رسوب کلسیم در بدن، کلسیم سنگ ساز

کلمه “Calcification” به معنای کلسیم‌سازی است، کلسیم‌سازی زمانی رخ می‌دهد که کلسیم اضافی در بدن شما تجمع پیدا کند. این رسوب کلسیم می‌توانند در بخش‌های مختلف بدن از جمله بافت‌های نرم، شریان‌ها و اندام‌های حیاتی شکل بگیرند. برخی از این رسوبات کلسیم کاملاً طبیعی هستند و برای رشد بدن ضروری هستند مانند رسوب کلسیم در استخوان‌ها و هیچ خطری برای سلامتی ندارند، اما در مواردی دیگر، تجمع بیش از حد کلسیم می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک مشکل پزشکی باشد که نیاز به درمان و رسیدگی فوری دارد. و یکی از سوالات متدوال در داروخانه این است که آیا این مکمل کلسیم در بدن و کلیه من رسوب میکند؟ جواب این سوال را تا انتهای مقاله متوجه خواهید شد همینطور کلسیمی که برای بدن شما ضرری نداشته باشد هم به شما همراهان عزیز دیجی دارو معرفی خواهیم کرد.

رسوب کلسیم چیست؟

رسوب کلسیم یا کلسیم‌سازی زمانی رخ می‌دهد که کلسیم اضافی در بدن تجمع پیدا کند. این کلسیم می‌تواند در بافت‌ها، اندام‌ها یا رگ‌های خونی شما جمع شود و باعث سفت شدن آن‌ها شود. این امر می‌تواند بر عملکرد طبیعی بدن تأثیر بگذارد.

بیشترین مقدار کلسیم بدن شما (حدود 99%) در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخیره می‌شود. بقیه کلسیم در خون حل می‌شود و از طریق جریان خون به قسمت‌های مختلف بدن منتقل می‌شود. برخی از کلسیم‌سازی‌ها طبیعی هستند و با این حال، گاهی اوقات شرایط خاصی می‌تواند باعث رسوب کلسیم در مکان‌هایی شود که نباید باشد، مانند مغز، کلیه‌ها و رگ‌های خونی. این می‌تواند باعث بروز مشکلات در عملکرد اندام‌ها و رگ‌ها شود.

انواع مختلف کلسیم‌سازی یا رسوب کلسیم

رسوبات کلسیم می‌تواند در بخش‌های مختلف بدن ایجاد شود. که چند نمونه آن در ادامه گفته شده است.

پوست:
رسوبات کلسیم در پوست به نام “کلسینوز کوتیک” شناخته می‌شوند. این نوع رسوبات معمولاً در نوک انگشتان، و در صورت (به‌ویژه پلک‌ها) و مفاصل مانند آرنج و زانو ایجاد می‌شوند. در ابتدا ممکن است فرد هیچ علامتی نداشته باشد، اما با گذشت زمان، این رسوبات به صورت برجستگی‌های سفت و سفید یا زرد نمایان می‌شوند. در برخی موارد، پوست ممکن است قرمز و خارش‌دار شود. این نوع کلسیم‌سازی معمولاً بی‌ضرر است، اما اگر در مناطق حساس بدن ایجاد شود، ممکن است نیاز به درمان داشته باشد.

دندان‌ها:
دندان‌ها برای ساختن مینای سالم و حفظ سلامت خود به کلسیم نیاز دارند. مینای دندان از دندان‌ها محافظت می‌کند، اما گاهی اوقات رسوبات اضافی کلسیم می‌تواند روی دندان‌های شما ایجاد شود. این رسوبات ممکن است در اطراف ریشه‌های دندان‌ها ایجاد شوند.

سینه‌ها:
رسوب کلسیم در سینه‌ها معمولاً در طی ماموگرافی مشاهده می‌شوند و به‌طور معمول بی‌خطر هستند. این رسوبات اغلب به‌صورت لکه‌های کوچک و سفید در ماموگرافی ظاهر می‌شوند. اگرچه این رسوبات معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کنند، در موارد نادر ممکن است نشانه‌ای از خطر ابتلا به سرطان سینه باشند. اگر رسوبات غیرعادی دیده شوند، پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری برای بررسی دقیق‌تر انجام دهد.

