آزمایش قند خون به عنوان یک آزمایش تشخیصی؛ از مهم ترین و پرکاربردترین آزمایش هاست که ضرورت آن بر کسی پوشیده نیست. آزمایش قند خون، میزان گلوکز در خون را اندازه گیری می‌کند. گلوکز نوعی قند است که منبع اصلی انرژی بدن شماست.

کربوهیدرات‌هایی را که می‌خورید به گلوکز تبدیل می‌کند. هورمونی به نام انسولین به انتقال گلوکز از جریان خون به سلول‌ها کمک می‌کند و با این مکانیسم باعث کاهش قند خون می‌شود. افزایش یا کاهش سطح گلوکز در خون می‌تواند نشانه‌ی یک بیماری جدی باشد. سطح بالای گلوکز خون (هایپرگلایسمی) ممکن است نشانه‌ای از دیابت باشد.

اهمیت بیماری دیابت، عوارض آن و بار مالی، جسمی و روحی که این بیماری بر افراد تحمیل می‌کند، بر هیچکس پوشیده نیست. دیابت می‌تواند باعث بیماری قلبی‌، اختلالات بینایی، نارسایی کلیوی و سایر عوارض شود.

سطح پایین گلوکز خون (هیپوگلیسمی) نیز در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به مشکلات عمده‌ای در سلامتی از جمله تشنج، کما و آسیب مغزی شود.

علائم قند خون پایین

علائم سطح پایین گلوکز خون عبارتند از:

• اضطراب
• تعریق
• لرز
• گرسنگی
• سرگیجه

علائم قند خون بالا 

افزایش سطح قند خون در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب شدید اعضای بدن شود. علائم سطح بالای گلوکز خون شامل موارد زیر است:

• افزایش تشنگی
• تکرر ادرار
• تاری دید
• خستگی
• زخم‌هایی که دیر بهبود می‌یابند.

سطح قند خون بالا و بروز دیابت

دیابت نوعی بیماری متابولیکی است که با سطح قند خون بالا (گلوکز) همراه است که به دنبال نقص در ترشح انسولین یا عملکرد آن یا هر دو ایجاد می‌شود، سطح بالای گلوکز خون (هیپرگلیسمی) می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامت شود. بیماری دیابت یکی از بیماری‌هایی است که روز به روز به شمار مبتلایان به آن اضافه می‌شود، به همین دلیل ضروری است بدانیم کدام غذاها، داروها و یا شرایط زندگی باعث افزایش یا کاهش سطح قند خون می‌شوند.

هنگامی که قند خون افزایش می‌یابد (به عنوان مثال، پس از غذا خوردن)، انسولین از پانکراس آزاد می‌شود تا سطح گلوکز را با انتقال به سلول‌های بدن کاهش دهد. در بیماران مبتلا به دیابت، عدم تولید کافی یا عدم پاسخ به انسولین موجب هیپرگلیسمی می‌شود. دیابت یک بیماری مزمن است، بدین معنی که اگر چه می‌توان آن را کنترل کرد، اما تمام عمر با فرد همراه است.

دیابت می‌تواند عوارض خطرناکی، از جمله سکته مغزی و بیماری‌های قلبی را در فرد افزایش دهد. انواع مختلف دیابت می‌تواند رخ دهد و کنترل و درمان آن بستگی به نوع دیابت دارد، دیابت مزمن و طولانی مدت شامل دیابت نوع یک و دیابت نوع دو است.

شرایط بالقوه برگشت پذیر دیابت نیز شامل مرحله پیش دیابتی (زمانی که سطح قند خون شما بالاتر از حد طبیعی است، اما به اندازه کافی بالا نبوده و به عنوان دیابت محسوب نمی‌شود) و دیابت بارداری (که در دوران بارداری رخ می‌دهد اما بعد از تولد نوزاد ممکن است از بین برود) است.

چه موقعی باید آزمایش قند خون بدهیم؟

اگر بیش از یک مورد از موارد زیر در موردتان صدق می‌کرد، توصیه می‌شود حتماً آزمایش قند خون دهید، این موارد عبارتند از:

•  زیاد هوس شیرینی، نان و کلوچه می‌کنید.
•  خوردن شیرینی، هوس خوردن غذاهای شیرین را در شما کم نمی‌کند.
•  اگر یک وعده غذایی نخورید یا دیر شود عصبی می‌شوید.
•  برای گذراندن روز به کافئین نیازمندید.
•  اگر یک وعده را از دست بدهید، احساس گیجی می‌کنید.
•  غذا خوردن باعث می‌شود احساس خستگی و نیاز به خوابیدن پیدا کنید.
• کاهش وزن برایتان دشوار می‌شود.
•  غالباً احساس ضعف، لرزه و عصبی بودن می‌کنید.
• تعداد دفعات ادرارتان بالا رفته است.
• مضطرب هستید، به سادگی ناراحت یا نگران می‌شوید.
•  حافظه تان مانند آنچه قبلاً بود نیست.
•  دیدتان تار شده است.
•  میان تنه تان با باسن برابر شده یا حتی بزرگ‌تر از آن است.
•  میل جنسی تان کاهش یافته است.
•  همیشه تشنه هستید.

