استاتین ها؛ زمانی که میزان زیادی کلسترول در خون شما موجود باشد، ممکن است این کلسترول ها رسوب کرده باعث تنگ شدن رگ های شما و در نتیجه کاهش خون‌رسانی به قلب می‌شود. در گذر زمان این باریک شدن رگ ها باعث تصلب شریان و در نتیجه ابتلا به بیماری های قلبی می‌شود. زمانی که خون حاوی اکسیژن کافی به قلب نرسد، فرد دچار درد قفسه سینه و در نتیجه آنژین می‌شود. اگر خون رسانی به بخشی از قلب کاملا قطع شود، فرد دچار بیماری عروق کرونر و در نتیجه سکته قلبی می‌شود.

گروهی از داروها هستند که می‌توانند به کاهش سطوح کلسترول خون کمک کنند. آنها این کار را با مسدود کردن آنزیمی در کبد که برای ساخت کلسترول ضروری است، انجام می‌دهند.

این گروه با کاهش سطوح کلسترول خون خطر حملات قلبی، سکته های مغزی و سینه درد که آنژین نامیده می شود را نیز کاهش می دهند.

این داروها عملکرد یک آنزیم کبد را که به تولید کلسترول کمک می کند، مسدود می کنند. همچنین، آنها به عنوان مهارکننده های HMG-CoA رودوکتاز شناخته می شوند.

استاتین ها می تواند میزان لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) یا کلسترول بد را در بدن کاهش دهند. استاتین ها می توانند سطوح لیپوپروتئین با چگالی زیاد (HDL) یا کلسترول خوب را افزایش دهند.

افزون بر این، می توانند مقدار چربی هایی به نام تری گلیسیریدها را در خون کاهش دهند.

چندین خاصیت مهم و سودمند استاتین ها:

• اصطلاحاً خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی دارند که در حفظ سلامت قلب و عروق بدن بسیار مهمّ است.
•  استاتین ها می توانند عروق کرونر و سایر عروق بدن را منعطف و جوان نگه دارند و باعث کاهش سرعت تصلّب شرایین می شوند.
• این داروها خاصیت ضدّپلاکتی دارند و خاصیت ترومبوز و لخته شدن خون را کاهش می دهند.
• کاهش فیبرینوژن خون، مهار سیستم انعقادی ، حل کردن و از بین بردن لخته های کوچک جدار عروق هم از دیگر خاصیت های این دسته از داروها می باشد.
• به همین دلیل به نظر می رسد این داروها به جز کاهش چربی خون و کم کردن  میزان کلسترول بدن می توانند مانع از بروز انسداد در عروق بدن شده و از شدّت بیماری عروق بدن کم کنند.

انواع مختلف گروه استاتین ها 

•  آتورواستاتین (لیپیتور)
•  فلوواستاتین (لکسول)
•  لوواستاتین (مواکور)
•  پیتاواستاتین (لیوالو، لیوازو)
• پراواستاتین (پراواکول)
• رزوواستاتین (کرستور)
•  سیمواستاتین (زوکور)

آتورواستاتین و روزواستاتین قوی‌ترین و فلوواستاتین ضعیف‌ترین نوع استاتین ها محسوب می شوند.

داروهای ترکیبی نیز موجود هستند. به عنوان مثال، ویتورین (Vytorin) ترکیبی از سیمواستاتین و ازتیمایب، دارویی که جذب کلسترول غذایی را کاهش می دهد، است.

عملکرد استاتین ها

استاتین ها آنزیمی به نام HMG-CoA ردوکتاز را مهار می کنند که تولید کلسترول در کبد را کنترل می کند. این دارو آنزیم را مسدود می کند، از این رو، روند تولید کلسترول را کند می‌کند.

استاتین ها به طور معمول عملکرد خوبی داشته و می توانند کلسترول بد را حدود ۳۰ درصد یا در دوزهای زیاد حتی ۵۰ درصد کاهش دهند.

افراد به طور معمول پس از رسیدن به سطح کلسترول مورد نظر نیز برای محافظت در برابر آترواسکلروز به مصرف استاتین ها ادامه می دهند.

مصرف کننده استاتین ها

در درجه اوّل این دسته از داروها به نام داروهای کم کننده میزان کلسترول خون مطرح هستند و برای افرادی که کلسترول بالای خون دارند تجویز می شوند ولی دیدگاه در مورد این داروها باید عوض شود و از این داروها به عنوان داروهای موثر بر سلامت قلب و عروق و کم کننده میزان حملات قلبی یاد کرد.

