققان معتقدند شواهد کافی برای تأیید این موضوع وجود ندارد.

گاستریت، بیماری سلیاک و بیماری التهابی روده ممکن است منجر به کمبود ویتامین B12 شوند زیرا این بیماری ها، باعث کاهش جذب مواد مغذی می شوند.

امکان کمبود ویتامین B12 در افراد مبتلا به اعتیاد به الکل مزمن وجود دارد به دلیل اینکه بدن این افراد قادر به جذب موثر مواد مغذی نیست.

به افراد دیابتی مصرف کنندۀ متفورمین توصیه می شود میزان ویتامین B12 خود را کنترل کنند. متفورمین می تواند باعث کاهش جذب ویتامین ب 12 شود.

افرادی که امکان دریافت ویتامین B12 از مواد مغذی را ندارند، باید این ویتامین را تزریق کنند.
برخی از افراد در جذب ویتامین ب 12 از طریق منابع غذایی مشکل دارند این افراد می توانند ویتامین مورد نیاز خود را از طریق مکمل تامین کنند. افراد مسن، بیماران مبتلا به کم خونی مخرب، و مبتلایان به آکلرو هیدریا یا اختلالات روده ای ممکن است در جذب ویتامین B12 از غذا مشکل داشته باشند.

مکمل ها را می توان به صورت خوراکی یا با اسپری بینی مصرف کرد. با این حال، در بسیاری از موارد مکمل های خوراکی کمکی به رفع کمبود ویتامین B12 نمی کنند. در این شرایط می شود از تزریق ویتامین ب 12 استفاده کرد.

گیاهخواران می توانند مکمل هایی را برای جلوگیری از کمبود مصرف کنند، زیرا رژیم وگان محصولات گوشتی را که به طور طبیعی ب 12 را تأمین می کنند، از برنامه غذایی حذف می کند. این امر به ویژه در دوران بارداری و در دوران شیردهی بسیار اهمیت دارد.
مکمل های مختلف ب 12 برای خرید در داروخانه آنلاین دیجی دارو موجود است.

اثرات جانبی

عوارض جانبی مصرف ویتامین B12 بسیار محدود است و در مقادیر زیاد سمی تلفی نمی شوند. حتی دوزهای 1000 میکروگرم نیز مضر نیستند.
از سال 2001 که فردی در آلمان بروز آکنه روزاسه را در نتیجه مصرف مکمل B12 گزارش کرد، دیگر هیچ گزارشی در مورد واکنش منفی به ب 12 گزارش نشده است فقط مواردی از آکنه های تحریک شده ب 12 گزارش شده است.

سیانوکوبالامین نوعی مکمل تزریقی است که حاوی آثاری از سیانید (نوعی ماده سمی) است. در نتیجه، برخی نگرانی ها در مورد اثرات احتمالی آن مطرح شده است. با این حال ، بسیاری از میوه ها و سبزیجات حاوی این آثار هستند و خطر جدی برای سلامتی محسوب نمی شود.
این نوع مکمل ها برای افرادی که بیماری کلیوی دارند توصیه نمی شود.

منبع: medicalnewstoday.com