مغز:
کلسیم‌سازی در مغز، به‌ویژه در رگ‌های خونی مغز، می‌تواند به مشکلات جدی منجر شود. این رسوبات معمولاً در گانگلیون‌های پایه مغز ایجاد می‌شوند که مسئول کنترل حرکات بدن هستند. علائم این نوع کلسیم‌سازی شامل اختلالات حرکتی مانند لرزش، دیستونی (انقباضات غیرطبیعی عضلات) و مشکلات روانی مانند فراموشی و تغییرات رفتاری است. کلسیم‌سازی در مغز معمولاً مضر است و نیاز به درمان فوری دارد.

کلیه‌ها:
رسوب کلسیم در کلیه‌ها که یکی از شایع‌ترین و شناخته شده‌ترین نوع رسوب کلسیم است که به‌ویژه در داخل مدولای کلیوی ایجاد می‌شود که به آن “نفروکلسینوز” گفته می‌شود. این رسوبات می‌تواند باعث درد شدید و خون در ادرار شود. همچنین، با بالا بودن سطح کلسیم خون یا ادرار، احتمال ایجاد سنگ کلیه افزایش می‌یابد. و نیاز به درمان پزشکی دارد، زیرا می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را مختل کند.

شریان‌ها:
رسوبات کلسیم در شریان‌ها می‌تواند باعث سفت شدن دیواره‌های رگ‌ها شود که به آن “آترواسکلروز” گفته می‌شود. این نوع کلسیم‌سازی به‌ویژه در شریان‌های کرونری رخ می‌دهد و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد. معمولاً با افزایش سن بیشتر مشاهده می‌شود. این رسوبات می‌توانند باعث مسدود شدن رگ‌ها و مشکلات قلبی شوند، بنابراین باید به‌طور جدی تحت نظر پزشک قرار گیرند.

علائم و علل کلسیم‌سازی

علت کلسیم‌سازی چیست؟

رژیم غذایی که در آن کلسیم به مقدار زیاد مصرف شود خود به  تنهایی باعث مشکل نمیشود بلکه دلایل متعددی می‌توانند مسبب رسوب کلسیم شود، از جمله عفونت‌ها، افزایش سن، جراحی‌هایی در گذشته یا درمان‌های مرتبط با سرطان. عوامل دیگری هم هستند که ممکن است باعث رسوب کلسیم شوند، عبارت‌اند از:

• التهاب:
  التهاب می‌تواند منجر به آسیب بافتی شود. این آسیب باعث ترشح پروتئین‌هایی در بدن می‌شود که کلسیم را به شکل توده‌هایی متصل می‌کنند و باعث ایجاد رسوب می‌شوند.
• اختلالات متابولیسم کلسیم:
  اختلال در فرآیند تنظیم کلسیم بدن می‌تواند منجر به هایپرکلسمی شود. هایپرکلسمی وضعیتی است که در آن سطح کلسیم خون بیش از حد طبیعی افزایش می‌یابد و احتمال کلسیم‌سازی در بافت‌های مختلف بدن را افزایش می‌دهد.
• بیماری‌های خودایمنی:
  برخی بیماری‌های خودایمنی که بر سیستم اسکلتی یا بافت‌های همبند تأثیر می‌گذارند، ممکن است باعث کلسیم‌سازی شوند. این بیماری‌ها با ایجاد التهاب یا تغییر در عملکرد طبیعی بافت‌ها می‌توانند شرایط تجمع کلسیم را فراهم کنند.

کاهش التهاب و مدیریت صحیح بیماری‌های مرتبط می‌تواند به پیشگیری از کلسیم‌سازی کمک کند. توجه به سلامت عمومی و مشورت با پزشک در صورت وجود عوامل خطر، ضروری است.

تشخیص و آزمایش رسوبات کلسیم

چگونه رسوبات کلسیم تشخیص داده می‌شود؟
روش تشخیص رسوبات کلسیم بسته به نوع آن و محل رسوب متفاوت است. پزشک شما معمولاً می‌تواند رسوبات کلسیم روی پوست را از طریق معاینه فیزیکی شناسایی کند.

برای تشخیص سایر انواع رسوبات کلسیم، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا سی‌تی‌اسکن استفاده کند. این روش‌ها به شناسایی دقیق محل و میزان رسوب کمک می‌کنند.

آزمایش خون کلسیم نیز ممکن است توسط پزشک تجویز شود. این آزمایش میزان کلسیم موجود در خون را اندازه‌گیری کرده و می‌تواند به شناسایی مشکلات متابولیکی مرتبط با کلسیم‌سازی کمک کند.

در مواردی که نیاز به بررسی دقیق‌تر باشد، پزشک ممکن است بیوپسی انجام دهد. در این روش، نمونه‌ای از بافت رسوب‌شده جمع‌آوری شده و توسط آسیب‌شناس در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد. این آزمایش می‌تواند برای رد یا تأیید بیماری‌هایی مانند سرطان ضروری باشد.

