قرص فاموتیدین 

داروی فاموتیدین به شکل قرص خوراکی، قرص جویدنی، شربت، فرم تزریقی و کپسول و با نام تجاری pepcid در بازار دارویی موجود است.

فاموتیدین  به خانواده‌ی داروهای ضد اسید، به نام مسدود کننده‌ی گیرنده‌ی هیستامین ۲ تعلق دارد. قرص فاموتیدین ۴۰، برای درمان سوزش معده، سوزش سر دل و رفلاکس، گاستریت (التهاب معده)، پیشگیری و درمان زخم معده و روده، درمان بیماری‌هایی مانند بیماری زولینگر-الیسون و دیگر علائمی که باعث ایجاد مقدار زیادی اسید در معده (سوءهاضمه اسیدی) می‌شوند، استفاده می‌شود.

شایع‌ترین دلیل مصرف قرص فاموتیدین سوزش سر دل و رفلاکس و بازگشت اسید به مری و دهان (به اصلاح ترش کردن) و دردهای عصبی معده است.

از دیگر داروهای ضد اسید مانند فاموتیدین می‌توان به رانیتیدین و سایمتیدین هم اشاره کرد. هرچند فاموتیدین قرص کم‌عوارض‌تری است. در نتیجه مصرف بالاتری دارد.

عملکرد فاموتیدین

قرص فاموتیدین در واقع یک آنتی هیستامین است که بر روی سلول های ترشح کننده ی اسید در معده اثر کرده و مانع ترشح اسید می شوند.

از داروهای مشابه قرص فاموتیدین در این دسته رانیتیدین و سایمتیدین هم نام آشنایی دارند و پرمصرف می باشند.

اگر فاموتیدین 20 یا فاموتیدین 40 جهت درمان رفلاکس ( در اصطلاح عامیانه ترش کردن) یک بار در روز تجویز شده باشد، بهترین زمان مصرف آن شب ها پیش از خواب است. این دارو با غذا تداخل ندارد و می تواند قبل یا بعد از غذا مصرف شود.

فاموتیدین نسبت به سایر داروهای هم گروه خود از عوارض کمتری برخوردار است اما ممکن است اسهال یا یبوست و نفخ شکمی یا سردرد و سرگیجه ی خفیف را تجربه کنید که می توانید با مشورت داروساز خود راهکار بهبود آنها را بیابید.

موارد مصرف قرص فاموتیدین

با توجه به خواص قرص فاموتیدین ۴۰ و فاموتیدین ۲۰، این دارو در درمان بیماری‌هایی کاربرد دارد که اسید معده‌ در آن‌ها افزایش می‌یابد. قرص فاموتیدین ممکن است تنها بخشی از یک برنامه‌ی کامل درمانی باشد. علاوه بر مصرف این دارو لازم است تغییراتی در رژیم غذایی یا عادات شما در زندگی نیز ایجاد شود.در ادامه به بررسی و توضیح بیماری‌های قابل درمان با فاموتیدین می‌پردازیم یا به عبارتی می گوییم فاموتیدین به چه دردی می خورد:

 زخم معده و زخم اثنی عشر

زخم معده در لایه‌ی داخلی معده و قسمت فوقانی روده‌ی کوچک (اثنی عشر یا دوازدهه: بخشی از روده است که غذا بعد از ترک معده به آن قسمت می‌رسد) ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علامت زخم معده، درد معده است. مخصوصا زمانی که معده خالی می‌باشد.

دیگر علائم زخم معده شامل احساس سیری، نفخ، آروغ زدن، عدم تحمل غذاهای چرب، سوزش سردل، حالت تهوع، کاهش وزن بدون دلیل و تغییر اشتها است. در موارد پیشرفته و شدید بیماری، استفراغ خونی، خون تیره در مدفوع یا مدفوع سیاه یا قیری رنگ نیز دیده می‌شود. شایع‌ترین علل زخم معده شامل عفونت با هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori)، استفاده‌ی طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن است. سیگار کشیدن، مصرف الکل، استرس و استفاده از غذاهای پرادویه نیز باعث افزایش خطر ابتلا به زخم معده می‌شوند.

