پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان (osteoporosis) یک بیماری است که بر استخوانها تأثیر می‌گذارد. نام آن از زبان لاتین به معنای “استخوان های متخلخل” گرفته شده است.
بخش داخلی یک استخوانِ سالم دارای فضاهای کوچکی شبیه به لانه زنبور است. پوکی استخوان، اندازه این فضاها را افزایش می‌دهد و باعث از بین رفتن قدرت و تراکم استخوان می‌شود. علاوه بر این، قسمت بیرونی استخوان ضعیف و نازک می‌شود.
پوکی استخوان می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در بزرگسالان بویژه زنان مشاهده می‌شود. بیش از 53 میلیون نفر در ایالات متحده پوکی استخوان دارند یا در معرض خطر ابتلا به آن هستند.
افراد مبتلا به پوکی‌استخوان حتی وقتی در حال انجام فعالیت های معمول مانند ایستادن یا راه رفتن هستند، در معرض خطر شکستگی استخوان قرار دارند. بیشترین آسیب دیدگیِ استخوانها مربوط به دنده‌ها ، باسن و استخوان‌های مچ و ستون فقرات است.
علائم پوکی استخوان
مراحل اولیه پوکی استخوان هیچ علائم یا نشانه‌های هشدار دهنده‌ای ایجاد نمی‌کند. در بیشتر موارد، افراد مبتلا به پوکی‌استخوان تا زمانی که دچار شکستگی نشوند، از وجود این بیماری آگاه نمی‌شوند.
در صورت بروز علائم، برخی از علائم اولیه می‌تواند موارد زیر باشد:
- عقب رفتن لثه ها
- ضعیف شدن قدرت نگهداری اجسام
- ناخن ضعیف و شکننده
اگر علائمی ندارید اما سابقه خانوادگی پوکی‌استخوان دارید، صحبت با پزشک می‌تواند به شما در ارزیابی خطر کمک کند.
پوکی استخوان شدید
بدون درمان مناسب، پوکی استخوان می‌تواند بدتر شود. با نازک شدن و ضعیف شدن استخوانها، خطر شکستگی افزایش می‌یابد.
علائم پوکی استخوان شدید، می‌تواند شکستگی در اثر زمین خوردن یا حتی عطسه شدید یا سرفه باشد. از دیگر علائم پوکی‌استخوان شدید درد گردن یا کمر، یا از دست دادن قد است.
درد گردن یا کمر، یا از دست دادن قد می‌تواند به دلیل شکستگی فشاری ایجاد شود. که نوعی شکستگی در یکی از مهره‌های گردن یا کمر می‌باشد. در این حالت مهره آنقدر ضعیف است که تحت فشار طبیعی ستون فقرات می‌شکند.
اگر شکستگی ناشی از پوکی‌استخوان داشته باشید، مدت زمان بهبودی به شکستگی، شدت آن و همچنین سن و سابقه سلامتی شما بستگی دارد.
علل پوکی استخوان
دلایل احتمالی پوکی استخوان می‌تواند موارد خاص پزشکی مانند پرکاری تیروئید یا استفاده از داروهای خاص باشد.
نمونه هایی از این داروها شامل کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی طولانی مدت مانند پردنیزون یا کورتیزون می‌باشد.
عوامل خطر پوکی استخوان
سن
بزرگترین عامل خطر پوکی استخوان، سن است. در طول زندگی، بدن شما استخوان قدیمی را تجزیه (خُرد) می‌کند و استخوان جدید جایگزین آن می‌شود.
با این حال، وقتی به سن 30 سال می‌رسید، سرعت تجزیه و خرد شدن استخوان از سرعت جایگزینی و ترمیم آن بیشتر می‌شود. این مسئله باعث می شود استخوان کم تراکم‌تر و شکننده‌تر شود، درنتیجه بیشتر در معرض شکستگی قرار می‌گیرد.
یائسگی
یکی دیگر از عوامل اصلی خطر در پوکی استخوان، یائسگی است که در زنان سنین 45 تا 55 سال رخ می‌دهد. به دلیل تغییر سطح هورمون‌های مرتبط با آن، یائسگی می‌تواند باعث از بین رفتن سریعتر استخوان در بدن زن شود.