با استفاده از این روش‌های تشخیصی، پزشک می‌تواند نوع و علت کلسیم‌سازی را مشخص کرده و بهترین روش درمانی را توصیه کند.

تشخیص رسوب کلسیم در کلیه‌ها

تشخیص رسوبات کلسیم در کلیه‌ها معمولاً از طریق آزمایش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. رایج‌ترین روش‌ها شامل سونوگرافی کلیه، اشعه ایکس و سی‌تی‌اسکن هستند که می‌توانند تجمع کلسیم را در کلیه‌ها شناسایی کنند.

پزشک ممکن است آزمایش ادرار 24 ساعته را برای بررسی سطح کلسیم در ادرار تجویز کند. این آزمایش می‌تواند به شناسایی اختلالات متابولیسم کلسیم که ممکن است منجر به نفروکلسینوز یا تشکیل سنگ کلیه شوند، کمک کند.

همچنین، آزمایش خون کلسیم برای اندازه‌گیری سطح کلسیم در خون و ارزیابی شرایطی مانند هایپرکلسمی، که می‌تواند علت رسوبات کلسیم باشد، ضروری است. این آزمایش‌ها کمک می‌کنند تا وضعیت کلیه‌ها و دلایل اصلی رسوبات کلسیم را به‌طور دقیق شناسایی کرده و درمان مناسب را پیشنهاد کند.

درمان رسوبات کلسیم

چگونه رسوبات کلسیم از بین می‌رود؟
درمان رسوبات کلسیم به محل و علت آنها بستگی دارد. ممکن است گزینه‌های زیر را برای مدیریت یا از بین بردن رسوبات کلسیم توصیه کند:

پوست:
اگر رسوبات کلسیم روی پوست شما درد یا ناراحتی ایجاد نکند، ممکن است نیازی به درمان خاصی نداشته باشید. در مواردی که درمان لازم باشد، پزشک ممکن است ار درمان دارویی و از داروهای دسته مسدودکننده‌های کانال کلسیم یا کورتیکواستروئیدها را برای کاهش التهاب و کنترل علائم تجویز کند.

اندام‌ها و شریان‌ها:
در مواردی که رسوبات کلسیم در اندام‌ها یا شریان‌ها باعث اختلال در عملکرد یا افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی شده باشد، ممکن است روش‌های درمانی مانند جراحی، داروهای تنظیم‌کننده کلسیم خون یا تغییر در سبک زندگی را توصیه کند.

کلیه‌ها:
درمان رسوبات کلسیم در کلیه‌ها معمولاً شامل افزایش مصرف مایعات برای دفع کلسیم اضافی از طریق ادرار، تغییر رژیم غذایی، و در برخی موارد، داروهای مهارکننده تشکیل سنگ کلیه است. در موارد شدید، جراحی برای حذف سنگ‌ها یا رسوبات ممکن است لازم باشد.

توجه: درمان‌های مرتبط با رسوبات کلسیم باید تحت نظر پزشک و با توجه به شرایط فردی انجام شود. مهم است که در صورت بروز علائم مشکوک، به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق و بهترین روش درمان تعیین شود.

پیشگیری از تشکیل رسوب کلسیم

برای جلوگیری از تشکیل رسوبات کلسیم، مهم است که سلامت عمومی بدن خود را تحت نظر داشته باشید و به طور منظم به پزشک مراجعه کنید. اگر بالای 65 سال هستید، پزشک ممکن است آزمایش خون برای نظارت بر سطح کلسیم شما توصیه کند. در افرادی که کمتر از 65 سال سن دارند اما دارای مشکلات قلبی یا کلیوی هستند، احتمال رسوب کلسیم بیشتر است. در این موارد نیز پزشک ممکن است آزمایش‌های بیشتری برای تشخیص زودهنگام انجام دهد.

علاوه بر این، مصرف برخی داروها می‌تواند بر میزان کلسیم بدن تأثیر بگذارد. این داروها عبارتند از:

• داروهای فشار خون
• داروهای کاهش‌دهنده کلسترول
• هورمون‌درمانی جایگزین
• مکمل‌های کربنات کلسیم

برای جلوگیری از عوارض یا تداخل‌های دارویی، با پزشک یا داروساز خود درباره داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید مشورت کنید. آنها می‌توانند اطلاعات دقیقی در مورد تأثیر این مواد بر جذب و دفع کلسیم در بدن شما ارائه دهند.