یکی از راه‌های درمان زخم معده، استفاده از داروهای کاهنده‌ی اسید معده مانند قرص فاموتیدین است.

میزان مصرف قرص فاموتیدین برای زخم معده و دوازدهه:

بزرگسالان:

دوز معمول: ۴۰ میلی گرم یکبار در روز در هنگام خواب یا ۲۰ میلی گرم دو بار در روز

• دوز نگهدارنده: ۲۰ میلی گرم یکبار در روز در هنگام خواب
• طول درمان: ۴ هفته.

کودکان:

•  mg/kg/day 5/0 موقع خواب یا به صورت دو بار در روز.
• دوز حداکثر روزانه: ۴۰ میلی گرم

در صورتی که علائم مشکوک به زخم معده دارید یا برای درمان زخم معده فاموتیدین ۴۰ مصرف می‌کنید،‌حتما با دکتر گوارش مشورت کنید. زیرا نحوه مصرف صحیح فاموتیدین را باید بدانید.

 درمان رفلاکس اسید معده (GERD)

بیماری ریفلاکس اسید معده یا GERD (رفلاکس یا ترش کردن) زمانی اتفاق می افتد که اسید معده به مری (لوله‌ای که دهان را به معده متصل می‌کند) برگردد.

در حالت طبیعی، بعد از عبور غذا از مری به معده، اسفنکتر تحتانی مری (LES) بسته می‌شود تا از بازگشت محتویات معده به درون مری جلوگیری کند. اما در ریفلاکس اسید معده، در عملکرد این اسفنکتر اختلال ایجاد می‌شود. شایع‌ترین علامت ریفلاکس اسید معده، سوزش معده است. این درد به صورت احساس سوزش در سینه است که از پشت استخوان جناغ شروع می‌شود و به سمت گردن و گلو حرکت می‌کند. بسیاری از افراد احساس می‌کنند غذا به دهان برمی‌گردد که مزه‌ای اسیدی یا تلخ از خود به جای می‌گذارد.

علاوه بر این، بازگشت اسید ممکن است باعث احساس سوزش در قفسه‌ی سینه یا گلو، احساس مزه‌ی ترش در دهان، آروغ زدن، بوی بد دهان، مشکلات تنفسی، اختلال در بلع، استفراغ، فرسودگی مینای دندان، احساس وجود توده در گلو، سرفه‌ی طولانی، لارنژیت، تشدید آسم و مشکلات خواب شود.

برخی شرایط فرد را مستعد ابتلا به ریفلاکس اسید معده می‌کنند، مانند:

اضافه وزن یا چاقی، بارداری،تاخیر در تخلیه‌ی معده (گاستروپارزی یا فلج معده)، آرتریت روماتوئید، اسکلرودرمی یا لوپوس. سیگار کشیدن، برخی غذاها و نوشیدنی‌ها از جمله شکلات و غذاهای چرب یا غذاهای سرخ شده و قهوه. مصرف الکل، وعده‌های غذایی بزرگ و حجیم، غذا خوردن قبل از خواب و داروهای خاصی از جمله آسپرین.

وقتی اسید معده به سمت بالا و به قسمت تحتانی مری پس زده می‌شود، می‌تواند به سلول‌های بافتی در مری آسیب برساند. در این شرایط می‌توان برای جلوگیری از آسیب به پوشش سطحی مری ناشی از بازگشت اسید، از مسدود کننده‌های گیرنده‌ی H2 مانند داروی فاموتیدین استفاده کرد.

سایر روش‌های درمانی ریفلاکس اسید معده شامل موارد زیر است:

• استفاده از آنتی اسیدها
• مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI)
• تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی مانند کوچک کردن حجم وعده‌های غذایی، آرام غذا خوردن، ترک سیگار و کاهش وزن.

در نهایت، در صورت عدم پاسخ به درمان‌های معمول، می‌توان ریفلاکس اسید معده را با عمل جراحی درمان کرد.

دوز مصرفی قرص فاموتیدین برای ریفلاکس:

بزرگسالان:

• دوز درمانی: ۱۰ تا ۲۰ میلی گرم در روز
• دوز پیش گیری کننده: ۱۰ تا ۲۰ میلی گرم ۱۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از مصرف غذا یا نوشیدنی که باعث سوزش معده می شود.
• حداکثر دوز: ۲ قرص در روز
• حداکثر طول درمان: ۱۴ روز

کودکان:

• mg/kg/day 1 یک یا دو بار در روز.