مردان در این سن با سرعت کمتری نسبت به زنان استخوان‌های خود را از دست می‌دهند، با این حال، تا رسیدن به سن 65 تا 70 سالگی، زنان و مردان معمولاً با سرعت یکسان استخوان خود را از دست می‌دهند.
سایر عوامل خطر پوکی استخوان عبارتند از:
- زن بودن
- قفقازی یا آسیایی بودن
- داشتن سابقه خانوادگی پوکی‌استخوان
- تغذیه نامناسب
- بی تحرکی جسمی
- سیگار کشیدن
- وزن کم بدن
- افرادی با استخوان کوچک
برخی از این عوامل مانند تغذیه نامناسب و کم تحرکی را می‌توانید کنترل کنید. به عنوان مثال، می‌توانید رژیم غذایی خود را بهبود ببخشید همچین شروع یک برنامه ورزشی برای سلامتی استخوان مفید می‌باشد. با این حال، شما نمی‌توانید سایر عوامل خطر مانند سن یا جنسیت خود را کنترل کنید.
پوکی استخوان سالمندی
ممکن است در مورد پوکی استخوان سالمندی شنیده باشید. در این نوع پوکی‌استخوان، سایر علل ثانویه حذف می شوند و سالخوردگی بعنوان عامل اصلی پوکی استخوان در نظر گرفته می‌شود.
همانطور که در بالا ذکر شد، سن یکی از عوامل اصلی ابتلا به پوکی‌استخوان است. در صورت عدم پیشگیری یا اقدامات درمانی مناسب، تجزیه روزافزون استخوان در بدن می‌تواند منجر به ضعیف شدن استخوان ها و پوکی استخوان شود.
طبق آمار جهانی بنیاد بین المللی پوکی استخوان، حدود یک دهم زنان 60 ساله به پوکی استخوان مبتلا هستند، در حالی که دو پنجم زنان 80 ساله به این بیماری مبتلا هستند.
تست تراکم استخوان برای تشخیص
برای بررسی پوکی استخوان، پزشک سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. همچنین ممکن است برای بررسی علل از دست دادن استخوان از شما آزمایش خون و ادرار نیز بگیرد.
اگر پزشک تشخیص دهد که شما احتمالاً به پوکی‌استخوان مبتلا هستید یا در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارید، آزمایش تراکم استخوان را به شما پیشنهاد خواهد داد.
به این آزمایش، سنجش تراکم استخوان یا جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه (DEXA) گفته می‌شود. از اشعه ایکس برای اندازه‌گیری تراکم استخوان‌های مچ دست، باسن یا ستون فقرات استفاده می شود. این سه منطقه بیشتر در معرض پوکی استخوان هستند. این تست بدون درد از 10 تا 30 دقیقه طول می کشد.
درمان پوکی استخوان
اگر آزمایش شما نشان دهد که به پوکی استخوان مبتلا هستید، پزشک یک برنامه درمانی برای شما در نظر می‌گیرد و احتمالاً مقداری دارو و همچنین تغییر سبک زندگی را برای شما تجویز می‌کند. این تغییرات در سبک زندگی می‌تواند شامل افزایش دریافت کلسیم و ویتامین D و همچنین انجام ورزش متناسب با بیماری باشد.
هیچ درمانی برای پوکی استخوان وجود ندارد، اما درمان مناسب می‌تواند به محافظت و تقویت استخوان های شما کمک کند. این روش های درمانی می‌توانند به کندی تجزیه استخوان در بدن شما کمک کنند و برخی از روش های درمانی می‌توانند باعث تحریک رشد استخوان جدید شوند.
داروهای پوکی استخوان
متداول‌ترین داروهایی که برای درمان پوکی استخوان استفاده می‌شود بیس فسفونات ها نامیده می‌شوند. از بیس فسفونات‌ها برای جلوگیری از ضایع شدن توده استخوان استفاده می‌شود. این داروها ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف شوند که عبارتند از:
- آلندرونات (فوزامکس)
- ایباندرونیت (بونیوا)
- ریزدرونات (اکتونل)
- اسید زولدرونیک (رکلاست)
از داروهای دیگری نیز ممکن است برای جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان یا تحریک رشد استخوان استفاده شود که آنها عبارتند از:
تستوسترون
در مردان، تستوسترون درمانی ممکن است به افزایش تراکم استخوان کمک کند.
