آیا پیسی درمان دارد؟
درمان لک و پیس برای کسانی که به این بیماری مبتلا هستند، اهمیت زیادی دارد و ایا پیسی درمان دارد؟
این بیماری معمولاً پوست را درگیر می کند؛ اما ممکن است در تمام قسمت های بدن که رنگدانه در آن وجود دارد دیده شود. این بیماری مسری و کشنده نیست؛ اما به دلیل ایجاد تغییرات ظاهری و تأثیرات روانی در بیمار و اطرافیان باعث کاهش عزت نفس، گوشه گیری و بروز افسردگی در فرد شده و کیفیت زندگی بیمار را می کاهد. در این بیماری سلول های تولید کننده ملانین یا ملانوسیت ها از بین می روند. علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست اما به نظر می رسد که عوامل ژنتیکی، سیستم ایمنی فاکتورهای بیوشیمیایی و عصبی و حتی عوامل محیطی در بروز آن نقش دارند.
هیچ دارویی نمی تواند روند بیماری پیسی یا همان از بین رفتن سلول های رنگدانه ای (ملانوسیت ها) را متوقف کند؛ اما برخی از داروها که به تنهایی در ترکیب یا همراه با نور درمانی استفاده می شوند، می توانند به بازگرداندن بخشی از رنگ پوست کمک کنند. داروها و روش های درمانی مبتنی بر نور برای کمک به بازگرداندن رنگ پوست یا حتی تسکین رنگ پوست در دسترس هستند، اگرچه نتایج متفاوت و غیر قابل پیش بینی هستند. اگر درمان برای مدتی موفقیت آمیز باشد، ممکن است نتایج ماندگار نباشند یا لکه های جدیدی ظاهر شوند.
علل ایجاد پیسی
در کمال تعجب، علل ایجاد پیسی هنوز به‌درستی مشخص نشده‌اند؛ اما تحقیقات انجام‌شده موارد زیر را مشخص کرده‌اند:
- یک عارضه‌ی خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن فرد بیش‌ازحد فعال شده و ملانوسیت های خودی را از بین می‌برد.
- عدم تعادل استرس اکسیداتیو ژنتیکی
- یک واقعه‌ی استرس‌زا
- آسیب به پوست به دلیل آفتاب‌سوختگی شدید یا بریدگی
- قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی خاص
- علل عصبی
- وراثت رابطه‌ی فامیلی
- علل ویروسی
علائم بیماری پیسی
علائم و نشانه‌های پیسی عبارتند از:
- از بین رفتن رنگ طبیعی پوست به صورت لک و پیس که معمولاً ابتدا در دست‌ها، صورت (لک و پیس صورت) و نواحی اطراف دهانه‌های بدن و اندام تناسلی ظاهر می‌شوند.
- سفیدی زودرس رنگ موهای سر، مژه‌ها، ابروها یا ریش
- از بین رفتن رنگ طبیعی بافت‌هایی داخل دهان و بینی (غشاهای مخاطی)
روش های درمان پیسی
اساساً انتخاب نوع روش درمان ویتیلیگو یا درمان لک و پیسهای ناشی از آن، بستگی به سن، ناحیه و میزان پوست درگیرشده، سرعت شیوع بیماری پیسی و میزان تأثیر آن بر زندگی فرد دارد. معمولاً داروها و روش‌های درمانی مبتنی بر نور یا نور درمانی برای کمک به بازگرداندن رنگ طبیعی پوست و یا تسکین آن استفاده می‌شوند؛ اگرچه نتایج بهبودیافتگان ویتیلیگو متفاوت و قابل پیش‌بینی نیست و انتظاری برای درمان قطعی پیسی پوست نباید داشت.
انواع لک و پیس
پیسی یک طرفه یا یک تکه که یک اندام را درگیر می‌کند مانند دست، پا یا صورت که معمولاً از سنین کودکی آغاز می‌شود و برای یک یا چند سال پیشرفت کرده، سپس روند رشدش متوقف می‌شود.
این شکل از ویتیلیگو به ندرت با منشأ اتوایمیون است. نوع دیگر آن که شایع‌تر است به صورت دوطرفه در اندام‌ها دیده می‌شود و اغلب منشأ اتوایمیون دارد و متوقف می‌شود. روند پیشرفت این نوع بیماری معمولاً در تمام دوران زندگی فرد ادامه خواهد داشت.
در برخی منابع نوع سومی از بیماری تعریف شده است که ترکیبی از دو نوع سگمنتال و غیر سگمنتال است.
پیسی بر اساس اندازه لکه‌ها به 3 گروه تقسیم می‌شوند: نوع خفیف که به صورت یک یا چند لکه کوچک محدود شده است. نوع متوسط که اغلب افراد در این دسته قرار می‌گیرند و لکه‌ها به صورت پراکنده در بدن قرار دارند. نوع شدید آن که نادر است، پوست بخش زیادی از رنگ خود را از دست می‌دهد.