همچنین، ترک سیگار نقش مهمی در کاهش رسوبات کلسیم دارد. تحقیقات نشان داده است که سیگار کشیدن باعث افزایش کلسیم‌سازی در قلب و شریان‌ها می‌شود.

انواع ملح‌های کلسیم: مزایا و عوارض

1. کلسیم کربنات
   کلسیم کربنات یکی از متداول‌ترین و ارزان‌ترین انواع مکمل‌های کلسیم است. این ترکیب غلظت بالایی از کلسیم المنتال دارد و برای افرادی که نیاز روزانه بالایی دارند مناسب است. با این حال، برای جذب به اسید معده نیاز دارد و بهتر است همراه غذا مصرف شود. این ترکیب می‌تواند در دوزهای بالا موجب مشکلات گوارشی مانند یبوست شود. همچنین، مصرف بی‌رویه آن ممکن است خطر رسوب کلسیم در کلیه‌ها را افزایش دهد و در افرادی که سابقه سنگ کلیه دارند توصیه نمی‌شود.
2. کلسیم سیترات
   کلسیم سیترات به‌دلیل نیاز نداشتن به اسید معده، به‌راحتی جذب می‌شود و گزینه مناسبی برای افرادی است که مشکلات گوارشی یا کمبود اسید معده دارند. این نوع مکمل، عوارض گوارشی کمتری دارد و در مقایسه با کلسیم کربنات، احتمال کمتری برای ایجاد سنگ کلیه دارد. همچنین برای استفاده در هر زمانی از روز، چه با غذا و چه بدون غذا، مناسب است.
3. کلسیم لاکتات
   این ملح برای افرادی که به لبنیات حساسیت دارند یا نمی‌توانند کلسیم کربنات را تحمل کنند، مناسب است. کلسیم لاکتات جذب خوبی دارد و معمولاً مشکلات گوارشی ایجاد نمی‌کند. با این حال، محتوای کلسیم عنصری آن کمتر از کلسیم کربنات است. خطر رسوب کلیوی این نوع کلسیم کمتر است، اما باید به تعادل مصرف توجه شود.
4. کلسیم گلوکونات
   کلسیم گلوکونات اغلب در موارد اورژانسی و در بیمارستان‌ها به‌صورت تزریقی استفاده می‌شود. این ترکیب کلسیم المنتال کمتری نسبت به سایر ملح‌ها دارد، اما بسیار ملایم است و به‌ندرت عوارض گوارشی ایجاد می‌کند. خطر رسوب کلسیم گلوکونات در کلیه‌ها بسیار پایین است.
5. کلسیم فسفات
   کلسیم فسفات به‌طور طبیعی در استخوان‌ها و دندان‌ها یافت می‌شود و برای جلوگیری از پوکی استخوان گزینه‌ای مناسب است. این ملح کلسیم معمولاً جذب خوبی دارد و کمتر از کلسیم کربنات در کلیه‌ها رسوب می‌کند. مصرف این نوع مکمل برای افراد مستعد سنگ کلیه مناسب‌تر است.
6. کلسیم مالات
   کلسیم مالات ترکیبی از کلسیم و اسید مالیک است و به‌دلیل جذب بالا و تحمل گوارشی بهتر، یکی از گزینه‌های محبوب است. این نوع کلسیم برای تقویت استخوان‌ها مؤثر است و احتمال رسوب آن در کلیه‌ها نسبت به کلسیم کربنات بسیار کمتر است.
7. کلسیم آسپارتات
   کلسیم آسپارتات یکی از انواع کلسیم با جذب بالا است که برای تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها کاربرد دارد. این نوع ملح نیز عوارض گوارشی کمی دارد و احتمال تشکیل سنگ کلیه در آن پایین است.

جمع‌بندی در مورد رسوب کلیوی

• کلسیم کربنات: بیشترین خطر رسوب کلیوی در مصرف بیش از حد.
• کلسیم سیترات: خطر پایین‌تر در مقایسه با کربنات.
• کلسیم لاکتات: خطر کم برای رسوب.
• کلسیم گلوکونات: خطر بسیار پایین برای رسوب کلیوی.
• کلسیم فسفات: مناسب برای کاهش خطر سنگ کلیه.
• کلسیم مالات: رسوب کم در کلیه‌ها.
• کلسیم آسپارتات: رسوب پایین‌تر نسبت به کربنات.

برای انتخاب نوع مناسب، مشورت با پزشک ضروری است تا براساس نیازهای شخصی و تاریخچه پزشکی بهترین تصمیم گرفته شود.