سندرم کودک آبی

سندرم کودک آبی چیست؟

سندرم کودک آبی، که به آن متهموگلوبینمی نوزادان نیز گفته می شود، وضعیتی است که پوست کودک به رنگ آبی در می آید. این امر به دلیل کاهش میزان هموگلوبین در خون کودک اتفاق می افتد.
هموگلوبین پروتئین خون است که وظیفه حمل اکسیژن به بدن و رساندن آن به سلول ها و بافت های مختلف را دارد.
وقتی خون نتواند اکسیژن را به بدن منتقل کند، کودک کبود می شود (سیانوتیک).

سندرم کودک آبی در کشورهای صنعتی نادر است، اما گاهی اوقات در مناطق روستایی بروز می کند. نوزادانی که در کشورهای در حال توسعه با تأمین آب ضعیف متولد می شوند همچنان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.

علل

شایعترین علت سندرم کودک آبی، آب آلوده به نیترات است.
برخی از غذاهای مخصوص نوزادان دارای آبی هستند که سرشار از نیرات است. پس از خوردن آن، بدن کودک نیترات را به نیریت تبدیل می کند. این نیتریت ها به هموگلوبین موجود در بدن متصل شده و متهموگلوبین ایجاد می کنند که قادر به حمل اکسیژن نیست.
نیترات بیشتر در آب آشامیدنی جوامع کشاورزی یافت می شود که از آب چاه استفاده می کنند. این آلودگی به دلیل استفاده از کود شیمیایی است.
نوزادان کمتر از 3 ماه در معرض بالاترین خطر ابتلا به سندرم کودک آبی هستند، اما ممکن است در سایر سنین نیز رخ دهد.
بزرگسالانی که شرایط زیر را دارند نیز در معرض ابتلا به متهموگلوبینمی هستند:

• استعداد ژنتیکی
• زخم یا ورم معده
• نارسایی کلیه که نیاز به دیالیز دارد

سایر شرایطی که می تواند باعث آبی شدن نوزاد شود عبارتند از:

• تترالوژی فالوت: نوع بیماری مادرزادی جدی مربوط به قلب است که باعث چهار اختلال ساختاری در قلب و کمبود اکسیژن در خون می شود. این وضعیت می تواند باعث آبی رنگ به نظر رسیدن کودک شود، گرچه معمولاً در بدو تولد رخ می دهد.
• سایر ناهنجاری های مادرزادی قلب: هر ناهنجاری مادرزادی قلبی که بر میزان اکسیژن خون کودک تأثیر بگذارد، می تواند باعث کبود شدن پوست آنها شود.
• متهموگلوبینمی: این امر به دلیل قرار گرفتن در معرض نیتریک اکساید استنشاقی یا برخی از داروهای بیهوشی و آنتی بیوتیک است.

علائم

شایع ترین علامت سندرم نوزاد آبی، آبی شدن پوست اطراف دهان، دست و پا است. به این عارضه سیانوز نیز گفته می شود و نشانه آن است که کودک یا فرد اکسیژن کافی دریافت نمی کند.

سایر علائم بالقوه سندرم کودک آبی عبارتند از:

• تنفس دشوار
• استفراغ
• اسهال
• بی حالی
• ترشح بزاق
• از دست دادن هوشیاری
• تشنج

در موارد شدید، سندرم کودک آبی حتی می تواند باعث مرگ شود.

تشخیص

پزشک ممکن است هنگام معاینه منظم، به ابتلای کودک به سندرم کودک آبی شک کند. والدینی که متوجه آبی شدن کودک خود می شوند باید او را به نزد پزشک ببرند.

پزشک با گرفتن شرح حال کامل، پرسیدن علائم، الگوی تغذیه و شرایط موجود در خانه تشخیص را شروع می کند. سپس معاینه فیزیکی را انجام می دهد، به تغییر رنگ مناطق مختلف بدن توجه می کند و به بررسی قلب و ریه می پردازد.
آزمایش های تشخیصی اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• آزمایش خون
• اشعه ایکس قفسه سینه برای مشاهده ریه ها و قلب
• اکوکاردیوگرام برای مشاهده قلب و میزان عملکرد آن
• آزمایش سطح اشباع اکسیژن برای تعیین میزان اکسیژن در خون
• کاتتریزاسیون قلبی برای مشاهده مستقیم رگها و ساختارهای داخل قلب

علاوه بر آزمایش کودک، آزمایش آب شیر برای اندازه گیری سطح نیترات نیز امکان پذیر است.

به طور کلی، آب با سطح نیترات زیر 10 میلی گرم در لیتر بی خطر تلقی می شود. اگر آب دارای نیترات بالاتر از 10 میلی گرم در لیتر است، آن را به نوزاد ندهید.

درمان

درمان بسته به علت آبی شدن کودک متفاوت خواهد بود. اگر بیماری مادرزادی قلب باعث تغییر رنگ شود، ممکن است برای اصلاح ناهنجاری ها به جراحی نیاز باشد.
جراح معمولاً قبل از 1 سالگی کودک (در حالت ایده آل در حدود 6 ماهگی) یا حتی کمی زودتر عمل را انجام می دهد. جراحی موفقیت آمیز به این معنی است که کودک اکسیژن بیشتری دریافت می کند و دیگر کبود به نظر نمی رسد.

اگر مقادیر زیاد نیترات در آب باعث سندرم کودک آبی شده باشد، پزشک احتمالاً باید با یک سم شناس مشورت می کند تا بهترین روش را برای درمان این بیماری انتخاب کند.

اجتناب از مصرف آب آلوده به نیترات مانند آب چاه یا آب لوله کشی، برای همه کودکان مبتلا به این بیماری ضروری است.
کودک مبتلا به نوع خفیف سندروم آبی باید تحت نظر پزشک باشد، زیرا این بیماری ممکن است منجر به بیماری های دیگر شود.
کودکانی که حالت شدیدتری دارند ممکن است به دارویی به نام متیلن بلو احتیاج داشته باشند که به شکل آمپول تجویز می شود.

جمع بندی

سندرم کودک آبی نوعی بیماری نادر است که هنگامی رخ می دهد که نوزادان شیرخشکی را می خورند که با آب آلوده به مقادیر زیاد نیترات ساخته شده است.
به همین دلیل، لازم است از دادن آب چاه به نوزاد حداقل تا 1 سالگی خودداری کنید. دارو و نظارت بر کودک معمولاً می تواند از بروز هرگونه عارضه جلوگیری کند. با این حال، در صورتی که سندرم کودک آبی درمان نشود، می تواند زندگی را تهدید کند.
اکثر کودکان مبتلا به سندرم کودک آبی زندگی طبیعی و سالم را بدون عوارض طولانی مدت ادامه می دهند.