خرید و فروش سهام عدالت؛ آزادسازی سهام عدالت در اردیبهشت ماه سال گذشته با ابلاغ رهبر معظم انقلاب صورت گرفت. ۳۰درصد از سهام عدالت در خردادماه و ۶۰درصد از آن در مردادماه سال ۱۳۹۹ آزاد شد. باوجود اینکه قرار بر آزادسازی ۴۰درصد باقی‌مانده تا پایان سال ۱۳۹۹ بود، اما این امر صورت نگرفت. از طرف دیگر فروش سهام عدالت از ۲۵ آبان ماه برای مشمولانی که روش مستقیم را انتخاب کرده بودند، متوقف شد. مسئولان سازمان بورس و اوراق بهادار، دلیل توقف فروش سهام عدالت را، فشار بر بازار سهام اعلام کردند. در یادداشت پیش‌رو به کلیات فروش سهام عدالت و چگونگی آن پرداخته می‌شود.

سهام عدالت مستقیم یا غیرمستقیم

برای آزادسازی سهام عدالت دو روش مدیریت مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد. تفاوت میان مدیریت مستقیم و غیرمستقیم سهام عدالت در این بود که سهامدار در روش مدیریت مستقیم سهام عدالت، دسترسی مستقیم و کامل به مدیریت، خرید و فروش و نگهداری سهام خود دارد. اما در مدیریت غیرمستقیم از طریق شرکت‌‌های سرمایه‌‌گذاری استانی سهام عدالت مالکیت را در دست دارد، اما مدیریت را به این نهادها واگذار می‌‌کند.

حدود ۴۹ میلیون نفر دارنده سهام عدالت هستند که از این تعداد، ۱۹ میلیون نفر روش مدیریتی مستقیم و ۳۰ میلیون نفر، روش مدیریتی غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند. مشمولان، تا پایان تیرماه سال گذشته فرصت داشتند، نحوه مدیریت سهام عدالت خود را انتخاب کنند و با گذشت این تاریخ، دیگر امکان تغییر روش مدیریت وجود ندارد. پس از گذشت زمان اعلامی، هر شخصی که به سامانه سهام عدالت مراجعه نکرده بود، به صورت خودکار سهام آنها به شرکت ‌های سهام عدالت استانی منتقل می‌شد (روش مدیریتی غیرمستقیم).

فروش سهام عدالت به روش مستقیم

فروش سهام عدالت به صورت مستقیم از طریق بانک‌ها و کارگزاری‌ها، امکان‌پذیر بود. در فروش سهام عدالت از طریق بانک‌ها، فرد می‌بایست با تکمیل مدارک و مراجعه به بانکی که شماره حساب آن را برای دریافت سود سهام عدالت استفاده کرده، درخواست فروش ۶۰درصد از سهام عدالت خود را ثبت کند.

برای فروش از طریق کارگزاری‌ها، مشمولان می‌بایست با انتخاب یک کارگزار به عنوان نماینده خود برای خرید و فروش سهام عدالت، آن را به فروش برسانند. پس از ثبت سفارش فروش نیز باید صبر کنند تا پس از تجمیع سفارش‌ها و فروش آن‌ها در بازار، وجه حاصل از فروش سهام عدالت به حساب آنها واریز شود.

ثبت سفارش توسط سهامداران با روش مدیریتی مستقیم تنها در صورتی به فروش سهام منجر می‌شد که مراحل قبلی اعم از احراز هویت، ارائه اطلاعات شماره تماس و شبای شخص به درستی در سامانه سهام عدالت به ثبت می‌رسید.

فروش سهام عدالت به روش غیر مستقیم

این افراد برای فروش سهام خود، در ابتدا باید با ورود به سامانه SEJAM.IR ثبت‌نام کرده و کد بورسی دریافت کنند. پس از انجام این فرآیند باید به سامانه معاملات کارگزاری مراجعه کرده و در قسمت تغییر کارگزار ناظر، نماد استانی خود را انتخاب و درخواست خود را ثبت کنند تا نماد  ۴۸ ساعت بعد به پرتفوی فرد اضافه شود. سرانجام فرد باید به پنل کارگزاری خود مراجعه کند، نماد خود را انتخاب کرده و به فروش برساند.

•  تعداد و نحوه تخصیص سهام عدالت به افراد
•  تاریخ فروش سهام عدالت
• میزان مبلغ سهام عدالت فروش رفته
• تاریخ واریز وجوه حاصل از فروش سهام عدالت به حساب ذینفعان

فروش سهام عدالت توسط بانک ها

با انتخاب این روش شخص صاحب سهام به بانکی که با استفاده از آن سود سهام عدالت خود را قبلا دریافت می کرده مراجعه و فرم درخواست فروش 30 درصدی سهام عدالت خود را تکمیل و ارائه می دهدو یا از طریق سایت آن بانک اقدام به ثبت درخواست فروش سهام عدالت می کند،  پس از انجام این کار بانک مورد نظر مسئولیت فروش سهام را بر عهده گرفته و اقدام به فروختن سهام عدالت به صورت بلوکی در بازار بورس می کند، در نهایت نیز سود حاصل از فروش سهام عدالت را به حساب شخص دارنده سهام واریز خواهد کرد.

سهامداران با ارائه کد ملی خود می توانند سهام مورد نظر را به فروش برسانند، اما از جمله معایب بزرگ این روش عدم داشتن قدرت تصمیم گیری صاحب سهام عدالت در این رابطه است و تصمیم اینکه سهام چه شرکت هایی به فروش برسد بر عهده بانک می باشد.

فروش سهام عدالت توسط کارگزاری ها

اقدام به فروش سهام عدالت و یا انجام معامله بر روی آن از طریق کارگزاری ها می باشد که در این صورت پیش از هر چیزی حتما نیاز به ثبت نام در سامانه سجام و دریافت کد بورسی است. پس از دریافت کد بورسی می توان وارد سایت کارگزاری مربوطه شده و درخواست فروش سهام عدالت خود را ثبت کرد، پس از ثبت درخواست کارگزاری اقدام به فروش سهام فرد به صورت بلوکی در بازار بورس می کند.

مزیت بزرگی که این روش نسبت به روش قبلی دارد این است که لیست شرکت های موجود در صندوق سهام عدالت برای سهامدار ارائه شده و حق انتخاب اینکه سهام چه شرکت هایی به فروش برسد به صاحب سهام تعلق می گیرد. در ادامه به آموزش تصویری نحوه ثبت درخواست فروش سهام عدالت در کارگزاری ها  و مراحل فروختن آن پرداخته شده است.

قبل از اقدام به فروش سهام عدالت انتخاب روش مستقیم برای فروش این سهام الزامی می باشد، درواقع افرادی که روش غیر مستقیم را انتخاب کرده اند دیگر قادر به مدیریت مستقیم و فروش این نوع سهام نمی باشند.

فروش بلوکی سهام عدالت چگونه است؟

فروش بلوکی سهام عدالت به معنی این است که سفارش فروش همه فروشندگان سهام عدالت، در کارگزاری و یا بانک یکجا تجمیع می‌شود و سپس در تابلو ۴ هر نماد (برای مثال شراز۴) در بازار عمده به خریداران فروخته می‌شود. تصویر زیر یکی از پیام‌هایی است که ناظر بازار بیش از یکسال قبل (۵ شهریور ۱۳۹۹) برای فروش بلوکی سهام عدالت ارسال کرده بود.