اندوسکوپی

اندوسکوپی ؛ بدن ما از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که بسیاری از آنها از بیرون قابل مشاهده نیستند اما حتی این بخش‌های غیرقابل مشاهده هم مثل اعضای سطحی بدن، دچار بیماری‌های مختلف می‌شوند و در این مواقع باید به دقت مورد بررسی قرار گیرند. با توجه به این که این اعضای داخلی به راحتی برای معاینه در دسترس قرار ندارند، باید از روشی دیگر برای معاینه و آزمایش آنها استفاده کرد.

اندوسکوپی پروسه ای است که در آن فرد آزمایش گیرنده، مری (لوله بلع )، شکم و دوازدهه را که قسمت اول روده است، با استفاده از یک لوله نازک و منعطف به نام اندوسکوپ با یک دوربین در نوک آن، آزمایش می کند و در نتیجه دوربین تصویر مورد نظر در داخل شکم را روی مانیتور می اندازد.

اندوسکوپی برای بررسی بخش‌های مختلف بدن، از جمله مفاصل، ریه‌ها، مثانه، دستگاه گوارش و آپاندیس به کار می‌رود.

انواع اندوسکوپ برای دستگاه گوارش

انواع مختلفی از دستگاه اندوسکوپی تولید شده‌اند که هر یک برای بررسی و جراحی اعضای خاصی به کار می‌روند. دو نوع از این دستگاه‌ها که در بررسی مشکلات دستگاه گوارش کاربرد دارند عبارتند از:

گاستروسکوپ یا اندوسکوپ: در این نوع اندوسکوپی دستگاه از طریق دهان وارد مری و معده می‎ شود.

این نوع اندوسکوپی جهت معاینه بخش فوقانی دستگاه گوارش به کار می‌رود و متخصص می‌تواند با دستگاه اندوسکوپی معده، مشکلات موجود در مری ، دریچه‌های بالا و پایین مری و معده را بررسی و در صورت لزوم از بافت‌های آسیب دیده یا مشکوک نمونه‌برداری کند و گاهی جراحی‌هایی را انجام دهد.

کولونوسکوپ : دستگاهی که از طریق مقعد وارد روده برزگ شده و متخصص از این طریق به بررسی روده بزرگ و مشکلات احتمالی آن می‌پردازد و یا نمونه‌برداری و گاهی جراحی هایی را انجام می‌دهد.

رکتوسکوپ : نوع کوتاه‌تر کولونوسکوپ است که برای دیدن بخش پایانی روده بزرگ (رکتوم) به کار گرفته می‌شود.

کپسول‌های آندوسکوپ: این جدیدترین نوع دستگاه اندوسکوپ است که شامل یک دوربین، باطری و سیستم وایرلس(بیسیم) است. این نوع برای بیمار راحت‌ترین روش است و پزشک می‌تواند سراسر دستگاه گوارش را با این وسیله بررسی نماید.

کاربرد اندوسکوپی

عمده‌ترین موارد کاربرد اندوسکوپی دستگاه گوارشی عبارتند از :

• تهوع و استفراغ
• مشکل بلع
• درد در ناحیه شکم
• خونریزی بخش فوقانی دستگاه گوارش
• نمونه برداری( بیوبسی)
• بررسی تومورها
• تشخیص سرطان
• انسداد مری
• بیماری ریفلاکس گوارشی (GERD)
• زخم معده
• پانکراتیت
• خونریزی نامشخص در دستگاه گوارش
• سوزاندن محل زخم و جلوگیری از خونریزی
• بیماری های روده ای التهابی (IBD)مانند کولیت زخمی (UC) و بیماری کرون
• یبوست مزمن
• عفونت‌ها

دستگاه اندوسکوپی

اندوسکوپی دستگاهی است که توسط آن پزشک متخصص می‌تواند داخل بخش‌های مختلف بدن را مشاهده و جراحی‌های محدودی را توسط آن انجام دهد. نام اندوسکوپ از ترکیب دو کلمه ENDO به معنای درون و SCOPE به معنای دیدن، ساخته شده است.

به طور کلی دو نوع اندوسکوپ وجود دارد:

دستگاه آندوسکوپی قابل انعطاف: شامل یک لوله قابل انعطاف که در سری که وارد بدن می‌شود دارای عدسی است. این عدسی داخلی نامیده می‌شود و تصویر داخل بدن را توسط یک کابل فیبر نوری قابل انعطاف به عدسی خارجی منتقل می کند .