 فاموتیدین و سوزش سر دل

سوزش سر دل به شکل احساس سوزش در قفسه‌ی سینه بروز می‌کند که اغلب با احساس طعم تلخی در گلو یا دهان همراه است. علائم سوزش سر دل ممکن است بعد از خوردن یک وعده‌ی غذایی بزرگ یا دراز کشیدن بدتر شود. سوزش سردل به طور معمول هنگامی اتفاق می‌افتد که محتوای معده به مری برگردد. سوزش سر دل یک شکایت شایع در دوران بارداری است. زیرا هورمون پروژسترون باعث شل شدن اسفنکتر تحتانی مری شود.

علاوه بر این سیگار کشیدن، اضافه وزن یا چاقی، مصرف کافئین، شکلات یا الکل، خوردن غذاهای تند، دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا خوردن و مصرف برخی از داروها مانند آسپرین یا ایبوپروفن فرد را در معرض سوزش سر دل قرار می‌دهند.

دوز مصرفی قرص فاموتیدین برای سوزش سر دل:

• دوز درمانی: ۱۰ تا ۲۰ میلی گرم در روز
• دوز پیش گیری کننده: ۱۰ تا ۲۰ میلی گرم ۱۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از مصرف غذا یا نوشیدنی که باعث سوزش معده می شود.
• حداکثر دوز: ۲ قرص در روز
• حداکثر طول درمان: ۱۴ روز

راه های کاهش سوزش سردل:

• خودداری از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار، الکل و شکلات
• اجتناب از استعمال دخانیات
• دراز نکشیدن بعد از غذا خوردن
• اجتناب از برخی غذاها برای کمک به کاهش دفعات ابتلا به سوزش معده: غذاهای سرخ شده، نعناع، گوجه فرنگی، میوه‌های خانواده‌ي مرکبات و نوشیدنی‌های گازدار
• سعی کنید از خوردن میان وعده در اواخر شب خودداری کنید.
• دست کم چهار ساعت قبل از خواب دیگر چیزی نخورید.
• به جای دو یا سه وعده‌ی غذایی بزرگ، وعده‌های غذایی کم حجم‌تری بخورید.

فاموتیدین برای جلوگیری و معالجه‌ی سوزش معده و همچنین ترش کردن ناشی از افزایش ترشح اسید معده در زمان مصرف برخی غذاها یا نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود.

نکات بسیار مهم:

• اگر بر خلاف مصرف فاموتیدین، همچنان علائم سوزش معده، سو هاضمه ناشی از افزایش ترشح اسید یا ترش کردن معده بیش از ۲ هفته طول کشید، به متخصص گوارش خود مراجعه کنید.
• سوزش سر دل اغلب با علائم اولیه‌ی حمله‌ی قلبی اشتباه گرفته می‌شود.

در صورت تجربه‌ی موارد زیر به بیمارستان مراجعه کنید:

• احساس سنگینی در قفسه‌ی سینه
• درد قفسه سینه
• گسترش درد به فک و بازو یا شانه
• حالت تهوع
•  تعریق
•  اضطراب
• سبکی سر
• احساس بیمار بودن.

فاموتیدین و معده درد

درد معده، شکایتی شایع در کودکان و بزرگسالان است. درد معده ممکن است از یک درد مبهم تا یک درد شدید و تیر کشنده متفاوت باشد. علت‌های مختلفی باعث درد معده می‌شود. پس بهتر است قبل از مصرف داروی فاموتیدین ۴۰ برای معده درد با دگتر گوارش مشورت کنید.اما به صورت کلی این قرص در درمان معده درد، عفونت معده، نفخ، ورم معده، ویروسی شدن معده، آروغ زدن و غیره کاربرد بالایی دارد.

