اریتروپویتین

اریتروپویتین؛ داروی اریتروپویتین به بدن در تولید گلبول قرمز کمک می‌کند.داروی اریتروپویتین باعث تحریک تولید گلبول‌های قرمز می‌شود. اریتروپویتین با تحریک گیرنده‌های خود در سلولهای مادر مولد گلبولهای قرمز در مغز استخوان، تکثیر و تمایز اریتروئیدها را تحریک می‌کند.

اریتروپویتین یک سرنگ آماده تزریق هورمونی محسوب می شود که در حالت طبیعی این هورمون توسط کلیه ها و تا حدودی نیز کبد تولید می شود. این هورمون به گلبول های قرمز خون مرتبط بوده و در شرایطی که فرد دچار نارسایی کلیه یا کبد شود این روند نیز مختل می شود.

اریتروپویتین در کلیه و کبد ساخته می‌شود.

با استفاده از این داروی شیمیایی که به شکل «ویال» و سرنگ آماده تزریق تولید می شود این هورمون مجددا ترشح شده و تعادل گلبول های قرمز خون برقرار می شود.

مکانیسم اثر اریتروپویتین

اریتروپويتین آلفا، گلیكوپروتئینی است متشكل از 165 اسيدآمینه كه با استفاده از فن آوری DNA نو تركیب توليد می شود. اريتروپويتین تكثیر و تمايز رده اريتروئيدی را به وسیله تعامل با گيرنده‌های اختصاصی اريتروپويتین واقع بر سطح سلول های پيش ساز گلبول قرمز خون تحريک می كند. اين ماده همچنین آزادسازی رتیكولوسيت‌ها را از مغز استخوان القا می نماید. اريتروپويتين اندوژن در پاسخ به هايپوكسی بافتی توسط كليه ها تولید می شود. كم خونی ناشی از نارسايی مزمن  كليوی عمدتا به دليل تولید ناكافی اين هورمون می باشد. در بیماران مبتلا به بيماری كليوی، سطح اريتروپويتين معمولا پايين است. در اين بيماران بيشترين پاسخ به دنبال تجويز اريتروپويتين اگزوژن ديده می شود.

موارد مصرف اریتروپویتین

• آنمی ناشی از نارسایی مزمن کلیوی
  بزرگسالان: ابتدا unit/kg 100-50 وریدی یازیر جلدی 3 بار در هفته تجویز می شود.
• کم خونی شدید ناشی از زایدوودين در بیماران مبتلا به ایدز
• كم خوني ناشي از شيمي درماني در بيماران مبتلا به سرطان
• جهت كاهش نیاز به ترانسفیوژن خون در بیماران آنمیک كه تحت جراحی غیر اورژانس، ‌غیر قلبی و غیر عروقی قرار می گیرند.

مقدار و روش مصرف داروی اریتروپویتین

• قبل از شروع درمان با داروی اریتروپویتین (Erythropoietin)، بروشور دارویی داخل بسته را به دقت مطالعه کنید. این بروشور به شما کمک می‌کند تا اطلاعات جامعی را راجع به دارو به دست آورده و از عوارض جانبی احتمالی آن مطلع شوید. همچنین اگر در رابطه با مصرف آن با سؤالاتی روبرو هستید با پزشک خود مشورت نمایید.
• دوز و مقدار داروی اریتروپویتین از فردی به فرد دیگر متفاوت است. لذا دارو را دقیقاً همانطور که پزشک برایتان تجویز کرده است، استفاده نموده و از کم یا زیاد کردن مقدار و مدت زمان مصرف اجتناب نمایید.
• داروی اریتروپویتین را به طور منظم مصرف کنید.
• اگر فراموش کردید که یک دوز داروی خود را در زمان مشخص مصرف کنید اما به زودی یادتان افتاد، دارو را مصرف کنید. اما اگر خیلی دیرتر از زمان معمول، به یاد آورید، از مصرف نوبت فراموش شده اجتناب کرده و بر طبق برنامۀ مشخص به مصرف دارو ادامه دهید. نباید به خاطر دوز از دست رفته، دو دوز را با هم مصرف کنید.
• داروی اریتروپویتین به صورت زیرجلدی یا وریدی تزریق می‌گردد.
• هربار ناحیه تزریق زیرجلدی را تغییر دهید.
• از تکان دادن شدید ویال محتوی اریتروپویتین خودداری کنید.
• مقدار داروی اریتروپویتین در تزریق زیرجلدی معمولاً ۲۰ تا ۳۰ درصد کمتر از مقدار تزریق وریدی است که این نکته باید هنگام تغییرات مصرف دارو در نظر گرفته شود. حداکثر حجم مجاز این دارو که می‌توان به صورت زیرجلدی در یک ناحیه تزریق نمود، ۱ میلی لیتر است.
• در صورتی که تزریق وریدی این دارو با سرعت کم (حداقل در عرض ۵ دقیقه) انجام شود، احتمال بروز علائم شبه آنفولانزا کاهش می‌یابد.