درمان پیسی
درمان بیماری پیسی ارتباطی مستقیم با اندازه لک‌ها دارد. در صورتی که اندازه لک‌ها 1 تا 2 سانتیمتر باشد به شرط درمان کامل در مدت 2 تا 3 ماه و نهایتاً 6 ماه تا یک سال، بیماری بهبود می‌یابد و اگر مبتلایان به این عارضه زمانی به پزشک مراجعه کنند که اندازه لک‌ها خیلی بزرگ شده است، در این شرایط برگرداندن رنگ پوست به حالت اولیه غیرممکن است.
اگر اندازه لک از 2 سانتیمتر بزرگ‌تر شده باشد، حتی اگر تنها یک لک وجود داشته باشد، بهبودی کامل امکان‌پذیر نیست. در شرایطی که بیش از 50 درصد پوست درگیر شده باشد، پزشک تنها می‌تواند دارو تجویز کند که تمامی پوست با ناحیه بی‌رنگ شده همرنگ شود. در این حالت بیمار نسبت به نور حساس می‌شود و باید از ضد آفتاب‌های قوی استفاده کند.
درمان بیماری پیسی مبتنی بر تغییر ظاهر پوست و بازیابی رنگ آن است. با این حال، اثرات درمان معمولاً دائمی نیستند و همیشه نمی‌توانند شیوع آن را کنترل کنند. یک پزشک عمومی ممکن است موارد زیر را توصیه کند:
- ایمنی در برابر آفتاب با کرم ضدآفتاب
- استفاده از کرم کاموفلاژ
- استروئید موضعی (کرم یا پماد حاوی استروئید)
- اگر فقط یک پیسی با تکه کوچک وجود داشته باشد یا رنگ طبیعی پوست بسیار روشن باشد، درمان بیشتر ممکن است ضروری نباشد. در صورت نیاز به درمان بیشتر ممکن است به پزشک پوست مراجعه شود.
1- محافظت از آفتاب
آفتاب سوختگی یک خطر جدی برای لک و پیس است. بیمار باید پوست خود را از آفتاب محافظت کرده و از آن دوری کند. هنگامی که فرد در معرض نور خورشید قرار می‌گیرد، پوست رنگدانه‌ای به نام ملانین تولید می‌کند تا از آن در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) محافظت کند؛ اما اگر فرد پیسی داشته باشد، ملانین کافی در پوست او وجود ندارد، بنابراین پوست از اشعه آفتاب در امان نخواهد بود. همیشه باید از کرم ضد آفتاب با فاکتور SPF به اندازه 30 به بالا استفاده شود تا از پوست در برابر آفتاب سوختگی و آسیب‌های طولانی مدت محافظت به عمل آید.
2- ویتامین دی
اگر پوست در معرض آفتاب قرار نگیرد، خطر کمبود ویتامین D وجود دارد. ویتامین D برای سالم نگه داشتن استخوان و دندان‌ها نیز ضروری است. نور خورشید منبع اصلی ویتامین D است، اگرچه این ویتامین در برخی غذاها مانند ماهی نیز یافت می‌شود.
ممکن است دریافت کافی ویتامین D از مواد غذایی و نور خورشید به تنهایی مشکل باشد؛ بنابراین باید در نظر گرفته شود که یک مکمل روزانه حاوی 10 میلی‌گرم ویتامین D مصرف شود.
3- کرم کاموفلاژ
کرم کاموفلاژ می‌تواند بر روی لکه‌های سفید پوست اعمال شود. کرم‌ها برای مطابقت با رنگ پوست طبیعی ساخته شده‌اند. این کرم‌ها کمک می‌کنند تا لکه‌های سفید با نواحی دیگر پوست ترکیب شوند تا ظاهری یکنواخت ایجاد کنند.کرم‌های کاموفلاژ ضد آب هستند و در هر جای بدن قابل استفاده می‌باشند. آنها تا چهار روز روی بدن و 12 تا 18 ساعت روی صورت باقی می‌مانند. همچنین می‌توان از این کرم که می‌تواند حاوی مواد ضد آفتاب با درجه SPF بالا باشد نیز استفاده کرد.
4- استروئیدهای موضعی
استروئیدهای موضعی به عنوان کرم یا پماد در بازار موجود هستند. آنها گاهی اوقات می‌توانند گسترش لکه‌های سفید را متوقف کرده و مقداری از رنگ اصلی پوست را ترمیم کنند. استروئید موضعی ممکن است در بزرگسالان با شرایط زیر تجویز شود:
- ویتیلیگو غیرسگمنتال در کمتر از 10 درصد بدن وجود داشته باشد.
- بیمار می‌خواهد درمان بیشتری انجام دهد (محافظت از آفتاب و کرم کاموفلاژ برای بعضی از افراد کافی است).
- باردار نبودن
- بیمار عوارض جانبی را درک کرده و می‌پذیرد.
