استروژن هورمونی است که نقش های مختلفی در بدن ایفا می کند. در زنان، به توسعه و حفظ سیستم تولید مثل و ویژگی های زنانه، مانند سینه ها و موهای شرمگاهی کمک می کند.
استروژن به ادراک، سلامت استخوان، عملکرد سیستم قلبی عروقی و سایر فرایندهای ضروری بدن کمک می کند.
با این حال، بیشتر مردم آن را به دلیل نقش آن در کنار پروژسترون در سلامت جنسی و تولید مثل زنان می شناسند.
تخمدان ها، غدد فوق کلیه و بافت های چربی استروژن تولید می کنند. بدن زن و مرد هر دو دارای این هورمون هستند، اما بدن زنان آن را بیشترتولید می‌کند.
در این مقاله، ما با جزئیات بیشتری به استروژن می پردازیم.
انواع
انواع مختلفی از استروژن وجود دارد:
استرون
این نوع استروژن بعد از یائسگی در بدن وجود دارد. این نوع، فرمی ضعیف تر از استروژن است و در صورت لزوم بدن می تواند آن را به اشکال دیگر استروژن تبدیل کند.
استرادیول
مردان و زنان هر دو استرادیول تولید می کنند. استرادیول، متداول ترین نوع استروژن در زنان در طول سالهای تولید مثل آنها است.
استرادیول بیش از حد ممکن است منجر به آکنه، از دست دادن میل جنسی، پوکی استخوان و افسردگی شود. مقدار بسیار زیاد آن می تواند خطر ابتلا به سرطان رحم و پستان را افزایش دهد. با این حال، مقدار پایین آن می تواند منجر به افزایش وزن و بیماری های قلبی عروقی شود.
استریول
مقدار استریول در دوران بارداری افزایش می یابد، به سبب اینکه به رشد رحم کمک می کند و بدن را برای زایمان آماده می کند. مقدار استریول درست قبل از تولد به اوج خود می رسد.
کارکرد
استروژن اندامهای زیر را قادر به فعالیت می کند:
تخمدان ها: استروژن به تحریک رشد فولیکول تخمک کمک می کند.
واژن: استروژن ضخامت دیواره واژن را حفظ می کند و باعث مرطوب شدن (روانکاری) آن می شود.
رحم: استروژن باعث تقویت و حفظ غشای مخاطی می شود که رحم را پوشانده است. همچنین جریان و ضخامت ترشحات مخاط رحم را تنظیم می کند.
پستانها: بدن از استروژن در تشکیل بافت پستان استفاده می کند. این هورمون همچنین به جلوگیری از جریان شیر پس از قطع شیر کمک می کند.
مقدار استروژن
سطح استروژن در هر فردی متفاوت است که مقدار آن در طول چرخه قاعدگی و در طول زندگی یک زن نوسان می کند. این نوسان گاهی می تواند اثراتی مانند تغییر خلق و خوی قبل از قاعدگی یا گرگرفتگی در دوران یائسگی ایجاد کند.
عواملی که می توانند سطح استروژن را تحت تأثیر قرار دهند عبارتند از:
- بارداری، پایان بارداری و شیردهی
- بلوغ
- یائسگی
- بالا رفتن سن
- اضافه وزن و چاقی
- رژیم شدید یا بی اشتهایی عصبی
- ورزش یا تمرین شدید
- استفاده از داروهای خاص از جمله استروئیدها، آمپی سیلین، داروهای حاوی هورمون‌استروژن، فنوتیازین ها و تتراسایکلین ها
- برخی از بیماری های مادرزادی مانند سندرم ترنر
- فشار خون بالا
- دیابت
- نارسایی اولیه تخمدان
- غده هیپوفیز کم کار
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- تومورهای تخمدان یا غدد فوق کلیوی
عدم تعادل استروژن
عدم تعادل استروژن منجر به موارد زیر می شود:
- قاعدگی نامنظم یا بدون قاعدگی
- خونریزی کم یا زیاد در دوران قاعدگی
- علائم شدیدتر قبل از قاعدگی یا یائسگی
- گرگرفتگی، تعریق شبانه یا هر دو
- توده های غیرسرطانی در پستان و رحم
- تغییرات خلقی و مشکلات خواب
- افزایش وزن، عمدتا در لگن، ران و کمر
- میل جنسی کم
خشکی واژن و آتروفی واژن - خستگی
- نوسانات خلقی
- احساس افسردگی و اضطراب
- پوست خشک
برخی از این تأثیرات در دوران یائسگی شایع است.
