ادم ریوی چیست؟
ادم ریوی هنگامی اتفاق می افتد که مایعات در کیسه های هوایی ریه ها (آلوئول ها) جمع شوند و تنفس را دشوار کنند. این امر در تبادل گاز تداخل ایجاد می کند و می تواند باعث نارسایی تنفسی شود.
ادم ریوی می تواند حاد (شروع ناگهانی) یا مزمن باشد (با گذشت زمان به صورت آهسته‌تر اتفاق می افتد). اگر حاد باشد، به عنوان یک وضعیت اورژانسی محسوب می‌شود که نیاز به رسیدگی فوری دارد.
شایع ترین علت این نوع ادم، نارسایی احتقانی قلب است، وضعیتی که قلب نمی تواند مطابق خواسته‌های بدن عمل کند.
درمان ادم ریوی معمولاً بر روی بهبود عملکرد تنفسی و مقابله با منبع مشکل متمرکز است و به طور کلی، تأمین اکسیژن و داروهای اضافی برای درمان شرایط زمینه ای را شامل می‌شود.
درمان
برای بالا بردن سطح اکسیژن خون بیمار، اکسیژن یا از طریق ماسک صورت یا از طریق شاخک (لوله های پلاستیکی کوچک در بینی) به بیمار داده می شود. در صورتی که نیاز به دستگاه تنفس باشد، ممکن است یک لوله تنفسی درون نای فرد قرار گیرد.
اگر آزمایشات نشان دهد که ادم ریوی به دلیل مشکلی در سیستم گردش خون است، بیمار با استفاده از داروهای داخل وریدی تحت درمان قرار می گیرد تا به کاهش حجم مایعات و کنترل فشار خون کمک کند.
علل
در هنگام تنفس طبیعی، کیسه های هوای کوچک در ریه ها (آلوئول‌ها) با هوا پر می‌شوند. اکسیژن وارد بدن می‌شود و دی اکسید کربن دفع می‌شود. ادم ریوی زمانی اتفاق می افتد که آلوئول ها پر از آب شوند.
وقتی آلوئول ها پر از آب می شوند، دو مشکل پیش می آید:
- جریان خون نمی تواند اکسیژن کافی دریافت کند.
- بدن قادر نیست به درستی از دی اکسید کربن خلاص شود.
علل شایع عبارتند از:
- ذات الریه
- سپسیس (عفونت خون)
- قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی
- نارسایی عضوی که باعث تجمع مایعات می شود – نارسایی احتقانی قلب، نارسایی کلیه یا سیروز کبدی
- نزدیک به غرق شدن
- التهاب
- ضربه
- واکنش به برخی از داروها
- مصرف بیش از حد دارو
علاوه بر آسیب مستقیم به ریه ها، مانند ARDS، سایر علل عبارتند از:
- آسیب های مغزی مانند خونریزی مغزی، سکته مغزی، آسیب به سر، جراحی مغز، تومور یا تشنج
- ارتفاع بالا
- تزریق خون
ادم ریوی قلبی
ادم ریوی که به دلیل مشکل مستقیم قلب باشد، قلبی نامیده می شود.
نارسایی احتقانی قلب یکی از دلایل عمده ادم ریوی قلبی است. در این شرایط، بطن چپ نمی تواند خون کافی برای تأمین نیازهای بدن خارج کند.
این امر باعث تجمع فشار در سایر قسمتهای سیستم گردش خون می شود و مایعات را به کیسه های هوایی ریه ها و سایر قسمت های بدن منتقل می کند.
سایر مشکلات مرتبط با قلب که می تواند منجر به ادم ریوی شود عبارتند از:
- اضافه بار مایعات – این مسئله می تواند در نتیجه نارسایی کلیه یا مایع درمانی وریدی باشد.
- فشار خون بالا – افزایش شدید فشار خون که فشار زیادی را به قلب وارد می کند.
- خونریزی پریکارد با تامپوناد – تجمع مایعات در اطراف کیسه ای که قلب را می پوشاند. این مسئله می تواند توانایی پمپاژ قلب را کاهش دهد.
- آریتمی شدید – می تواند به شکل تاکی کاردی (ضربان قلب سریع) یا برادی کاردی (ضربان قلب کند) باشد. هر یک از اینها می تواند منجر به عملکرد قلب ضعیف شود.
- حمله شدید قلبی – این مسئله می تواند به عضله قلب آسیب برساند و پمپاژ را با مشکل روبرو کند.
- دریچه قلب غیر طبیعی – می تواند بر جریان خون از قلب تأثیر بگذارد.
علل ادم ریوی که به دلیل عملکرد ضعیف قلب نیست، غیر قلبی نامیده می شود که معمولاً توسط سندرم دیسترس حاد تنفسی (ARDS) ایجاد می شوند. ARDS یک التهاب شدید در ریه ها است که منجر به ادم ریوی و مشکلات قابل توجه تنفسی می شود.