پزشک معالج بسته به شدت و ناحیه لک و پیس، ممکن است یک کرم یا پماد تجویز کند. پمادها چرب‌تر هستند؛ اماکرم‌ها برای مفاصل بهتر عمل می‌کنند. استروئیدهای موضعی که ممکن است تجویز شوند عبارتند از:
- فلوتیکازون پروپیونات
- بتامتازون والریت
- هیدروکورتیزون بوتیرات
پزشک عمومی مقدار و نحوه استفاده از کرم یا پماد را به بیمار توضیح خواهد داد؛ اما معمولاً باید یک بار در روز روی پوست اعمال شود. بعد از گذشت یک ماه، پزشک روند درمان بیماری را بررسی می‌کند. اگر درمان باعث عوارض جانبی شود، ممکن است نیاز به استفاده از استروئید موضعی متوقف شود. همچنین ارزیابی می‌شود که میزان ویتیلیگو چقدر بهبود یافته است. در صورت عدم بهبود، ممکن است به متخصص پوست مراجعه شود. اگر بهبودی کمی حاصل شود، ممکن است درمان ادامه یابد؛ اما اگر پیسی به میزان قابل توجهی بهبود یابد، درمان متوقف خواهد شد.
اثرات جانبی استروئیدهای موضعی به شرح زیر هستند:
- ترک‌های پوستی (استریا)
- نازک شدن پوست (آتروفی)
- رگ‌های خونی قابل مشاهده
- رشد بیش از حد مو (هایپرتریکوز)
- التهاب پوست (درماتیت تماسی)
- آکنه
5- فوتوتراپی برای درمان لک و پیس
در موارد زیر ممکن است از فوتوتراپی (درمان با نور) برای کودکان یا بزرگسالان استفاده شود:
- درمان‌های موضعی مؤثر نبوده‌اند.
- پیسی نواحی زیادی از روی پوست را پوشانده است.
- ویتیلیگو تأثیر قابل توجهی در کیفیت زندگی فرد گذاشته است.
- شواهد نشان می‌دهند که فتوتراپی، به ویژه هنگامی که با سایر درمان‌ها ترکیب شود، تأثیر مثبتی بر درمان لک و پیس دارد. در هنگام فوتوتراپی، پوست در معرض نور ماوراء بنفش (A UVA) یا ماوراء بنفش (B UVB) قرار می‌گیرد. ممکن است ابتدا دارویی به نام پسورالن تجویز شود که به حساس‌تر شدن پوست نسبت به نور کمک می‌کند. پسورالن را می‌توان از طریق دهان (به صورت خوراکی) نیز مصرف کرد.
- به دلیل قرار گرفتن در معرض پرتوهای UVA، فوتوتراپی ممکن است خطر ابتلا به «سرطان پوست» را افزایش دهد. خطر ابتلا به بیماری سرطان پوست با نور UVB کمتر است. پزشک باید قبل از تصمیم به انجام فوتوتراپی در مورد خطرات آن با بیمار صحبت کند.
6- پیوند پوست برای بهبود لک و پیس
پیوند پوستی یک عمل جراحی است که در آن پوست طبیعی و سالم از ناحیه‌ای برداشته شده و برای پوشاندن ناحیه آسیب دیده یا از بین رفته استفاده می‌شود. برای درمان پیسی، می‌توان از پیوند پوست برای پوشاندن یک لکه سفید استفاده کرد.
پیوندهای پوستی بسته به شرایط زیر قابل اجرا هستند:
- در 12 ماه گذشته هیچ لکه سفید جدید ظاهر نشده باشد.
- لکه‌های سفید در 12 ماه گذشته بدتر نشده باشند.
- پیسی در اثر آسیب‌های پوستی مانند آفتاب سوختگی شدید ایجاد نشده باشد.
- عمل جراحی شامل گرفتن نمونه‌ای از پوست، از بین بردن ملانوسیت‌ها از آن و پیوند نمونه به مناطق پیسی است. این نوع درمان‌ها وقت گیر هستند و خطر ایجاد جای زخم را داشته و برای کودکان مناسب نیستند.
7- کاهش رنگدانه در پوست
ممکن است برای بزرگسالانی که بیش از 50 درصد بدنشان از لک و پیس انباشته است، کاهش رنگدانه در پوست تجویز شود. در این نوع درمان، از دارویی مبتنی بر هیدروکینون استفاده می‌شود. هیدروکینون می‌تواند عوارض جانبی به شرح زیر ایجاد کند:
- سرخی
- خارش
- سوزش
کاهش رنگدانه در پوست معمولاً روشی دائمی است. رنگ آمیزی مجدد (هنگام بازگشت رنگ) ممکن است اتفاق بیفتد و با رنگ پوست اصلی بیمار متفاوت باشد. استفاده از این روش در یک ناحیه از پوست گاهی اوقات می‌تواند باعث از بین رفتن رنگدانه‌های پوستی در سایر قسمت‌های بدن شود.
عوارض و خطرات بیماری پیسی
احتمال بروز موارد زیر در بیماران مبتلا به بیماری پیسی پوست بیشتر است:
- اختلالات روانی یا اجتماعی
- آفتاب سوختگی و سرطان پوست
- بیماری های چشمی مثل التهاب شبکیه چشم
- از دست دادن قدرت شنوایی
