لیکوپن چیست و چه فوایدی دارد؟

لیکوپن چیست؟

لیکوپن نوعی ماده مغذی گیاهی با خاصیت آنتی اکسیدانی است. این ماده، رنگدانه ای است که به میوه های قرمز و صورتی مانند گوجه فرنگی، هندوانه و گریپ فروت رنگ می دهد.

این آنتی اکسیدان با سلامت قلب، محافظت در برابر آفتاب سوختگی و انواع خاصی از سرطان مرتبط است. این مقاله به بررسی فواید و منابع غذایی لیکوپن می پردازد.

خواص آنتی اکسیدانی قوی

لیکوپن یک آنتی اکسیدان از خانواده کاروتنوئیدها است. آنتی اکسیدان ها بدن را در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می کنند.

هنگامی که میزان رادیکال های آزاد از مقدار آنتی اکسیدان بیشتر باشد، می توانند استرس اکسیداتیو در بدن شما ایجاد کنند. این استرس با برخی بیماری های مزمن مانند سرطان، دیابت، بیماری های قلبی و آلزایمر در ارتباط است.

زمانی که میزان رادیکال های آزاد از مقدار آنتی اکسیدان بیشتر باشد، باعث ایجاد استرس اکسیداتیو در بدن می‌شود. این استرس با برخی بیماری های مزمن مانند سرطان، دیابت، بیماری قلبی و آلزایمر مرتبط است .
تحقیقات حاکی از آن است که خواص آنتی اکسیدانی لیکوپن می تواند به حفظ تعادل سطح رادیکال های آزاد کمک کند و از بدن در برابر برخی از این شرایط محافظت کند.
علاوه بر این، آزمایش های حیوانی نشان می دهد که این آنتی اکسیدان ممکن است از بدن در برابر صدمات ناشی از آفت کش‌ها، علف کش‌ها، مونو سدیم گلوتامات و انواع خاصی از قارچ ها محافظت کند.

محافظت در برابر آفتاب سوختگی

به نظر می رسد لیکوپن تا حدی از بدن در برابر اثرات مخرب خورشید محافظت می کند.

در یک مطالعه کوچک 12 هفته ای، شرکت کنندگان قبل و بعد از مصرف 16 میلی گرم لیکوپن از رب گوجه فرنگی یا دارونما در معرض اشعه UV قرار گرفتند. مصرف‌کنندگان رب گوجه فرنگی واکنش پوستی کمتری نسبت به اشعه ماورا بنفش داشتند.

در مطالعه 12 هفته ای دیگر، مصرف روزانه 8 تا 16 میلی گرم لیکوپن، از طریق غذا یا مکمل، به کاهش شدت قرمزی پوست در اثر قرار گرفتن در معرض اشعه UV حدود 40 تا 50 درصد کمک کرد.
در این مطالعه، مکمل هایی که مخلوطی از لیکوپن و سایر کاروتنوئیدها بودند در مقایسه با آنهایی که لیکوپن را به تنهایی داشتند، در برابر آسیب UV تأثیر بیشتری از خود نشان دادند.
شایان ذکراست تاثیر این ماده در محافظت از پوست در برابر آسیب UV بسیار محدود است و جایگزین مناسبی برای استفاده از ضد آفتاب نیست.

سایر فواید بالقوه

تقویت بینایی: لیکوپن ممکن است از ایجاد آب مروارید جلوگیری کند یا آن را به تعویق بیندازد و خطر ابتلا به نابودی ماکولا، علت اصلی نابینایی در بزرگسالان را کاهش دهد.
کاهش درد: لیکوپن ممکن است به کاهش درد نوروپاتیک، نوعی درد ناشی از آسیب عصبی و بافتی کمک کند.
محافظت از مغز: خواص آنتی اکسیدانی لیکوپن می‌تواند به جلوگیری از تشنج و از دست دادن حافظه در بیماری های مرتبط با سن، مانند آلزایمر کمک کند.
استحکام استخوان‌ها: عملکرد آنتی اکسیدانی لیکوپن ممکن است باعث کند شدن فرسایش در سلول های استخوانی شود، ساختار استخوان را تقویت کرده و به سلامت و استحکام استخوان ها کمک کند.
بیشتر این فواید فقط در آزمایش‌های حیوانی مشاهده شده است. قبل از نتیجه گیری دقیق، لازم است مطالعات بیشتری در مورد انسان انجام شود.

منابع غذایی

همه غذاهای طبیعی با رنگ صورتی غلیظ و قرمز به طور کلی حاوی مقداری لیکوپن هستند.

گوجه فرنگی بزرگترین منبع غذایی این ماده است و هرچه گوجه فرنگی رسیده‌تر باشد، لیکوپن بیشتری در آن وجود دارد. با وجود این، می توانید این ماده مغذی را در مجموعه ای از غذاهای دیگر نیز پیدا کنید.
در ادامه لیستی از غذاهای حاوی بیشترین لیکوپن در هر 100 گرم را ملاحظه کنید:

• گوجه فرنگی خشک: 45.9 میلی گرم
• پوره گوجه فرنگی: 21.8 میلی گرم
• گواوا (امرود): 5.2 میلی گرم
• هندوانه: 4.5 میلی گرم
• گوجه فرنگی تازه: 3.0 میلی گرم
• گوجه فرنگی کنسرو شده: 2.7 میلی گرم
• پاپایا (خربزه درختی): 1.8 میلی گرم
• گریپ فروت صورتی: 1.1 میلی گرم
• فلفل قرمز شیرین پخته شده: 0.5 میلی گرم

در حال حاضر دوز مصرف روزانه برای لیکوپن تعیین نشده است. با وجود این، از مطالعات فعلی، به نظر می رسد مصرف بین 8 تا 21 میلی گرم در روز بسیار مفید باشد.

مکمل های لیکوپن

اگرچه لیکوپن در بسیاری از غذاها وجود دارد، می توانید آن را به صورت مکمل نیز مصرف کنید. با وجود این، هنگامی که به عنوان مکمل مصرف می شود، ممکن است با داروهای خاصی از جمله رقیق کننده های خون و داروهای کاهش فشار خون تداخل داشته باشد.
یک مطالعه کوچک نشان داد که مصرف روزانه 2 میلی گرم مکمل لیکوپن در دوران بارداری می تواند خطر زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد را افزایش دهد.
تحقیقات نشان می‌دهد که دریافت این ماده مغذی از طریق غذا اثرات مفید بیشتری نسبت به مکمل دارد.

خطرات احتمالی

لیکوپن به طور کلی بی خطر محسوب می‌شود، به ویژه هنگامی که از طریق غذا دریافت شود.

در چند مورد نادر، خوردن مقادیر بسیار زیاد غذاهای سرشار از لیکوپن منجر به تغییر رنگ پوست معروف به “لیکوپنودر” شده است.
مکمل های لیکوپن ممکن است برای زنان باردار و کسانی که انواع خاصی از داروها را مصرف می کنند مناسب نباشد.

کلام آخر

لیکوپن نوعی آنتی اکسیدان قوی است که فواید بسیاری نظیرِ محافظت در برابر آفتاب، سلامت قلب و کاهش خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان دارد.
اگرچه می توان آن را به عنوان یک مکمل استفاده کرد، ممکن است در صورت مصرف از غذاهای سرشار از لیکوپن مانند گوجه فرنگی و سایر میوه های قرمز یا صورتی بسیار موثرتر باشد.