دستگاه آندوسکوپی ریجید: این نوع اندوسکوپ دارای لوله‌ای کوتاه‌تر از انواع اندوسکوپ های قابل انعطاف است. این لوله سخت است و قابلیت انعطاف ندارد.

اندوسکوپی روشی است که توسط آن پزشک متخصص گوارش، کبد و اندوسکوپی به منظور تشخیص یا درمان به کمک دستگاهی مخصوص به نام اندوسکوپ به بررسی و یا جراحی ارگان‌های داخلی مانند معده و روده و یا عروق خونی داخلی بدن بیمار می‌پردازد این روش به جراح اجازه می‌دهد تا بدون ایجاد برش و شکاف بزرگ در بدن بیمار دست به اقدام تشخیصی و یا درمانی بزند.

نیاز به اندوسکوپی

این که چه فردی به انجام آندوسکوپی نیاز دارد، تنها به نظر پزشک متخصص بستگی دارد. درضمن تنها پزشک متخصص است که می‌تواند مشخص کند باید از چه نوع آندوسکوپی برای بیمار استفاده شود. سعی کنید تصمیم‌گیری درباره این مسائل را به پزشک خود محول کنید اما بعضی از اندوسکوپی ها باید به طور منظم و در فواصل زمانی مشخص تکرار می‌شوند. از این قبیل کولونوسکپی‌ها به آلونوسکوپی (آندوسکوپی روده بزرگ از راه مقعد) می توان اشاره کرد که توصیه می شود بعد از ۵۰سالگی هر ۵سال یک بار انجام شود.

قبل و بعد از آندوسکوپی

پزشک قبل از این پروسه در مورد علت انجام دادن این کار به شما توضیح می دهد و می تواند در مورد آزمایش های جایگزین و سختی های هنگام کار نیز توضیح دهد.

پزشک هنگام انجام اندوسکوپی، ماده ای را به گلوی شما اسپری می کند تا گلو بی حس شود و همچنین می تواند از داروهای مسکن برای رگ ها استفاده کند. این داروها معمولا متنوع هستند که رایج ترین آنها، میدازولام است و معمولا باعث خواب آلودگی می شوند که به آن تسکین هوشیارانه می گویند. پرستار نیز مانیتور را در طول پروسه حاضر می کند.

همچنین از پزوپوفول برای بی حسی عمیق تر استفاده می کنند که معمولا توسط دکتر بیهوشی اعمال می گردد، زیرا باید علائم حیاتی فرد را مثل فشار خون، ضربان قلب و نبض را بررسی کند و میزان اکسیژن خون را بسنجد.

بعد از اینکه بی حس شدید، شما را به پهلوی چپتان می خوابانند و سپس دوربین منعطف را با ضخامت انگشت کوچک وارد مری، شکم و دوازدهه می کنند. این پروسه در نفس کشیدن مشکلی ایجاد نخواهد کرد . ممکن است که در طول این تست با بی حسی هوشیارانه، ناراحتی یا درد کمی وجود داشته باشد که در بی حسی عمیق تر وجود نخواهد داشت.

زمانی که پروسه کامل می شود، فرد را به اتاق ریکاوری می برند تا اثرات دارو کم کم از بین برود. اندوسکوپی همچنین می تواند عاملی برای گلو درد خفیف باشد که معمولا هنگام قورت دادن بزاق دهان، به دلیل ورم می باشد که البته زودگذر هستند.

بعد از اینکه فرد به طور کامل ریکاوری می شود، می تواند به رژیم غذایی معمولی خود در عرض چند ساعت برگردد و راحت رانندگی کند تا به خانه برود اما ممکن است که بخاطر بی حسی نیاز داشته باشید فردی شما را به خانه ببرد تا خیالتان راحت باشد.

خطرات و عوارض اندوسکوپی

یک پروسه امن است که سختی های آن اغلب نادر است. ممکن است که در قسمت اندوسکوپی، احساس ضعف داشته باشید که به علت مصرف داروی بی حسی است. همچنین ممکن است که در قسمت های ریه ، قلب، کبد برای نمونه برداری، خونریزی اتفاق بیافتد. در بعضی از موارد ممکن است که اندوسکوپی منجر به سوراخ شدن مری ، شکم یا دوازدهه شود که برای ترمیم به جراحی نیاز دارد.