هورمون درمانی
برای زنان، استروژن استفاده شده در دوران یائسگی و بعد از آن می‌تواند به کاهش تراکم استخوان کمک کند. متأسفانه، استروژن درمانی نیز با افزایش خطر لخته شدن خون، بیماری های قلبی و انواع خاصی از سرطان همراه است.
رالوکسیفن (اویستا)
مشخص شده است که این دارو فواید استروژن را بدون بسیاری از خطرات فراهم می‌کند ، اگرچه هنوز خطر زیادِ لخته شدن خون وجود دارد.
دنوزوماب (پرولیا)
این دارو با تزریق مصرف می شود و حتی ممکن است امیدوار کننده تر از بیس فسفونات ها برای کاهش از دست دادن استخوان باشد.
تری‌پاراتید (فورتئو)
این دارو نیز با تزریق مصرف می‌شود و رشد استخوان را تحریک می‌کند.
کلسی تونین ماهی قزل آلا (میاکلاسیک، فورتیکال)
این دارو به عنوان اسپری بینی مصرف می‌شود و میزان جذب مجدد استخوان را کاهش می‌دهد. در مورد افزایش خطر ابتلا به سرطان به سبب این دارو با پزشک خود صحبت کنید.
روموزوزوماب (ایونیتی)
این دارو در آوریل سال 2019 توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) برای درمان زنانی که یائسه شده‌اند و در معرض خطر شکستگی قرار دارند تأیید شد.
این دارو در دو تزریق زیر پوست (در یک جلسه) یک بار در ماه و به مدت 12 ماه یا کمتر تجویز می‌شود. این داروه شدار “جعبه سیاه” دارد زیرا ایونیتی ممکن است خطر حملات قلبی یا مغزی را افزایش دهد، بنابراین برای افرادی که سابقه هر یک از این بیماری ها را دارند توصیه نمی‌شود.
درمان های طبیعی پوکی استخوان
از آنجا که داروهای پوکی استخوان می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند ، ممکن است ترجیح دهید سایر روش‌ها را به جای دارو امتحان کنید.
چندین مکمل مانند شبدر قرمز، سویا و کوهوش سیاه ممکن است برای کمک به ارتقا سلامت استخوان استفاده شود. با این حال، قبل از استفاده از این مکمل‌ها، حتما با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید. برای این مسئله دو دلیل اصلی وجود دارد:
- مطالعات کمی تاثیر این مکمل ها را برای درمان پوکی استخوان تایید می کند. در نتیجه، اسناد کافی برای تایید کارکرد این مکمل ها وجود ندارد.
- این مکمل ها می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند و همچنین با داروهایی که مصرف می کنید تداخل داشته باشند. قبل از مصرف باید از عواارض آنها آگاه شوید.
با وجود همه آنچه در بالا ذکر شد، برخی از بیماران مبتلا به پوکی استخوان نتایج خوبی از درمان‌های طبیعی گزارش کرده‌اند.
رژیم غذایی پوکی استخوان
علاوه بر برنامه درمانی، یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند به تقویت استخوانها کمک کند. برای حفظ سلامت استخوانها، باید مواد غذایی خاصی را در رژیم روزانه خود بگنجانید. مهمترین آنها کلسیم و ویتامین D است، بدن شما برای قوی نگه داشتن استخوانها به کلسیم نیاز دارد و برای جذب کلسیم به ویتامین D نیاز دارد.
سایر مواد مغذی که سلامت استخوان را تقویت می‌کنند شامل پروتئین، منیزیم، ویتامین K و روی (زی.نک) است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد یک برنامه غذایی مناسب، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند در مورد رژیم غذایی به شما مشاوره دهد، یا شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد.
ورزش برای پوکی استخوان
غذای مناسب خوردن، تنها کاری نیست که می‌توانید برای حفظ سلامت استخوان خود انجام دهید. ورزش کردن نیز بسیار مهم است، به ویژه تمرینات تحمل وزن.