سندرم زولینگر-الیسون

سندرم زولینگر-الیسون یک بیماری نادر است که در آن یک یا چند تومور در لوزالمعده (قسمت بالای روده‌ی کوچک یا دوازدهه) ایجاد می‌شود. این تومورها گاسترینوما نام دارند، مقادیر زیادی هورمون گاسترین ترشح می‌کنند. گاسترین باعث افزایش تولید اسید معده می‌شوند. اسید اضافی منجر به ایجاد زخم معده و بروز علائمی مانند اسهال، احساس ناراحتی در قسمت فوقانی شکم، ریفلاکس اسید و سوزش معده، تهوع و استفراغ، خونریزی در دستگاه گوارش، لاغری ناخواسته و کاهش اشتها می‌شود. افراد معمولا در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند.

سندرم زولینگر-الیسون با بررسی موارد زیر قابل تشخیص است:

تاریخچه‌ی پزشکی، آزمایش خون، آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی و همچنین نمونه برداری بافتی از طریق آندوسکوپ. تکنیک‌های تصویربرداری مانند اسکن هسته‌ای، سی تی اسکن (CT) و ام آر آی (MRI).

درمان شامل استفاده از داروهای کاهنده‌ی اسید معده مانند داروی فاموتیدین و برداشتن تومورها از طریق جراحی است.

میزان مصرف قرص فاموتیدین برای بالا بودن ترشح اسید (سندرم زولینگر-الیسون):

• دوز اولیه: ۲۰ میلی گرم هر ۶ ساعت یک‌بار
• حداکثر دوز: ۱۶۰ میلی گرم هر ۶ ساعت یک‌بار

 پیشگیری از آسپیراسیون در بیمارانی که تحت بیهوشی قرار می‌گیرند.

بر اساس دستورالعمل های انجمن بیهوشی آمریکا (ASA) برای موارد زیر فاموتیدین یک عامل موثر در پیشگیری از آسپیراسیون (ورود مواد خارجی با درون راه‌های تنفسی) در طی مراحل جراحی است:

• عمل‌های جراحی انتخابی
• عمل‌های اورژانسی
• یا عمل‌های جراحی در زنان باردار (به عنوان مثال، زایمان سزارین و بستن لوله‌های فالوپ بعد از زایمان)

اطلاعات دارویی در خصوص آمپول فاموتیدین و کاربرد آن در کرونا

آمپول فاموتیدین از دسته H2 بلاکر ها می باشد که از طریق بلوک گیرنده H2 باعث کاهش ترشح اسید معده می شود. به همین علت در درمان اولسر پپتیک، رفلاکس گاستروفاژیال، سندرم زولینگر- الیسون، آدنومای اندوکرینی متعدد مورد استفاده قرار میگیرد. به طور کلی کنترل ازدیاد ترشح اسید معده در بیماران استفاده می شود. همچنین به عنوان پروفلاکسی از آسپیراسیون در شرایط بی هوشی نیز استفاده می شود.

در پاندمی SARS-coV-2 به دنبال بیماری COVID-19 ، به علت طوفان سایتوکاینی در ریه ، سندرم تنفسی زجر حاد تنفسی در بیماران covid-19 دیده شده است. آنتی هیستامین ها دارو هایی ایمن و اثر بخشی برای کاهش ازاد سازی سایتوکاین و التهاب هستند. استفاده همزمان آنتاگونیست رسپتور H1 و H2 در بیماری کهیر و حساسیت مزمن و حاد موثر می باشد و استفاده همزمان این دو دسته دارویی می تواند طوفان سایتوکاین ریوی مرتبط به هیستامین را نیز کاهش دهد.

موارد منع مصرف قرص فاموتیدین

• به تاریخ انقضای قرص فاموتیدین توجه کنید و اگر دارویی که در دستتان است تاریخ انقضای آن تمام شده است، از مصرف آن خودداری کنید.
• هرگز قرص فاموتیدین را به فرد دیگری حتی با علائم مشابه خودتان تجویز نکنید.