برخی از شرایط ارثی و غیر ارثی می تواند باعث بالا رفتن مقدار هورمون‌استروژن در مردان شود، که می تواند منجر به موارد زیر شود:
- ناباروری
- اختلال در نعوظ
- سینه های بزرگتر، معروف به ژنیکوماستی
مقدار پایین استروژن در مردان ممکن است باعث چربی شکم اضافی و میل جنسی کم شود.
منابع و کاربردها
اگر فردی سطح استروژن کمی داشته باشد، پزشک ممکن است برای او مکمل ها یا داروهایی را تجویز کند.
محصولات استروژن عبارتند از:
- استروژن مصنوعی
- استروژن زیست اتفاقی
- پرمارین، که حاوی استروژن از ادرار مادیان های باردار است
استروژن درمانی
استروژن درمانی می تواند به مدیریت علائم یائسگی به عنوان بخشی از هورمون درمانی کمک کند، که افراد معمولاً از آن به عنوان درمان جایگزینی هورمون یاد می کنند.
این درمان ممکن است فقط شامل استروژن (درمان جایگزینی استروژن یا ERT) باشد، یا ممکن است ترکیبی از استروژن و پروژستین (شکل مصنوعی از پروژسترون) باشد.
درمان هورمونی به صورت قرص، اسپری بینی، پچ، ژل پوست، تزریق، کرم واژن یا حلقه در دسترس است.
درمان هورمونی می تواند به مدیریت در موارد زیر کمک کند:
- گرگرفتگی
- خشکی واژن
- مقاربت دردناک
- تغییرات خلق و خوی
- اختلالات خواب
- اضطراب
- کاهش میل جنسی
همچنین ممکن است به کاهش خطر پوکی استخوان کمک کند، که با ورود افراد به یائسگی افزایش می یابد.
عوارض جانبی مربوط به درمان هورمونی عبارتند از:
- نفخ شکم
- درد پستان
- سردرد
- گرفتگی عضلات پا
- سوء هاضمه
- حالت تهوع
- خونریزی واژن
- احتباس مایعات، که منجر به تورم می شود
برخی از انواع هورمون درمانی می تواند خطر سکته مغزی، لخته شدن خون و سرطان رحم و پستان را نیز افزایش دهد. پزشک می تواند به فرد در مورد مناسب بودن استروژن درمانی مشاوره دهد.
علاوه بر یائسگی، استروژن درمانی می تواند به رفع موارد زیر نیز کمک کند:
- نارسایی اولیه تخمدان
- سایر مسائل تخمدان
- برخی از انواع آکنه
- برخی موارد سرطان پروستات
- تاخیر در بلوغ، به عنوان مثال در سندرم ترنر
مقادیر بالای استروژن می تواند خطر و پیشرفت برخی از انواع سرطان پستان را افزایش دهد. برخی از درمان های هورمونی، اثر استروژن را به عنوان راهی برای کند یا متوقف کردن رشد سرطان، مسدود می کنند.
هورمون درمانی برای همه مناسب نیست. سابقه خانوادگی سرطان پستان یا مشکلات تیروئید ممکن است با استفاده از هورمونها مغایرت داشته باشد. افرادی که مطمئن نیستند می توانند با پزشک مشورت کنند.