تمرینات تحمل وزن با پا، یا بازو روی زمین یا سطح دیگر انجام می‌شود. برخی از این ورزش‌ها عبارتند از:
- بالا رفتن از پله ها
- آموزش مقاومت ، مانند:
- پرس های پا
- چمباتمه زدن
- شنا رفتن
- تمرین با وزنه ، مانند کار با:
- باندهای مقاومتی
- دمبل
- دستگاه‌های تمرین مقاومتی
این تمرینات کمک کننده است زیرا باعث می شود عضلات شما به استخوانها فشار بیاورند. این فشار و کشش به بدن شما می‌گوید باید بافت استخوانی جدیدی ایجاد کند که باعث تقویت استخوانها می‌شود.
این مورد تنها سود شما از ورزش نیست. علاوه بر بسیاری از تأثیرات مثبت بر روی وزن و سلامت قلب، ورزش همچنین می تواند تعادل و هماهنگی شما را بهبود بخشد، که این امر به جلوگیری از زمین خوردن شما کمک می‌کند.
همیشه قبل از شروع هر برنامه تمرینی جدید با پزشک خود مشورت کنید.
برخی از عوامل خطر پوکی استخوان نظیر زن بودن، سالخوردگی و سابقه خانواگی قابل کنترل نیستند اما برخی عوامل را شما می توانید کنترل کنید.
برخی از بهترین راه های جلوگیری از پوکی استخوان عبارتند از:
- دریافت مقدار توصیه شده روزانه کلسیم و ویتامین D
- تمرینات تحمل وزن
- قطع سیگار
- برای زنان، اندازه گیری جنبه های مثبت و منفی هورمون درمانی
اگر در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستید، با پزشک خود در مورد بهترین راه پیشگیری صحبت کنید.
تفاوت کاهش تراکم استخوان با پوکی استخوان
به رغم شباهت‌هایی که این دو عارضه بهم دارند، کاهش تراکم استخوان (Osteopenia) با پوکی استخوان تفاوت دارد.
برخلاف پوکی استخوان، کاهش تراکم استخوان یک بیماری نیست. بلکه عارضه کم شدن تراکم استخوان است. در عارضه کاهش تراکم، با وجود اینکه استخوان‌های شما به اندازه طبیعی متراکم نیستند، اما به اندازه پوکی استخوان هم ضعیف نیستند.
عامل اصلی خطر ابتلا به کاهش تراکم استخوان، سن بالا می‌باشد. تراکم استخوان شما در سن 35 سالگی به اوج خود می‌رسد و پس از آن، با افزایش سن کاهش می‌یابد.
در بسیاری از موارد، کاهش تراکم استخوان می‌تواند منجر به پوکی استخوان شود، بنابراین اگر مبتلا به عارضه کاهش تراکم استخوان هستید، باید اقدامات لازم را جهت تقویت استخوان ها انجام دهید.
نتیجه گیری
پوکی استخوان نوعی بیماری است که می‌تواند اثراتی جدی داشته باشد. این بیماری می تواند منجر به شکستگی شود، که این شکستگی می‌تواند دردناک باشد و مدت زیادی طول بکشد تا بهبود یابد و عوارض دیگری نیز به دنبال داشته باشد.
به عنوان مثال، درمان شکستگی مفصل ران می‌تواند شامل ماندن در رختخواب برای مدت طولانی باشد، که خطر لخته شدن خون، ذات الریه و سایر عفونت‌ها را افزایش می‌دهد.
خبر خوب این است که کارهای زیادی نظیر تغذیه مناسب و ورزش کردن تا مصرف داروهای مناسب وجود دارد که شما می‌توانید هم برای پیشگیری و هم برای درمان پوکی استخوان انجام دهید.
اگر فکر می‌کنید در معرض ابتلا به پوکی استخوان هستید، یا اگر تشخیص داده شده‌اید، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند با شما همکاری کند تا یک برنامه پیشگیری یا درمانی را تهیه کنید که می‌تواند به بهبود سلامت استخوان‌های شما کمک کند و خطر ابتلا به عوارض را کاهش دهد.
منبع: healthline.com
مکمل های حاوی کلسیم و ویتامین D را از داروخانه آنلاین تهیه کنید
اگر از کمبود کلسیم و ویتامین D رنج می‌برید برای حفظ سلامت استخوان‌های خود، قرص مکمل کلسی پاور هولیستیکا را با مشورت پزشک خود مصرف کنید. شما می‌توانید این مکمل و سایر محصولات پزشکی را از داروخانه آنلاین دیجی دارو بصورت اینترنتی تهیه کنید.