 موارد منع مصرف داروی اریتروپویتین

• به تاریخ انقضای داروی اریتروپویتین (Erythropoietin) توجه کنید و اگر دارویی که در دستتان است تاریخ انقضای آن تمام شده است، از مصرف آن خودداری کنید.
• هرگز داروی اریتروپویتین را به فرد دیگری حتی با علائم مشابه خودتان تجویز نکنید.

قبل از تجویز داروی اریتروپویتین، پزشک را در صورت وجود موارد زیر مطلع کنید:

• حساسیت به این دارو یا دیگر داروها و مواد (از جمله حساسیت به آلبومین انسانی)
• بارداری
• شیردهی
• صرع و یا سابقه تشنج
• بیماری ایسکمیک عروقی
• ترومبوسیتوز
• لوسمی ارتیروئید
• بیماری گلبول‌های داسی شکل
• آپلازی سلول‌های قرمز خالص
• مشکلات کبدی
• سابقه فشارخون بالا
• عفونت‌ها یا بیماری‌های التهابی
• چنانچه تحت درمان‌های ضد سرطان هستید.
• اگر در گذشته از داروهای مورد استفاده برای درمان آنمی، نتیجه لازم را نگرفته‌اید.

عوارض جانبی اریتروپویتین

عوارض شایع (10%<):

• قلبی عروقی: افزایش فشارخون
• سیستم اعصاب مرکزی: سردرد
• پوستی: خارش، راش پوستی
• گوارشی: تهوع، استفراغ
• موضعی: درد محل تزریق
• عصبی، عضلانی و اسکلتی: درد مفاصل
• تنفسی: سرفه
• متفرقه: تب
• عوارض نسبتا شایع (%10-1):
• قلبی عروقی: ترمبوز در محل دسترسی عروقی همودیالیز، ترومبوز، ترومبوز ورید عمقی، ادم
• سیستم اعصاب مرکزی: سرگیجه، لرز، بی خوابی، افسردگی
• پوستی: کهیر
• غدد درون ریز و متابولیسم: کاهش وزن، افزایش قندخون، کاهش پتاسیم خون
• گوارشی: التهاب دهان، اختلال در بلع
• هماتولوژی و انکولوژی: لکوپنی
• موضعی: تحریک محل تزریق
• عصبی، عضلانی و اسکلتی: درد عضلانی، اسپاسم عضلانی، درد استخوان
• تنفسی: عفونت مجاری تنفسی فوقانی

تداخلات دارویی اریتروپویتین

تداخلات رده X (پرهیز):
تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.

کاهش اثرات داروها توسط اریتروپوئیتین:
تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.

کاهش اثرات اریتروپوئیتین توسط داروها:
تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.

افزایش اثرات داروها توسط اریتروپوئیتین:
لنالیدومید، پومالیدومید، تالیدومید

افزایش اثرات اریتروپوئیتین توسط داروها:
ناندرولون