اندازه گیری قند خون در منزل

با استفاده از دستگاه گلوکومتر (دستگاه سنجش قند خون) می‌توانید قند خون را در خانه اندازه بگیرید. مراحل دقیق اندازه گیری قند خون به وسیله‌ی گلوکومتر، بسته به نوع دستگاه متفاوت است و هر دستگاه دستورالعمل مخصوص به خود را دارد.

برای اندازه گیری قند خون در خانه، ابتدا باید دستان خود را به خوبی بشویید و خشک کنید. وجود غذا و سایر مواد روی انگشت می‌تواند باعث اندازه گیری نادرست قند خون شود. سپس نوک انگشت خود را سوراخ کنید. برای این کار می‌توانید از یک خودکار مخصوص که در انتهای آن یک سوزن نازک (لانست) قرار دارد، کمک بگیرید.

یک نوار تست قند خون را در دستگاه گلوکومتر قرار دهید. سپس بر روی نوار تستی که از قبل در دستگاه  گلوکومتر قرار داده‌اید، یک قطره خون قرار دهید. نتایج اندازه گیری قند خون در عرض ۱۰ تا ۲۰ ثانیه بر روی صفحه، نمایش نشان داده می‌شود.

دستگاه تست قند خون اکیو چک اکتیو

دستگاه اندازه گیری قند خون خانگی اکتیو (accu chek active) با حداقل خون مورد نیاز، دارای دقت بالا و قابلیت میانگین‌گیری از نتایج 7، 14، 30 و 90 روز بوده و منبع تغذیه آن باتری سکه ای CR2032 می باشد.
این دستگاه نیازی به کد چیپ ندارد و حداقل خون مورد نیاز جهت تست گیری با آن 1.5 میکرولیتر است. صفحه نمایش  LCD این محصول دارای نمایشگر تاریخ و ساعت بوده و قابلیت مشخص کردن حالت انجام تست را نیز دارد. جهت استفاده از دستگاه تست قند خون اکیو چک مدل اکتیو لازم است در دمای بین 8 C° تا 42 C° تست قند خون را انجام دهید که زمان پاسخگویی آن 5 ثانیه می باشد. این دستگاه دارای حافظه ذخیره نتایج تا 500 مرتبه می باشد و شامل اقلام همراه 10 عدد نوار تست ، 10 عدد سوزن است.

می توانید نوار تست قند خون اکیو چک مدل اکتیو را در بسته های 50 عددی و سوزن تست قند خون اکیو چک مدل اکتیو را در بسته های 25 و 100 عددی تهیه کنید.

قبل از انجام آزمایش قند خون

رای اندازه گیری قند خون ناشتا (FBS) لازم است ۸ ساعت قبل از نمونه گیری خون برای انجام آزمایش، ناشتا باشید. برای مثال، اگر ساعت ۷ نوبت خونگیری دارید، از ساعت ۱۲ شب قبل باید ناشتا باشید. برای وعده‌ی شام نیز، یک غذای سبک در اندازه‌ی وعده‌ی صبحانه، غذا بخورید. نوشیدن آب اشکالی ندارد.

برای مرحله‌ی اول غربالگری دیابت بارداری نیازی نیست ناشتا باشید. اگر نتایج آزمایش قند خون بالاتر از حد طبیعی باشد، به آزمایش دیگری به نام تست تحمل گلوکز نیاز خواهید داشت که در آن باید ناشتا باشید.

آزمایش قند خون شامل اندازه گیری چه پارامترهایی می‌شود؟

از آزمایشاتی که برای سنجش سطح قند خون استفاده می‌شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قند خون ناشتا (FBS)
• قند خون ۲ ساعت بعد از غذا (2hpp)
• هموگلوبین گلیکوزیله (HbA1C)
• آزمایش چالش گلوکز
• و تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)

تست تحمل گلوکز، میزان قند خون را قبل و بعد از نوشیدن مایع حاوی گلوکز، اندازه گیری می‌کند. شب قبل از آزمایش باید ناشتا باشید و بعد از اندازه گیری سطح قند خون ناشتا، مایعی را باید بنوشید. سطح قند خون در زمان‌های ۱ ساعت، ۲ ساعت و در مواقعی ۳ ساعت بعد از آن، اندازه گیری می‌شود.

تست قند خون تصادفی، میزان قند خون شما را در همان زمان آزمایش، اندازه گیری می‌کند. هر وقت خواستید می‌توانید این آزمایش را انجام دهید و لازم نیست ناشتا باشید. سطح قند خون تصادفی، بالای ۲۰۰ میلی گرم در دسی لیتر، نشان دهنده‌ی ابتلا به دیابت است.

اندازه گیری هموگلوبین گلیکوزیله که به آن هموگلوبین A1C نیز گفته می‌شود، میزان قند خون را در طی ۹۰ روز گذشته منعکس می‌کند. نتایج نشان می دهد که آیا شما دیابت پیش دیابت دارید یا می توانید دیابت خود را کنترل کنید.