علت سرگیجه و نحوه درمان آن

سرگیجه چیست؟

سرگیجه (dizziness)؛ احساس سبکی سر، حالت خواب آلودگی یا عدم تعادل است. این عارضه اندام های حسی، به ویژه چشم و گوش را تحت تأثیر قرار می دهد، بنابراین گاهی اوقات می تواند باعث غش شود. سرگیجه یک بیماری نیست، بلکه نشانه ای از اختلالات مختلف است.
ورتیکو (Vertigo ) وعدم تعادل (disequilibrium ) ممکن است باعث ایجاد احساس‌سرگیجه شوند، اما این دو اصطلاح علائم مختلف را توصیف می کنند. ورتیکو نوعی سر گیجه است که با احساس چرخش مشخص می شود، مثل اینکه اتاق در حال حرکت است.
همچنین ممکن است مانند بیماری حرکتی احساس شود یا انگار به یک طرف خم شده اید. عدم تعادل نیز همان از دست دادن تعادل است. سرگیجه واقعی احساس سبکی سر یا تقریباً غش کردن است.
سرگیجه بسیار شایع است و علت اصلی آن معمولاً جدی نیست. سرگیجۀ گاه به گاه جای نگرانی نیست. اما اگر بطور مکرر دچار سر گیجه بدون دلیل مشخص یا برای مدت طولانی می شوید، باید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.

دلایل سر گیجه

دلایل عمده سرگیجه شامل میگرن، مصرف دارو و الکل می‌شود. علاوه بر این می تواند ناشی از مشکلی در گوش داخلی باشد، جایی که تعادل بدن تنظیم می شود.
سرگیجه اغلب نتیجه ورتیکو نیز هست. شایعترین علت ورتیکو و سرگیجه مرتبط با وریتکو، ورتیکوی موضعی خوش خیم (BPV) است. BPV وقتی کسی به سرعت موقعیت خود را تغییر دهد، باعث سرگیجه کوتاه مدت می شود، مانند بلند شدن از رختخواب.
سرگیجه و ورتیکو می توانند توسط نوعی بیماری به نام منیر ایجاد شوند. این بیماری باعث انباشته شدن مایعات در گوش می شود که با احساس کیپی گوش، کاهش شنوایی و وزوز گوش همراه است. علت احتمالی دیگر سرگیجه و ورتیکو، نوروم صوتی است که نوعی تومور غیرسرطانی است و روی عصبی تشکیل می شود که گوش داخلی را به مغز متصل می کند.
برخی دیگر از دلایل احتمالی سر گیجه عبارتند از:

• افت ناگهانی فشار خون
• بیماری عضله قلب
• کاهش حجم خون
• اختلالات اضطرابی
• کم خونی
• افت قند خون
• عفونت گوش
• کمبود آب بدن
• گرمازدگی
• ورزش بیش از حد
• دریازدگی

در موارد نادر، سرگیجه می تواند ناشی از مولتیپل اسکلروزیس، سکته مغزی، تومور بدخیم یا اختلالات دیگری در مغز باشد.

علائم سرگیجه

افرادی که دچار سر گیجه می شوند ممکن است احساسات مختلفی را تجربه کنند، مانند:

• سبکی سر یا احساس ضعف
• حس کاذب چرخیدن
• بی ثباتی
• از دست دادن تعادل
• احساس شناور بودن یا شنا کردن

گاهی سر گیجه با حالت تهوع، استفراغ یا غش همراه است. اگر این علائم را برای مدت طولانی دارید، با اورژانس تماس بگیرید.

چه موقع به پزشک مراجعه کنید

در صورت ادامه سرگیجه، باید با پزشک خود تماس بگیرید. همچنین اگر با موارد زیر، دچار سرگیجه ناگهانی شدید، باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:

• آسیب به سر
• سردرد
• گردن درد
• تب شدید
• تاری دید
• از دست دادن شنوایی
• مشکل در صحبت کردن
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن
• افتادگی چشم یا دهان
• از دست دادن هوشیاری
• درد قفسه سینه
• استفراغ مداوم

علائم فوق می تواند نشان دهنده یک مشکل جدی باشد، بنابراین مراجعه فوری به پزشک بسیار مهم است.