قبل از مصرف قرص فاموتیدین پزشک خود را در صورت وجود موارد زیر مطلع کنید:

• بارداری
• شیردهی
• بیماری کبدی یا کلیوی
• مشکلات شکمی مانند تومور
• سابقه سندرم طولانی شدن QT
• سرطان معده
• آسم، COPD یا سایر مشکلات تنفسی
• سابقه حساسیت فاموتیدین یا داروهای مشابه مانند رانیتیدین و سایمتیدین، یا حساسیت به سایر داروها و مواد

هشدارهای مهم در مصرف این قرص

• برخی از علائم می‌تواند نشانه شرایط جدی‌ای باشد. اگر علائمی مانند سوزش معده همراه عدم تعادل/ عرق کردن/ سرگیجه، درد قفسه سینه/ فک/ دست یا شانه (مخصوصا همزمان با تنگی نفس و عرق کردن غیرطبیعی) و کاهش وزن بی‌دلیل را تجربه کردید، حتما با فوریت‌های پزشکی تماس حاصل کنید.
• قرص جویدنی این دارو حاوی آسپارتام است. اگر فنیل کتونوری (PKU) یا هر شرایط دیگری که نیاز به محدودیت مصرف آسپارتام یا فنیل آلانین دارید با پزشک گوارش یا دکتر داروخانه مشورت کنید.
• اگرچه بیشتر زخم های گوارشی طی ۴ هفته بهبود می یابند، اما مکن است طول درمان تا ۸ هفته نیز ادامه یابد؛ در صورت عدم بهبود علائم بعد از ۶ هفته مصرف دارو، به فوق تخصص گوارش اطلاع دهید.
• مصرف قرص فاموتیدین ممکن است در نتیجه برخی آزمایش‌های شما تاثیر بگذارد. در نتیجه مسئول آژمایشگاه را از مصرف این دارو مطلع کنید.
• در طول مصرف فاموتیدین الکل مصرف نکنید.
• در طول مصرف فاموتیدین از مصرف غذاهایی که معده شما را تحریک می‌کنند (مانند گوجه ‌فرنگی، غذاهای پرادویه، شکلات و غیره) خودداری کنید.
• خوردن غذای چرب و پرخوری تاثیر داروی فاموتیدین را کم می‌کند.
• قبل از خواب آب نخورید یا پس از خوردن غذاهای آبکی بلافاصله دراز نکشید. چون که آب اسید معده را رقیق می‌کند در نتیجه باعث افزایش مشکلات اسیدی معده می‌شود.
• سیگار کشیدن و دیگر دخانیات تاثیر فاموتیدین را کم می‌کند.
• تغییر سبک زندگی مانند برنامه‌های کاهش استرس، ترک سیگار، ترک الکل و تغییرات رژیم غذایی (مانند کاهش مصرف کافئین و فلفل) ممکن است باعث شوند تاثیرات این دارو افزایش یابد. با پزشک گوارش در مورد تغییرات سبک زندگی و مزایای آن مشورت کنید.

تداخلات دارویی فاموتیدین با داروهای دیگر

تداخلات دارویی ممکن است عملکرد و تاثیر داروی فاموتیدین را تغییر دهد یا باعث افزایش ریسک بروز عوارض جانبی آن شود. این مقاله شامل تمامی تداخلات دارویی ممکن نیست، لذا لیست تمامی داروهای مصرفی‌تان را با پزشک یا دکتر داروخانه در میان بگذارید و بدون صلاحدید پزشک شروع به مصرف، قطع یا تغییر دوز داروی فاموتیدین نفرمایید.

داروهایی که تداخل ایجاد می‌کند:

• سفوروکسیم
• داساتینیب
• دلاویردین
• دی‌کلروفنامید
• پازوپانیب
• زدرونات

بعضی از داروها برای هضم و جذب کامل به اسید معده نیاز دارند و فاموتیدین اسید معده را کاهش می‌دهد و ممکن است تاثیرات این داروها را تغییر دهد. این داروها عبارتند از:

• آتازاناویر، دلاویردین و داساتینیب
• داروهای آزول مانند ایتراکونازول و کتوکونازول
• داروهای ضد اسید دیگری مانند سایمتیدین، نیزاتیدین و رانیتیدین.

نکته ی بسیار مهم:

درصورت مصرف داروهای زیر فاصله زمان مصرف قرص فاموتیدین را طبق برنامه زیر تنظیم نمایید:

فاصله مصرف قرص فاموتیدین:

• بعد از سوکرالفیت، ۲ ساعت
• بعد از آنتی اسیدها، ۳۰ دقیقه تا ۱ ساعت
• بعد از داروهای ضد قارچ، ۲ ساعت.