طبق یافته های بدست آمده از مطالعات علمی و براساس توصیه های انجمن های علمی چهار گروه از افراد باید از داروی استاتین استفاده نمایند:

افراد با سابقه بیماری قلبی و عروقی

تمام افرادی که سابقه انسداد یا تنگی عروق بدن اعم از عروق قلب، مغز، دست یا پا دارند لازم است از داروهای استاتین استفاده نمایند. این افراد عبارتند از:

کسانی که سابقه سکته مغزی دارند.

افرادی با سکته قلبی

افراد دارای  تنگی عروق قلبی در آنژیوگرافی

داشتن عمل قلب باز و پیوند عروق کرونر

افراد با انسداد عروق دست، پا، عروق گردن (کاروتید)

این افراد طبق دستورالعمل های پزشکی لازم است تا پایان عمر به شرط عدم بروز عوارض دارو و عدم وجود منع مصرف دارو، از این داروها استفاده نمایند.

افراد دیابتی

تمام افراد دیابتی لازم است از داروی استاتین استفاده نمایند، چه افراد با بیماری قلبی چه افراد بدون موارد گفته شده در گروه قبلی. افراد دیابتی به دلیل خطر بالای بیماری های قلبی در این افراد و نوع خاص و مهاجم کلسترول در این افراد لازم است تا پایان عمر و به شرط تحمل دارو و عدم وجود منع مصرف دارو از این داروها استفاده نمایند.

افراد با کلسترول بالا

افرادی که بیماری های گروه اول را ندارند و دیابتی هم نیستند، به شرط چربی کلسترول نوع LDL بیشتر یا مساوی 190 میلی گرم در دسی لیتر لازم است از استفاده نمایند. البته در افراد با کلسترول LDL از 160 تا 189 هم به شرط داشتن سایر عوامل خطر بیماری های قلبی این داروها تجویز خواهد شد.

افراد در گروههای پرخطر قلبی

در گروه چهارم افرادی قرار دارند که سه مورد ذکر شده در بالا را ندارند ولی با توجه به سن، وضعیت فشارخون، آزمایش چربی خون و مصرف سیگار در گروه افراد با خطر بالای پیدایش سکته قلبی در ده سال بعد قرار دارند. این خطر که به صورت معمول به وسیله برخی نرم افزارها محاسبه می شود نشان دهنده احتمال ابتلای بالای افراد به بیماری های قلبی و عروقی در آینده است. افرادی که این میزان از خطر در آنها بیشتر از 5درصد یا بویژه بیشتر از 7.5درصد باشد، لازم است از داروهای استاتینی استفاده نمایند.

 نحوه مصرف

استاتین ها به صورت قرص، یک بار در روز مصرف می شوند. باید به طور طبیعی در زمان یکسانی از روز مصرف شوند؛ بیشتر بیماران استاتین ها را درست قبل از رفتن به رختخواب مصرف می کنند.

اکثرا، درمان با استاتین ها در تمام عمر ادامه پیدا می کند و قطع دارو ظرف چند هفته موجب بازگشت سطح کلسترول خون به میزان بالای خون می گردد.  عدم مصرف یک دوز از استاتین ها، مصرف دوز اضافه برای جبران دوز از دست رفته توصیه نمی شود. در این صورت بهتر است دوز بعدی استاتین ها را در زمان مناسب خود مصرف کنید. در صورت مصرف دوز اضافی از استاتین ها (بیش از دوز معمول روزانه) به پزشک خود یا مراقبت های اورژانس مراجعه نمایید.

عوارض جانبی

بسیاری از افراد با مصرف استاتین ها عوارض کم و یا هیچ عارضه جانبی را تجربه نمی کنند. برخی دیگر ممکن است با مصرف استاتین ها عوارض جانبی خفیفی چون ناراحتی معده، سردرد یا احساس ناخوشی را تجربه نمایند. پزشک بعد از تجویز، در مورد مزایا و معایب این دسته دارویی با شما صحبت می کند.

در مواردی ممکن است استاتین ها عوارض جانبی جدی همچون نارسایی کلیه دهند که بسیار نادر است. طبق آمار به دست آمده در انگلستان، تنها یک نفر از 10000 نفر مصرف کننده استاتین ها ممکن است دچار عوارض جانبی جدی این دسته دارویی شوند.

معایب ناشی از مصرف استاتین ها باید با مزایای مصرف این داروها سنجیده شود. یک مطالعه علمی پیرامون اثرگذاری استاتین ها نشان می دهد در حدود یک نفر از هر 50 نفر که استاتین ها را برای پنج سال مصرف کرده اند از یک مشکل جدی مانند حمله قلبی یا سکته مغزی در امان می ماند.