درمان سرگیجه

درمان سرگیجه روی علت اصلی آن متمرکز است. در بیشتر موارد، درمان های خانگی و درمان های پزشکی می توانند علت سرگیجه را کنترل کنند. مانند:

• مشکلات گوش داخلی ممکن است با دارو و تمرینات در منزل مدیریت شود که می تواند به کنترل تعادل کمک کند.
• با استفاده از اعمالی که می توانند به کاهش علائم کمک کنند، ورتیکوی موضعی خوش خیم (BPV) قابل درمان است. در صورت عدم کارایی این روش، جراحی گزینه دیگر است.
• بیماری منیر با رژیم غذایی کم نمک، تزریق گاه به گاه یا جراحی گوش درمان می شود.
• میگرن با داروها و تغییر سبک زندگی، مانند شناخت عوامل تحریک کننده میگرن، درمان می شود.
• داروها و تکنیک های کاهش اضطراب می توانند به درمان اختلالات اضطرابی کمک کنند.
• نوشیدن مایعات زیاد می تواند به درمان سرگیجه ناشی از ورزش بیش از حد، گرما یا کم آبی کمک کند.

در مورد سرگیجه چه کاری می توانید انجام دهید

اگر دوره های مکرر سرگیجه دارید این نکات را دنبال کنید:

• هنگام سر گیجه بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید و تا زمان رفع سرگیجه استراحت کنید. این کار می تواند از احتمال از دست دادن تعادل شما جلوگیری کند، که ممکن است منجر به سقوط و آسیب جدی شود.
• در صورت لزوم برای ثبات از عصا یا واکر استفاده کنید.
• هنگام راه رفتن از پله ها همیشه از نرده ها استفاده کنید.
• فعالیت هایی انجام دهید که تعادل را بهبود می بخشد، مانند یوگا و تای چی.
• از حرکت یا تعویض موقعیت به طور ناگهانی خودداری کنید.
• اگر مرتباً بدون اخطار دچار سرگیجه می شوید، از رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین خودداری کنید.
• از مصرف کافئین، الکل و دخانیات خودداری کنید. استفاده از این مواد ممکن است باعث سر گیجه یا بدتر شدن آن شود.
• حداقل هشت لیوان آب در روز بنوشید، هفت ساعت یا بیشتر بخوابید و از موقعیت های استرس زا خودداری کنید.
• برای جلوگیری از سر گیجه، رژیم غذایی سالم و متشکل از سبزیجات، میوه ها و پروتئین های بدون چربی داشته باشید.
• اگر مشکوک هستید که سر گیجه شما توسط یک دارو ایجاد شده است، در مورد کاهش دوز یا تعویض آن با داروی دیگر با پزشک خود صحبت کنید.
• در صورت بروز حالت تهوع همراه با سرگیجه، یک داروی بدون نسخه مانند مکلیزین (Antivert) یا آنتی هیستامین مصرف کنید. این داروها ممکن است باعث خواب آلودگی شوند، بنابراین درصورت نیاز به فعالیت از آنها استفاده نکنید.
• اگر سرگیجه شما به دلیل گرم شدن بیش از حد یا کمبود آب بدن است، در یک مکان خنک استراحت کنید و آب بنوشید.

اگر نگران تعدد یا شدت سر گیجه خود هستید، به پزشک مراجعه کنید.

کلام آخر

در بیشتر موارد پس از درمان علت اصلی، سرگیجه به خودی خود برطرف می شود. در موارد نادر، سرگیجه می تواند نشانه یک مشکل جدی تر باشد.

وقتی سرگیجه باعث غش یا از بین رفتن تعادل شود ممکن است با عوارضی همراه باشد. این امر به ویژه هنگامی که شخصی در حال رانندگی یا کار با ماشین آلات سنگین است می تواند خطرناک باشد. اگر احساس می کنید سر گیجه در حال شروع شدن است، احتیاط کنید. اگر سرگیجه گرفتید، بلافاصله رانندگی را متوقف کنید یا مکانی امن برای استوار ماندن خود پیدا کنید.