علائم
ادم حاد ریوی مشکلات تنفسی قابل توجهی ایجاد می کند و می تواند بدون هشدار ظاهر شود. این مشکل یک مورد اورژانسی است و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. بدون درمان و رسیدگی مناسب، می تواند کشنده باشد.
همراه با مشکلات تنفسی، سایر علائم و نشانه های ادم حاد ریوی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سرفه، اغلب با خلط کف دار صورتی
- تعریق بیش از حد
- اضطراب و بی قراری
- احساس خفگی
- پوست رنگپریده
- خس خس
- ریتم سریع یا نامنظم قلب (تپش قلب)
- درد قفسه سینه
اگر ادم ریوی مزمن باشد، علائم به طور معمول شدت کمتری دارند تا زمانی که سیستم بدن دیگر نتواند آن را جبران کند. علائم معمول عبارتند از:
- مشکل در تنفس هنگام خوابیدن صاف (ارتوپنه)
- تورم (ورم) پا
- پافزایش سریع وزن به دلیل تجمع مایعات اضافی
- تنگی نفس شبانه پاروکسیسم – نفس نفس زدن ناگهانی در شب
- خستگی
- افزایش نفس نفس زدن با فعالیت بدنی
ادم ریوی یا پلورال افیوژن
ادم ریوی هنگامی اتفاق می افتد که مایعات در داخل ریه ها، در آلوئول جمع شده و نفس کشیدن را دشوار کند. پلورال افیوژن نیز وجود مایع در ناحیه ریه است و گاهی اوقات ” آب آوردن ریه ” نامیده می‌شود.
با این حال، در پلورال افیوژن، مایعات آب در لایه های پلور موجود در داخل ریه ها جمع می شوند. این مسئله می تواند از نارسایی قلبی، سیروز یا آمبولی ریه ناشی شود. همچنین می تواند پس از جراحی قلب رخ دهد.
ادم ریوی یا ذات الریه
ادم ریوی می تواند با ذات الریه همپوشانی داشته باشد، اما یک بیماری متفاوت است. ذات الریه عفونتی است که اغلب به عنوان عارضه عفونت تنفسی مانند آنفولانزا ایجاد می شود.
تشخیص این دو ممکن است دشوار باشد. اگر فرد بیمار یا یکی از اعضای خانواده او بتواند شرح حال پزشکی مفصلی را از بیمار ارائه دهد، این امر تشخیص صحیح و ارائه درمان صحیح را برای پزشک آسان می‌کند.
تشخیص
بیمار ابتدا معاینه جسمی می کند. پزشک برای شنیدن صدای خش خش ریه در تنفس سریع و شنیدن صدای قلب برای ریتم های غیرطبیعی، از گوشی پزشکی استفاده می کند.
آزمایش خون برای تعیین سطح اکسیژن خون انجام می شود. پزشک اغلب آزمایشهای خون دیگری را نیز تجویز می کند، از جمله:
- سطح الکترولیت
- عملکرد کلیه
- عملکرد کبد
- شمارش خون و نشانگرهای خون از نارسایی قلبی
سونوگرافی قلب، اکوکاردیوگرام و الکتروکاردیوگرام(EKG) می تواند به تعیین وضعیت قلب کمک کند.
ممکن است از اشعه ایکس قفسه سینه برای بررسی وجود مایعات در داخل ریه ها یا اطراف آن و بررسی اندازه قلب استفاده شود. سی تی اسکن از قفسه سینه نیز ممکن است تجویز شود.
جلوگیری
بیمارانی که احتمال ابتلا به ادم ریوی در آنها افزایش یافته است باید برای کنترل وضعیت خود با پزشک مشورت کنند.
اگر مشکل نارسایی احتقانی قلب باشد، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل و حفظ وزن بدن می‌تواند به کاهش احتمال بروز ادم ریوی در آینده کمک کند.
علاوه بر ورزش منظم موارد زیر نیز سلامت قلب را بهبود می بخشد:
- کاهش مصرف نمک – نمک اضافی می تواند منجر به احتباس آب شود. این امر باعث افزایش فعالیت قلب می شود.
- کاهش سطح کلسترول – کلسترول بالا می تواند منجر به رسوب چربی در عروق شود که به نوبه خود خطر حمله قلبی و سکته مغزی و در نتیجه ادم ریوی را افزایش می دهد.
- ترک سیگار – دخانیات خطر ابتلا به تعدادی از بیماری ها از جمله بیماری های قلبی، بیماری‌های ریوی و مشکلات گردش خون را افزایش می‌دهد.
ادم ریوی ناشی از ارتفاع را با صعود تدریجی، مصرف دارو قبل از بالا رفتن از ارتفاع و جلوگیری از اعمال فشار زیاد در ارتفاعات بالاتر، می توان به حداقل رساند.