تغییر جنسیت به زن
پزشک می تواند استروژن را به عنوان بخشی از درمان برای فردی که در بدو تولد مرد تعیین شده و مایل به انتقال به زن است، تجویز کند. در این صورت، ممکن است فرد به درمان ضد آندروژنیک نیز نیاز داشته باشد.
استروژن می تواند به فرد کمک کند تا خصوصیات جنسی ثانویه زن، مانند پستان را پیدا کند و باعث کاهش شکل گیری موی مردانه شود.
استروژن درمانی بخشی از یک روش درمانی گسترده تر خواهد بود. یک متخصص مراقبت های بهداشتی می تواند در مورد بهترین دوره درمان به فرد مشاوره دهد.
کنترل تولد
قرص های جلوگیری از بارداری فقط حاوی استروژن مصنوعی و پروژسترون یا پروژستین هستند.
برخی از انواع این قرص‌ها با توقف تخمک گذاری از بارداری جلوگیری می کنند و این کار را با اطمینان از عدم نوسان سطح هورمون ها در طول ماه انجام می دهند.
آنها همچنین باعث ضخیم شدن مخاط دهانه رحم می شوند به طوری که هیچ اسپرمی نمی تواند به تخمک برسد.
از دیگر موارد استفاده این قرص‌ها می توان به کاهش علائم قبل از قاعدگی و کاهش شدت آکنه های مرتبط با هورمون اشاره کرد.
قرص های جلوگیری از بارداری ممکن است خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش دهند:
- حمله قلبی
- سکته
- لخته شدن خون
- آمبولی ریوی
- تهوع و استفراغ
- سردرد
- خونریزی نامنظم
- تغییرات وزن
- حساسیت و تورم پستان
کنترل زایمان خوراکی، خطر بیشتری برای زنانی دارد که سیگار می کشند یا بیش از 35 سال سن دارند. استفاده طولانی مدت نیز ممکن است منجر به خطر بالاتر سرطان پستان شود.
منابع غذایی
برخی از غذاها حاوی فیتواستروژن هستند که مواد گیاهی و شبیه به استروژن هستند.
برخی مطالعات نشان می دهد که این غذاها ممکن است بر میزان هورمون‌استروژن در بدن تأثیر بگذارند. با این حال، شواهد کافی برای تایید این موضوع وجود ندارد.
خوراکی‌هایی که حاوی فیتواستروژن هستند عبارتند از:
- سبزیجات چلیپایی
- سویا و برخی غذاهای حاوی پروتئین سویا
- توت
- دانه ها
- آجیل
- میوه
- شراب
برخی از مردم بر این باورند که غذاهای حاوی فیتواستروژن می توانند به کنترل گرگرفتگی و سایر اثرات یائسگی کمک کنند، اما این باور پشتوانه علمی ندارد.
بعلاوه بعید است خوردن غذاهای سویای کامل همان اثری را داشته باشد که عصاره های سویا به عنوان مکمل دارند.
مکمل
برخی از گیاهان و مکمل ها حاوی فیتواستروژن هستند که مشابه استروژن عمل می کنند. این موارد ممکن است به تنظیم استروژن و درمان علائم یائسگی کمک کنند.
برای مثال:
- کوهوش سیاه
- شبدر قرمز
- ایزوفلاون سویا
با این حال، دقیقاً مشخص نیست که این ترکیبات چگونه بر استروژن و فعالیت مرتبط با آن در بدن تأثیر می گذارند و شواهد کافی برای تأیید بی خطر بودن و موثر بودن آنها به ویژه در طولانی مدت وجود ندارد. به همین دلیل، محققان خواستار مطالعات بیشتر شده اند.
علاوه بر این، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) مکمل های گیاهی و غیر دارویی را نظارت نمی کند. در نتیجه، نمی توان دقیقاً دانست که محصول شامل چه مواردی است.
افراد باید قبل از مصرف هرگونه مکمل یا دارو با پزشک مشورت کنند.
بسیار عالی و مفید بود. سپاس فراوان از مطالب خوب و ارزشمند شما .
سلام
خواهش می کنم.